Η απώλεια ακοής είναι πιο συχνή απ’ όσο πιστεύουμε και επηρεάζει όλες τις ηλικίες, με διαφορετικούς τρόπους. Νέα δεδομένα αποκαλύπτουν πώς αλλάζει τη συμπεριφορά και την καθημερινότητα όσων την αντιμετωπίζουν — συχνά χωρίς καν να το καταλάβουν.
10 πρώιμα σημάδια της απώλειας ακοής – Πώς μπορείτε να προστατεύσετε την ακοή σας
Η ακοή μας είναι θεμελιώδης στον τρόπο που αλληλεπιδρούμε με τους άλλους και αντιμετωπίζουμε την καθημερινότητα. Όταν λοιπόν αρχίζει να φθίνει, προκαλεί ανησυχία. Αν δεν αντιμετωπιστεί, η απώλεια ακοής μπορεί να επηρεάσει σταδιακά την επικοινωνία, την αυτοπεποίθηση και τη συνολική ποιότητα ζωής. Τα καλά νέα είναι πως υπάρχουν ξεκάθαρα βήματα και λύσεις για να αποφευχθεί και σε ορισμένες περιπτώσεις να αντιμετωπιστεί.
Αλλαγές στη συμπεριφορά ατόμων με προοδευτική απώλεια ακοής
Η προοδευτική απώλεια ακοής δεν επηρεάζει μόνο την επικοινωνία — προκαλεί επίσης εμφανείς αλλαγές στη συμπεριφορά και τον ψυχισμό. Σύμφωνα με εργασία του 2023 με τίτλο «Behavior Change in Chronic Health: Reviewing What We Know, What Is Happening, and What Is Next for Hearing Loss», πολλοί καθυστερούν να αντιμετωπίσουν την απώλεια ακοής, ειδικά όταν είναι ήπια, επειδή δεν τη θεωρούν σοβαρό πρόβλημα.
Η μελέτη δείχνει επίσης ότι, παρόλο που συνταγογραφούνται συχνά ακουστικά βαρηκοΐας, η μακροχρόνια χρήση τους εξαρτάται από παράγοντες όπως η αυτοπεποίθηση, η ταυτότητα, η ικανοποίηση και η συναισθηματική αποδοχή.
Άλλες πρόσφατες έρευνες επισημαίνουν μοτίβα ανά ηλικιακή ομάδα:
- Κοινωνική απόσυρση: Οι ενήλικες συχνά μειώνουν τη συμμετοχή τους σε κοινωνικές δραστηριότητες, αποκρύπτουν την απώλεια ακοής ή αποφεύγουν τη χρήση ακουστικών βαρηκοΐας λόγω κοινωνικού στίγματος.
- Συναισθηματικά και συμπεριφορικά προβλήματα στα παιδιά: Ακόμη και με έγκαιρη παρέμβαση, τα παιδιά εμφανίζουν αυξημένο άγχος, προβλήματα προσοχής και δυσκολίες στην τάξη.
- Γνωστική έκπτωση στους ενήλικες: Η προοδευτική απώλεια σχετίζεται με προβλήματα μνήμης, προσοχής και εκτελεστικών λειτουργιών, εν μέρει λόγω της αυξημένης προσπάθειας ακρόασης.
- Μηχανισμοί προσαρμογής: Οι άνθρωποι προσαρμόζονται διαβάζοντας τα χείλη, αποφεύγοντας θορυβώδη μέρη ή ζητώντας επαναλήψεις — όμως αυτό συχνά οδηγεί σε απογοήτευση και εξάντληση.
10 σημάδια προοδευτικής απώλειας ακοής
1. Δυναμώνουν την ένταση της τηλεόρασης περισσότερο από όσο ανέχονται οι άλλοι
Όταν η ένταση της τηλεόρασης ανεβαίνει συνεχώς, είναι συχνά ένδειξη απώλειας ακοής. Οι φωνές συγχέονται με τους ήχους χώρου, προκαλώντας διαφωνίες για τη «σωστή» ένταση. Τα τηλεχειριστήρια γίνονται σημεία διαμάχης — αν και οι πλατφόρμες streaming προσφέρουν πια λειτουργίες ενίσχυσης ομιλίας.
Διαβήτης: Το περίεργο σημάδι στην ακοή που θα μπορούσε να είναι σύμπτωμα της νόσου
2. Δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν συζητήσεις σε θορυβώδη περιβάλλοντα
Εστιατόρια και πάρτι μετατρέπονται σε ταλαιπωρία. Η απώλεια ακοής «θολώνει» τις φωνές και τις κάνει ένα με τον θόρυβο του περιβάλλοντος. Για να τα βγάλουν πέρα, συχνά κουνάνε απλώς το κεφάλι ή προσποιούνται ότι κατάλαβαν, αντί να ρωτήσουν ξανά «τι είπες;».
3. Ζητούν συχνά από τους άλλους να επαναλάβουν αυτό που είπαν
Λίγες συνήθειες αποκαλύπτουν πιο γρήγορα την απώλεια ακοής από τις συνεχείς επαναλήψεις. Οι φίλοι και η οικογένεια παρατηρούν αυτό το σημάδι πριν το αντιληφθεί ο ίδιος ή η ίδια. Κάποιοι προσπαθούν να μαντέψουν τις λέξεις που δεν άκουσαν — μερικές φορές με κωμικά αποτελέσματα. Τα παιδιά μπορεί ακόμα και να χάσουν την υπομονή τους.
4. Δυσκολεύονται να ακούσουν ήχους υψηλής συχνότητας (π.χ. πουλιά, κουδούνι πόρτας)
Οι υψηλές συχνότητες είναι συχνά ο πρώτος που επηρεάζονται. Πουλιά, τζιτζίκια ή ένα κουδούνι μπορεί να περάσουν απαρατήρητα. Τα σκυλιά όμως συνεχίζουν να αντιδρούν σε ήχους που οι ιδιοκτήτες τους δεν ακούν πια.
5. Δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν φωνές παιδιών και γυναικών
Δεν εξασθενούν όλες οι φωνές με τον ίδιο τρόπο. Η απώλεια ακοής ξεκινά συνήθως από τις πιο υψηλές συχνότητες, καθιστώντας τις συζητήσεις με παιδιά ή γυναίκες ιδιαίτερα δύσκολες. Μερικοί παππούδες εξαρτώνται από τους γονείς για να «μεταφέρουν» τα λόγια των εγγονιών, ενώ στα τηλέφωνα αυτές οι φωνές ακούγονται ακόμα πιο αχνές.
6. Νιώθουν κουρασμένοι μετά από μεγάλες συζητήσεις
Οι μεγάλες συζητήσεις δεν θα έπρεπε να μοιάζουν με μαραθώνιο — όμως όσοι αντιμετωπίζουν προβλήματα ακοής, νιώθουν εξαντλημένοι. Η προσπάθεια να κατανοήσουν κάθε λέξη είναι κουραστική και τους αφήνει πιο εξαντλημένους μετά από ένα δείπνο απ’ ό,τι μετά τη δουλειά. Ακόμα και με ακουστικά βαρηκοΐας, ο εγκέφαλος συνεχίζει να δουλεύει υπερωρίες.
7. Δυσκολεύονται να ακούσουν καθαρά στο τηλέφωνο
Χωρίς την ανάγνωση χειλιών ή τις εκφράσεις του προσώπου, τα τηλεφωνήματα αποκαλύπτουν εύκολα προβλήματα ακοής. Μπερδεμένες ή ασαφείς φωνές είναι σημάδι δυσκολίας, κάνοντας κάποιους να αποφεύγουν εντελώς τις άγνωστες κλήσεις. Τα smartphones πλέον διαθέτουν ρυθμίσεις για καθαρότερη ομιλία — ενώ πολλοί προτιμούν τα μηνύματα από τις κλήσεις.
8. Ακούνε ήχους όπως κουδούνισμα ή βουητό (εμβοές)
Ένας συνεχόμενος ήχος κουδουνίσματος, βουητού ή σφυρίγματος είναι οι εμβοές — ένας συχνός «συνοδός» της απώλειας ακοής. Γίνονται πιο έντονες σε στιγμές ησυχίας, όπως την ώρα του ύπνου, και μπορεί να ακούγονται σαν τζιτζίκια ή μακρινή μουσική. Το στρες και η κόπωση τις επιδεινώνουν.
9. Μπερδεύουν λέξεις που μοιάζουν στην προφορά
Όταν το «τεχνητός» και το «τεχνικός» συγχέονται, συχνά φταίει η απώλεια ακοής. Οι παρεξηγήσεις συσσωρεύονται και οδηγούν τόσο σε αμήχανες όσο και σε αστείες στιγμές. Οι προφορές κάνουν την κατάσταση χειρότερη — και οι καθημερινές συζητήσεις μοιάζουν με γρίφους.
10. Τους φαίνεται ότι τους μιλούν χαμηλόφωνα ή ότι μουρμουρίζουν
Είναι συχνό να κατηγορεί κάποιος τους άλλους ότι «μουρμουρίζουν», ενώ στην πραγματικότητα είναι θέμα απώλειας ακοής. Τα απαλά σύμφωνα όπως το «σ» και το «φ» χάνονται πρώτα, κάνοντας τις λέξεις ασαφείς. Οι σύντροφοι συχνά κατηγορούνται ότι ψιθυρίζουν συνεχώς, ενώ παλιές ταινίες φαίνονται πιο καθαρές λόγω καλύτερης άρθρωσης.
Πότε το πρόβλημα ακοής συνδέεται με υψηλή χοληστερίνη;
Πώς μπορείτε να προστατεύσετε την ακοή σας
- Απευθυνθείτε σε ειδικό να εξετάσει την ακοή σας — Μια σύντομη και ανώδυνη εξέταση (κάτω από 30 λεπτά) εντοπίζει προβλήματα όπως η συσσώρευση κυψελίδας ή η άνιση ακοή στα δύο αυτιά, επιτρέποντας την έγκαιρη παρέμβαση.
- Στην περίπτωση που έχετε βαρηκοΐα, επιλέξτε σύγχρονα ακουστικά βαρηκοΐας — Οι διακριτικές σημερινές συσκευές συνδέονται με bluetooth σε τηλέφωνα, τηλεοράσεις και υπολογιστές, ενώ οι εφαρμογές κάνουν τον έλεγχο πιο εύκολο από ποτέ.
- Προστατεύστε τα αυτιά σας από δυνατούς ήχους — Καθημερινές δραστηριότητες όπως οι συναυλίες ή το κούρεμα του γκαζόν μπορεί να προκαλέσουν βλάβες. Φθηνά ωτοασπίδες μειώνουν τον κίνδυνο και διατηρούν την καθαρότητα της ακοής μακροπρόθεσμα.
- Εξασκηθείτε στην ανάγνωση χειλιών — Η παρακολούθηση των χειλιών και των εκφράσεων του προσώπου ενισχύει την κατανόηση του λόγου, προσθέτοντας νόημα πέρα από τον ήχο.
- Επιλέξτε πιο ήσυχους χώρους για κοινωνικές δραστηριότητες — Ήσυχα καφέ ή εστιατόρια με συγκεκριμένες ώρες ησυχίας μειώνουν την προσπάθεια ακρόασης. Η σωστή θέση στο τραπέζι βελτιώνει ακόμα περισσότερο την κατανόηση.
- Ρυθμίσετε τις ειδοποιήσεις σας να έχουν δόνηση ή φως — Λάμψεις ή δονήσεις σε συναγερμούς και ρολόγια προσφέρουν ασφάλεια και ευκολία, ώστε να μην χάνετε σημαντικά σήματα.
- Χρησιμοποιήστε υποτιτλισμούς στην τηλεόραση και σε βιντεοκλήσεις — Οι ζωντανοί υπότιτλοι κάνουν τις συζητήσεις πιο κατανοητές, είτε πρόκειται για γρήγορη ομιλία, έντονες προφορές ή περιεχόμενο streaming.
- Συμβουλευθείτε τον ΩΡΛ σας για κοχλιακά εμφυτεύματα — Όταν τα ακουστικά βαρηκοΐας δεν επαρκούν, τα εμφυτεύματα διεγείρουν απευθείας το ακουστικό νεύρο και επαναφέρουν την πρόσβαση στον ήχο.
- Εκπαιδευτείτε σε ασκήσεις ακρόασης για να εξοικειωθείτε — Δομημένες ασκήσεις ακρόασης, συχνά μέσω εφαρμογών, ενδυναμώνουν τις ακουστικές δεξιότητες και βοηθούν τον εγκέφαλο να προσαρμοστεί σε ακουστικά ή εμφυτεύματα.
- Επικοινωνήστε με ομάδες υποστήριξης — Η ανταλλαγή εμπειριών μειώνει την απομόνωση, ενισχύει τις στρατηγικές αντιμετώπισης και προσφέρει ενθάρρυνση — τόσο σε τοπικό όσο και σε διαδικτυακό επίπεδο.
Πηγές: Health by Wealth, PMC, Taylor & Francis Online, BMC Pediatrics, Taylor & Francis Online, ScienceDirect, Frontiers, Taylor & Francis Online, MDPI