Οι γυναίκες έχουν συνολικά μειωμένη ικανότητα ρύθμισης της θερμοκρασίας του πυρήνα του σώματός τους όταν εκτίθενται σε θερμική καταπόνηση.
Τα τελευταία χρόνια, η κλιματική αλλαγή έχει εντείνει τα φαινόμενα ακραίας ζέστης, με δύο χαρακτηριστικές εκφάνσεις να ξεχωρίζουν: τον παρατεταμένο καύσωνα με ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες και το φαινόμενο του θερμικού θόλου (heat dome) κατά την οποία σταθερά υψηλές πιέσεις παγιδεύουν θερμό αέρα στην κατώτερη ατμόσφαιρα, δημιουργώντας ένα «θόλο» που αποτρέπει την ψύξη και εντείνει τη ζέστη.
Καύσωνας: Ποια νοσήματα προκαλούνται από την έκθεση σε αυξημένες θερμοκρασίες
Αυτές οι καταστάσεις όχι μόνο αυξάνουν τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος σε κρίσιμο βαθμό, αλλά και διατηρούν τη θερμική καταπόνηση για ημέρες ή και εβδομάδες, με σημαντικές συνέπειες για τη δημόσια υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο. Η συνεχής έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες προκαλεί πολυσυστηματικές διαταραχές, αυξάνοντας τη νοσηρότητα και θνησιμότητα, ιδιαίτερα μεταξύ των ευπαθών πληθυσμών.
Το Δίκτυο Ενδυνάμωσης Γυναικών του χώρου της Επαγγελματικής Υγείας και Ασφάλειας πραγματοποίησε εκδήλωση με θέμα τη θερμική καταπόνηση και τις γυναίκες. Ο Καθηγητής Φυσιολογίας στο Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Ανδρέας Φλουρής, παρουσίασε σημαντικά ερευνητικά δεδομένα για την επίδραση της θερμικής καταπόνησης στις γυναίκες, υπογραμμίζοντας τη σημασία κατανόησης των διαφορών μεταξύ των φύλων.
Τα στοιχεία αναδεικνύουν ότι οι γυναίκες πλήττονται δυσανάλογα, με αυξημένο κίνδυνο νοσηρότητας και θνησιμότητας, ιδιαίτερα σε συνθήκες καύσωνα.
Γυναίκες και θερμική καταπόνηση
Η έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες αποτελεί σοβαρό παράγοντα κινδύνου για την υγεία του ανθρώπινου οργανισμού. Όταν η θερμοκρασία αυξάνεται, το σώμα ενεργοποιεί εσωτερικούς μηχανισμούς όπως η εφίδρωση και η αγγειοδιαστολή για τη ρύθμιση της εσωτερικής θερμοκρασίας. Ωστόσο, αυτοί οι μηχανισμοί έχουν όρια και δεν είναι αποτελεσματικοί σε εξαιρετικά υψηλές και παρατεταμένες θερμοκρασίες.
Καύσωνας: Το σύμπτωμα στα χέρια που δείχνει ότι κινδυνεύετε από θερμοπληξία
Η θερμική καταπόνηση εμφανίζεται όταν το σύστημα θερμορύθμισης του οργανισμού εξαντληθεί (αποτύχει). Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα υγείας, ξεκινώντας από τη θερμική εξάντληση και, αν δεν αντιμετωπιστεί γρήγορα, να εξελιχθεί σε θερμοπληξία, μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, απειλητική για τη ζωή.
Τα άτομα που είναι πιο ευάλωτα στις υψηλές θερμοκρασίες περιλαμβάνουν ηλικιωμένους, παιδιά, εγκύους ή θηλάζουσες και άτομα με χρόνιες παθήσεις. Σύμφωνα με επιδημιολογικά δεδομένα, όπως αναφέρει το Δίκτυο Ενδυνάμωσης Γυναικών του χώρου της Επαγγελματικής Υγείας και Ασφάλειας οι γυναίκες έχουν αυξημένο κίνδυνο θερμικής καταπόνησης.
Εργαζόμενες που εκτίθενται σε θερμική καταπόνηση
- Εργαζόμενες που εκτελούν υπαίθριες εργασίες (αγροτικές εργασίες, εργασίες στον κατασκευαστικό κλάδο, εργασίες αποκομιδής απορριμμάτων κ.λπ.).
- Εργαζόμενες σε εσωτερικούς χώρους χωρίς κλιματισμό κατά τη διάρκεια υψηλών θερμοκρασιών, όπως όσες εργάζονται σε αποθήκες ή κοντά σε πηγές ακτινοβολούμενης θερμότητας κ.λπ.
- Εργαζόμενες στη βιομηχανία, όπως όσες απασχολούνται στην κατασκευή μεταλλικών προϊόντων, στην παραγωγή γυαλιού ή πλαστικών, και στη βιομηχανία επεξεργασίας τροφίμων κ.λπ.
- Εργαζόμενες σε επαγγελματικές κουζίνες (π.χ. εστιατόρια κ.λπ.)
Γνωρίζετε ότι;
Οι γυναίκες έχουν συνολικά μειωμένη ικανότητα ρύθμισης της θερμοκρασίας του πυρήνα του σώματός τους όταν εκτίθενται σε θερμική καταπόνηση. Αυτό οφείλεται στη μειωμένη εφίδρωση που παρατηρείται στις γυναίκες, παρά το ότι έχουν περισσότερους ιδρωτοποιούς αδένες.
Οι ορμονικές αλλαγές που σχετίζονται με την έμμηνο ρύση και την εγκυμοσύνη επηρεάζουν τη θερμορύθμιση, με την προγεστερόνη να αυξάνει τη θερμοκρασία του σώματος.
Οι γυναίκες με υψηλότερο ποσοστό σωματικού λίπους, που λειτουργεί ως θερμομονωτικός παράγοντας, είναι πιο ευάλωτες στη θερμική καταπόνηση. Στην καθημερινότητα, αυτές οι φυσιολογικές διαφορές ενδέχεται να αυξήσουν τον κίνδυνο οι γυναίκες να αναπτύξουν θερμικές διαταραχές όπως θερμική εξάντληση και θερμοπληξία.
Οι μεσήλικες και οι ηλικιωμένες γυναίκες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο νοσηρότητας και θνησιμότητας από τη ζέστη, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια καυσώνων, συγκριτικά με συνομήλικους άνδρες.
Οι γυναίκες που εκτίθενται σε θερμική καταπόνηση κατά τη διάρκεια καύσωνα για φυσιολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες είναι λιγότερο πιθανό να αναφέρουν συμπτώματα ή να αναζητήσουν ξεκούραση. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο να εξελιχθεί η θερμική εξάντληση σε θερμοπληξία.
Συμπτώματα θερμικής εξάντλησης και θερμοπληξίας
Θερμική Εξάντληση
- Κόπωση Πονοκέφαλος Λιποθυμία ή ζάλη
- Υπερβολική εφίδρωση
- Ναυτία ή εμετός Δροσερό, χλωμό, υγρό δέρμα
- Αδύναμος, γρήγορος σφυγμός Μυϊκές κράμπες Θολή όραση
Θερμοπληξία
- Έντονος πονοκέφαλος
- Ζάλη
- Αποπροσανατολισμός ή σύγχυση
- Ναυτία ή έμετος
- Ταχυπαλμία
- Ταχύπνοια
- Κόκκινο, ζεστό και ξηρό δέρμα (χωρίς εφίδρωση)
- Θερμοκρασία σώματος πάνω από 40,5°C
- Πιθανή απώλεια συνείδησης
- Ακατάληπτος λόγος
- Επιθετικότητα Διέγερση Σπασμοί Κώμα Επιληπτικές κρίσεις Ξηρή πρησμένη γλώσσα Έντονη δίψα
Τι πρέπει να γίνει
Θερμική Εξάντληση
- Μετακινηθείτε σε σκιερό ή δροσερό χώρο.
- Πιείτε νερό ή υγρά με ηλεκτρολύτες.
- Χαλαρώστε τα ρούχα.
- Χρησιμοποιήστε δροσερές κομπρέσες ή κάντε ένα κρύο ντους
- Ξεκουραστείτε! Ιδιαίτερα σημαντικό για φροντιστές και εργαζόμενες που μπορεί να νιώθουν πίεση να συνεχίσουν παρά τα συμπτώματα.
Θερμοπληξία
- Καλέστε αμέσως τον υπεύθυνο A’ Βοηθειών της επιχείρησης και το ΕΚΑΒ (166).
- Μετακινήστε το άτομο σε σκιερό και πιο δροσερό χώρο -αν είναι δυνατόν- κλιματιζόμενο.
- Ξαπλώστε ανάσκελα το άτομο.
- Αφαιρέστε πλήρως τα ρούχα.
- Διοχετεύστε αέρα στο άτομο, με έναν ανεμιστήρα ή χρησιμοποιώντας κάθε πρόχειρο μέσο (βεντάλιες, χαρτόνια κ.λπ.)
- Τοποθετήστε παγοκύστες ή δροσερές, υγρές πετσέτες στον τράχηλο, στις μασχάλες και/ή στη βουβωνική χώρα.
- Τοποθετείστε το άτομο σε μπανιέρα με κρύο νερό ή ντους ή ψεκάστε το με κρύο νερό.
- Αν το άτομο μπορεί να πιει υγρά αξιοποιείστε αυτή την δυνατότητα. Παροχή μικρών γουλιών δροσερών υγρών (νερού ή αραιωμένου χυμού φρούτων, 1 μέρος χυμού σε 4 μέρη νερού) αν μπορεί να καταπιεί.
- Μην δίνετε υγρά, αν το άτομο είναι αναίσθητο. Να γνωρίζετε ότι οι γυναίκες μπορεί να καθυστερήσουν να φροντίσουν τον εαυτό τους.
Προστασία από τις υψηλές θερμοκρασίες
- Ενυδάτωση με δροσερό νερό (10-15°C), συχνά (ένα ποτήρι νερό κάθε 15 έως 20 λεπτά), ακόμα και πριν την αίσθηση της δίψας.
- Αποφυγή του αλκοόλ, των ζαχαρούχων ποτών και της υπερβολικής κατανάλωσης καφεΐνης.
- Μικρά σε ποσότητα και ελαφριά γεύματα, φτωχά σε λιπαρά, με έμφαση στη λήψη φρούτων και λαχανικών.
- Προγραμματισμός των εργασιών που καταπονούν θερμικά σε ώρες εκτός των θερμοκρασιακών αιχμών.
- Μείωση της απασχόλησης ή παύση εργασιών σε ιδιαίτερα επιβαρυμένους θερμικά χώρους και σε χειρωνακτικές εργασίες που εκτελούνται σε εξωτερικό χώρο μεταξύ των ωρών 12 π.μ. έως 4 μ.μ.
- Αερισμός των εσωτερικών χώρων με κλιματισμό ή ανεμιστήρες.
- Ανοιχτόχρωμα, δροσερά και άνετα ρούχα από πορώδες υλικό, ώστε να διευκολύνεται ο αερισμός του σώματος και η εξάτμιση του ιδρώτα.
Χρήση καπέλου και αντηλιακής κρέμας σε εξωτερικούς χώρους. - Συχνότερα διαλείμματα σε σκιασμένους ή κλιματιζόμενους χώρους σε περίπτωση μετακίνησης, εργασίας ή φροντίδας τρίτων.
Αποφυγή της εργασίας κατά μόνας.