Μία ξαφνική κόκκινη κηλίδα στο μάτι μπορεί να φαίνεται τρομακτική, αλλά τις περισσότερες φορές είναι ακίνδυνη και υποχωρεί από μόνη της. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, ειδικοί λένε ότι μπορεί να είναι προειδοποιητικό σημάδι υποκείμενων προβλημάτων υγείας. Πότε μπορεί να είναι επικίνδυνο; Με ποιες παθήσεις μπορεί να σχετίζεται;
Αποκόλληση αμφιβληστροειδούς: Ποια συμπτώματα δεν πρέπει να αγνοήσετε
Τι είναι η κόκκινη κηλίδα στο μάτι – Πότε μπορεί να είναι κάτι επικίνδυνο
Μια ξαφνική κόκκινη κηλίδα στο λευκό του ματιού συχνά φαίνεται ανησυχητική αλλά είναι συνήθως ανώδυνη και καλοήθης. Ειδικοί αναφέρουν ότι είναι πιο συχνή με την ηλικία και μπορεί να είναι ένδειξη υποκείμενων προβλημάτων υγείας, όπως υπέρταση, αν εμφανίζεται ξανά και ξανά.
Αυτή η πάθηση, γνωστή ως υποεπιπεφυκοτική αιμορραγία, εμφανίζεται όταν ένα μικρό αιμοφόρο αγγείο σπάσει κάτω από το διαφανές επιφανειακό στρώμα που καλύπτει το λευκό μέρος του ματιού. Συνήθως δεν επηρεάζει την όραση, δεν προκαλεί πόνο και υποχωρεί από μόνη της μέσα σε λίγες ημέρες έως δύο εβδομάδες. Ωστόσο, σε ηλικιωμένους ή σε περιπτώσεις όπου επαναλαμβάνεται, μπορεί να υποδηλώνει ένα υποκείμενο πρόβλημα υγείας που χρειάζεται προσοχή.
Σύμφωνα με τη Dr. Shiri Shulman, διευθύντρια του Asuta Hashalom Eye Institute και επικεφαλής της οφθαλμολογίας στα Asuta Medical Centers, τα αίτια αυτής της αιμορραγίας χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. «Υπάρχουν τοπικά αίτια — όπως το έντονο τρίψιμο του ματιού ή η έντονη ξηρότητα», εξηγεί, σύμφωνα με το Ynet News.
«Η ξηροφθαλμία έχει γίνει όλο και πιο συχνή, κυρίως λόγω της παρατεταμένης χρήσης οθονών, που μειώνει τα ανοιγοκλείσματα των βλεφάρων, και της έκθεσης σε ξηρά περιβάλλοντα, όπως ο κλιματισμός ή η θέρμανση. Η μακροχρόνια χρήση κολλυρίων, ειδικά για το γλαύκωμα, μπορεί επίσης να ερεθίσει και να βλάψει τα ευαίσθητα αιμοφόρα αγγεία».
Αιτίες οφθαλμικής αιμορραγίας – Σχετίζεται με ασθένειες;
Η οφθαλμική αιμορραγία (αιμορραγία μέσα στο μάτι) δεν αποτελεί συνήθως από μόνη της ασθένεια αλλά συχνά είναι ένδειξη κάποιου άλλου προβλήματος υγείας.
Σύμφωνα με δημοσίευση του 2024 με τίτλο «A Comprehensive Review of Ocular Manifestations in Systemic Diseases», πολλές ασθένειες — όπως ο διαβήτης, η υπέρταση, τα αυτοάνοσα νοσήματα και οι αιματολογικές διαταραχές — μπορούν να εκδηλώσουν τα πρώτα τους σημάδια στα μάτια. Η μελέτη τονίζει ότι η έγκαιρη αναγνώριση αυτών των αλλαγών στα μάτια μπορεί να βοηθήσει τους γιατρούς να διαγνώσουν συστηματικές ασθένειες νωρίτερα και να βελτιώσουν την πρόγνωση των ασθενών.
Άλλες πρόσφατες μελέτες επιβεβαιώνουν το ότι πολλές περιπτώσεις συνδέονται με συστηματικές ασθένειες που επηρεάζουν τα αιμοφόρα αγγεία ή την πήξη του αίματος. Εκτός από τον διαβήτη και την υπέρταση, άλλα συνηθισμένα αίτια είναι τραύματα.
- Ο διαβήτης (ειδικά η παραγωγική διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια) είναι η κύρια αιτία υαλοειδικής αιμορραγίας.
- Η υπέρταση και η αγγειακή ευθραυστότητα αυξάνουν τον κίνδυνο αμφιβληστροειδικών και υποεπιπεφυκιδικών αιμορραγιών.
- Αιματολογικές διαταραχές (όπως αναιμία, λευχαιμία) μπορούν επίσης να προκαλέσουν αιμορραγία στο μάτι.
- Τραύμα και ξαφνικές μεταβολές της πίεσης (Valsalva retinopathy, τοκετός, μεγάλο υψόμετρο) μπορεί να πυροδοτήσουν αιμορραγία χωρίς χρόνια ασθένεια.
- Ακόμη και μικρές αιμορραγίες στο μάτι μπορούν μερικές φορές να είναι προειδοποιητικό σημάδι συστηματικής νόσου.
Συστηματικοί παράγοντες που κρύβονται πίσω από την κόκκινη κηλίδα στο μάτι
Από την άλλη πλευρά, οι εσωτερικές αιτίες σχετίζονται με συστηματικές καταστάσεις που επηρεάζουν το αγγειακό σύστημα του σώματος — όχι μόνο των ματιών. Μία από τις πιο σημαντικές είναι η υπέρταση, η οποία καθιστά τα αιμοφόρα αγγεία πιο εύθραυστα και επιρρεπή σε ρήξη, ακόμη και υπό ελαφρά καταπόνηση. Φάρμακα που αραιώνουν το αίμα, όπως η ασπιρίνη, η βαρφαρίνη ή άλλα αντιπηκτικά, μπορούν επίσης να μειώσουν την ικανότητα πήξης, κάνοντας ακόμη και μια μικρή αιμορραγία στο μάτι να φαίνεται πιο έντονη και να διαρκεί περισσότερο.
Υπάρχουν επίσης καθημερινές καταστάσεις που μπορούν να προκαλέσουν απότομη αύξηση της φλεβικής πίεσης στο σώμα, όπως ο βήχας, το φτάρνισμα, ο εμετός, η άρση βαρέων αντικειμένων ή ακόμη και η έντονη προσπάθεια λόγω δυσκοιλιότητας. Σε αυτά τα σενάρια, η πίεση στην κοιλιακή χώρα αυξάνεται, οι φλέβες διογκώνονται και διατείνονται, και ένα μικρό αιμοφόρο αγγείο στον επιπεφυκότα του ματιού μπορεί να σπάσει.
«Όταν αυξάνετε την ενδοκοιλιακή πίεση, οι φλέβες διογκώνονται και μικρά αγγεία μπορεί να σπάσουν», λέει η Dr. Shulman. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τονίζει, η ίδια η αιμορραγία δεν αποτελεί ένδειξη σοβαρής πάθησης — εκτός κι αν επανεμφανίζεται συχνά, οπότε είναι σημαντικό να ελεγχθεί η ύπαρξη κάποιας υποκείμενης συστηματικής ασθένειας.
Τι πρέπει να γνωρίζετε για τις αιμορραγίες στο μάτι
Το κύριο σημάδι της υποεπιπεφυκοτικής αιμορραγίας είναι μια ξαφνική κόκκινη ή σκούρα κηλίδα στο λευκό του ματιού. Αν και φαίνεται έντονα, είναι συνήθως ανώδυνη, δεν επηρεάζει την όραση και δεν προκαλεί οίδημα — μερικές φορές μόνο ένα ελαφρύ αίσθημα γαργαλήματος ή φαγούρα. «Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν την παρατηρούν καν μέχρι να κοιταχτούν στον καθρέφτη ή να τους το πει κάποιος άλλος», λέει η Dr. Shulman.
Η κηλίδα υποχωρεί από μόνη της μέσα σε μία έως δύο εβδομάδες, ξεθωριάζοντας όπως μια μελανιά στο δέρμα — από κόκκινη σε πορτοκαλί και στη συνέχεια σε κίτρινη. Δεν απαιτείται θεραπεία, αν και ενυδατικές σταγόνες μπορούν να ανακουφίσουν από την ενόχληση, και είναι καλό να αποφεύγεται το τρίψιμο του ματιού.
Ποιοι διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο;
Σε υγιή νεαρά άτομα, μελέτες δείχνουν ότι είναι συνήθως ακίνδυνη και σχετίζεται με τοπικά αίτια, όπως η κόπωση των ματιών, η ξηρότητα ή μικροτραυματισμοί. Στους ηλικιωμένους, ωστόσο, μπορεί να αντανακλά συστηματικά προβλήματα, όπως υπέρταση, διαβήτη ή αθηροσκλήρωση. «Είναι γενικά πιο συχνή στους ηλικιωμένους. Σε έναν υγιή νέο ενήλικα, αυτό το είδος αιμορραγίας είναι συνήθως μεμονωμένο και δεν προκαλεί ανησυχία», σημειώνει η Dr. Shulman.
Οι φακοί επαφής δεν προκαλούν άμεσα αιμορραγία, αλλά το συχνό τρίψιμο κατά την τοποθέτηση ή αφαίρεσή τους μπορεί να σπάσει μικρά αιμοφόρα αγγεία. Η καλή υγιεινή και η σωστή χρήση μειώνουν τον κίνδυνο.
Πότε να επισκεφθείτε γιατρό
Απαιτείται ιατρική συμβουλή εάν η κόκκινη κηλίδα δεν ξεθωριάσει μέσα σε 2–3 εβδομάδες, αν υπάρχει πόνος, εκκρίσεις, οίδημα ή αλλαγές στην όραση, αν η αιμορραγία επαναλαμβάνεται ή αν το άτομο λαμβάνει αντιπηκτικά ή έχει διαταραχή στην πήξη.
«Η ίδια η αιμορραγία δεν είναι επικίνδυνη», τονίζει η Dr. Shulman, «αλλά μερικές φορές αποτελεί ένδειξη άλλου προβλήματος, όπως ανεπαρκώς ελεγχόμενη υπέρταση. Γι’ αυτό και πάντα συνιστώ να ελέγχεται η αρτηριακή πίεση και να αποκλείονται εσωτερικά αίτια».
Προσθέτει ότι είναι επίσης σημαντικό να γίνει διάκριση μεταξύ μιας ορατής υποεπιπεφυκοτικής αιμορραγίας και πιο σοβαρών εσωτερικών αιμορραγιών στο μάτι, όπως στο υαλοειδές σώμα ή στον αμφιβληστροειδή, που μπορεί να προκαλέσουν θολή όραση και να απαιτούν άμεση αντιμετώπιση.
Ωχρά κηλίδα: Ο FDA εγκρίνει πρωτοποριακή θεραπεία με χρήση εμφυτεύματος
Πώς να μειώσετε τον κίνδυνο
Ελέγξτε την αρτηριακή πίεση και τον διαβήτη, αποφύγετε την υπερβολική καταπόνηση, χειριστείτε σωστά τους φακούς επαφής, κρατήστε τα μάτια καθαρά και μην τα τρίβετε.
Πηγές: Ynet News, Delhi Journal of Ophthalmology, PMC, Nature Scientific Reports, ScienceDirect, Nature Scientific Reports, NIH, PMC