Νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι αν εμφανιστούν ορισμένες παθήσεις πριν τα 55 έτη, ο κίνδυνος για άνοια μπορεί να διπλασιαστεί. Ποιες είναι οι παθήσεις και για ποιους είναι μεγαλύτερος ο κίνδυνος;
Bruce Willis και άνοια: Οι ξαφνικές διατροφικές εμμονές που μπορεί να είναι σημάδι της νόσου του
Πρώιμες και μέσες ηλικιακές παθήσεις που συνδέονται με τον κίνδυνο άνοιας
Σύμφωνα με νέα έρευνα του 2025 που δημοσιεύθηκε στο Brain Communications, η εμφάνιση χρόνιων ασθενειών σε διαφορετικά στάδια της ζωής μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τον κίνδυνο. Η εκδήλωση καρδιοπάθειας, κολπικής μαρμαρυγής ή διαβήτη πριν την ηλικία των 55 ετών βρέθηκε να έχει τη μεγαλύτερη συσχέτιση με μελλοντική άνοια, ενώ τα εγκεφαλικά επεισόδια και οι ψυχικές διαταραχές όπως το άγχος και η κατάθλιψη, που εμφανίζονται μεταξύ 55 και 70, διπλασίασαν τον κίνδυνο.
Η μελέτη, που πραγματοποιήθηκε από ερευνητές του University of Oxford με χρήση δεδομένων από 282.712 συμμετέχοντες στο UK Biobank, έδειξε ότι σχεδόν το 80% των ατόμων με άνοια είχαν δύο ή περισσότερες χρόνιες παθήσεις. Σημαντικό είναι ότι οι επιστήμονες εντόπισαν «κρίσιμα χρονικά παράθυρα» στα οποία ορισμένες ασθένειες ασκούν τη μεγαλύτερη επίδραση στην υγεία του εγκεφάλου, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για πρώιμη πρόληψη και διαχείριση.
Πώς μπορούν οι ιατρικές παθήσεις να επηρεάσουν τον κίνδυνο άνοιας;
Σύμφωνα με άρθρο του 2023 με τίτλο «Stress, depression, and risk of dementia – a cohort study in the total population between 18 and 65 years old in Region Stockholm», άτομα με μακροχρόνιο στρες ή κατάθλιψη είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν αργότερα προβλήματα μνήμης ή νόσο Αλτσχάιμερ. Ο κίνδυνος ήταν υψηλότερος για όσους είχαν και στρες και κατάθλιψη, φτάνοντας έως και τετραπλάσιες πιθανότητες σε σύγκριση με όσους δεν είχαν αυτές τις παθήσεις.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι αρκετές κοινές ιατρικές παθήσεις μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης άνοιας. Η διαχείριση αυτών των παθήσεων –ιδιαίτερα στη μέση ηλικία– μπορεί να βοηθήσει στο να μειωθεί ο κίνδυνος. Τα κύρια ευρήματα περιλαμβάνουν:
- Υψηλή αρτηριακή πίεση: Στη μέση ηλικία, συνδέεται με έως και ×1,5 υψηλότερο κίνδυνο.
- Διαβήτης: Αυξάνει έντονα τον κίνδυνο, τα υπερβολικά χαμηλά επίπεδα σακχάρου τον επιδεινώνουν.
- Κολπική μαρμαρυγή: Αυξάνει τον κίνδυνο τόσο για Αλτσχάιμερ όσο και για αγγειακή άνοια.
- Προβλήματα ύπνου (αϋπνία, υπνική άπνοια): Αυξάνουν τον κίνδυνο άνοιας περίπου κατά 50%.
- Κατάθλιψη: Άνθρωποι μέσης και προχωρημένης ηλικίας με κατάθλιψη έχουν αυξημένο κίνδυνο.
- Απώλεια ακοής: Η θεραπεία της επιβραδύνει τη γνωστική έκπτωση.
- Χρόνια νεφρική νόσος: Σχετίζεται με μεγαλύτερες πιθανότητες και πρώιμη εμφάνιση της νόσου.
- Κρανιοεγκεφαλική κάκωση: Όσο πιο σοβαρή είναι η κάκωση, τόσο μεγαλύτερος και ο κίνδυνος.
- Παχυσαρκία (πριν τα 65): Η παχυσαρκία στη μέση ηλικία αυξάνει τον κίνδυνο κατά περίπου 30%.
- Πολλαπλές παθήσεις ταυτόχρονα: Όσο περισσότερες χρόνιες παθήσεις έχει κάποιος, τόσο υψηλότερος είναι ο κίνδυνος.
Ιατρικές παθήσεις και ο κίνδυνος για άνοια
«Αν και γνωρίζαμε ότι η πολυνοσηρότητα αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας, δεν ήταν σαφές ποιοι συνδυασμοί ιατρικών παθήσεων είχαν τη μεγαλύτερη επίδραση και με ποια σειρά. Αυτή η μελέτη έχει εντοπίσει το πώς συγκεκριμένες ασθένειες τείνουν να συνυπάρχουν μεταξύ τους, αλλά και τα κρίσιμα χρονικά παράθυρα στα οποία μπορεί να αποτελέσουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο», εξήγησε η Βρετανή Sana Suri, αναπληρώτρια καθηγήτρια και ανώτερη υπότροφος του Oxford Brain Sciences, σύμφωνα με το Express.
Η έρευνα δείχνει ότι άτομα με παθήσεις όπως η καρδιοπάθεια και ο διαβήτης κατά τη μέση ηλικία, που στη συνέχεια αναπτύσσουν εγκεφαλικό και ψυχικές διαταραχές, αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης της νόσου. Η ειδικός τόνισε ότι η ύπαρξη πρόσθετων παθήσεων θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την αξιολόγηση του κινδύνου, γεγονός που μπορεί να καθοδηγήσει στρατηγικές για τη μείωση του κινδύνου σε συγκεκριμένα στάδια της ζωής.
«Αυτή η μελέτη εντόπισε συσχετίσεις μεταξύ πολυνοσηρότητας και κινδύνου νευροεκφυλισμού, αλλά πρέπει να κατανοήσουμε περισσότερα για το γιατί συμβαίνει. Χρειάζεται επίσης να προσπαθήσουμε να αναπαράγουμε τη μελέτη σε πιο ποικιλόμορφες ομάδες ανθρώπων ώστε να διασφαλιστεί ότι τα αποτελέσματα είναι αντιπροσωπευτικά του πληθυσμού», συνέχισε.
6 συμπτώματα άνοιας που δεν πρέπει να αγνοούμε – Γιατί καταγράφεται αύξηση στις διαγνώσεις
«Μελλοντικές μελέτες θα μπορούσαν να εξετάσουν εάν οι προσπάθειες διαχείρισης ή πρόληψης καρδιαγγειακών προβλημάτων στην πρώιμη και μέση ηλικία, ακολουθούμενες από την αντιμετώπιση ψυχικών και νευρολογικών διαταραχών όταν οι άνθρωποι βρίσκονται στη δεκαετία των πενήντα και εξήντα, μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο της νόσου», κατέληξε.
Πηγές: Express, ScienceDirect, Oxford Academic, BMC, PubMed, PMC, The Lancet eClinicalMedicine, The Lancet, PubMed, PMC, PMC, PMC