Η ομάδα αίματος μπορεί να μην παίζει ρόλο μόνο στις μεταγγίσεις αλλά να επηρεάζει και τον κίνδυνο για εγκεφαλικό σε νεότερη ηλικία. Νέα έρευνα δείχνει ότι άτομα με μια συγκεκριμένη υποομάδα αίματος έχουν αυξημένες πιθανότητες να υποστούν εγκεφαλικό πριν από τα 60, αποκαλύπτοντας απρόσμενες συνδέσεις μεταξύ γενετικής και υγείας.
Ποια ομάδα αίματος αυξάνει τον κίνδυνο για εγκεφαλικό σε μικρότερες ηλικίες
Πρόσφατη έρευνα αποκάλυψε μια απρόσμενη σύνδεση μεταξύ της ομάδας αίματος και του κινδύνου εμφάνισης εγκεφαλικού πριν από την ηλικία των 60 ετών, επισημαίνοντας ότι άτομα με έναν συγκεκριμένο υποτύπο έχουν αυξημένες πιθανότητες εγκεφαλικού.
Η ανακάλυψη αυτή, που δημοσιεύθηκε το 2022, ενισχύει την κατανόησή μας για τον τρόπο με τον οποίο γενετικοί και βιολογικοί παράγοντες επηρεάζουν την υγεία. Ενώ οι περισσότεροι γνωρίζουν τις βασικές ομάδες αίματος — A, B, AB και O — που καθορίζονται από αντιγόνα στα ερυθρά αιμοσφαίρια, υπάρχουν λεπτές γενετικές παραλλαγές εντός αυτών των ομάδων που ενδέχεται να επηρεάζουν τον κίνδυνο νόσων.
Ποιες είναι οι διαφορές στις ομάδες αίματος; Επηρεάζουν τον κίνδυνο για ασθένειες, έκβαση της θεραπείας και συνολική υγεία;
Σύμφωνα με δημοσίευση του 2022 με τιτλο «The frequency and prognostic significance of ABO/Rh blood groups in male breast cancer patients: A multicenter study», οι άνδρες ασθενείς με καρκίνο του μαστού είχαν σημαντικά υψηλότερο ποσοστό ομάδας AB (17,5% έναντι 7,9%) και χαμηλότερο ποσοστό ομάδας O (25,5% έναντι 34,8%) συγκριτικά με υγιή άτομα, υποδεικνύοντας ότι η ομάδα AB μπορεί να αποτελεί παράγοντα κινδύνου ενώ η ομάδα O μπορεί να είναι προστατευτική. Ωστόσο, ούτε η ομαδοποίηση ABO ούτε ο παράγοντας Rh έδειξαν σημαντική επίδραση στη συνολική επιβίωση, τόσο σε μονομεταβλητή όσο και σε πολυμεταβλητή ανάλυση.
Η ομάδα αίματος μπορεί να επηρεάσει ελαφρώς τον κίνδυνο για ορισμένες ασθένειες και τις εκβάσεις της θεραπείας, αν και δεν είναι αρκετά ισχυρός παράγοντας για να καθορίσει μόνος του την πορεία φροντίδας — λειτουργεί περισσότερο ως ένας μικρός τροποποιητής. Άλλες πρόσφατες μελέτες δείχνουν:
- Πήξη αίματος και καρδιολογικά προβλήματα: Άτομα που δεν έχουν ομάδα αίματος Ο (δηλαδή όσοι έχουν ομάδα A/B/AB) έχουν υψηλότερα επίπεδα πρωτεϊνών πήξης (vWF και παράγοντας VIII), αυξάνοντας τον κίνδυνο για φλεβικές θρομβώσεις και καρδιοπάθεια, ενώ ο τύπος Ο έχει χαμηλότερα επίπεδα και μικρότερο κίνδυνο.
- Κίνδυνος εγκεφαλικού: Η ομάδα αίματος Α αυξάνει τον κίνδυνο πρώιμου ισχαιμικού εγκεφαλικού (~16% υψηλότερος), ενώ η ομάδα αίματος Ο μειώνει τον κίνδυνο κατά ~12%.
- Αποτελέσματα COVID‑19: Ανάλυση άνω των 150.000 ασθενών έδειξε τη μεγαλύτερη θνησιμότητα στην ομάδα αίματος Α (9,1%), και τη μικρότερη στην ομάδα αίματος Ο (5,6%). Οι διαφορές πιθανώς σχετίζονται με ανοσολογικούς και παράγοντες πήξης. Ωστόσο, κάποιες μελέτες (π.χ. Σαουδική Αραβία) δεν βρήκαν σύνδεση μεταξύ ομάδας αίματος και σοβαρότητας COVID.
- Σύνδεση με καρκίνο: Η ομάδα αίματος Α φέρει ~11–18% αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου και του μαστού σε σύγκριση με την ομάδα Ο.
- Νευρολογική ανάνηψη: Μετά από καρδιακή ανακοπή, τα άτομα με ομάδα αίματος AB έχουν περίπου διπλάσιες πιθανότητες καλής εγκεφαλικής ανάνηψης σε σύγκριση με την Ο, αν και η συνολική επιβίωση δεν επηρεάζεται.
- Κίνδυνος διαβήτη: Μεγάλη μετα-ανάλυση έδειξε ότι η ομάδα αίματος B (και πιθανώς και άλλοι) αυξάνει ελαφρώς τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.
Ποια η σχέση της ομάδας αίματος με το εγκεφαλικό
Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από 48 γενετικές μελέτες, οι οποίες περιλάμβαναν περίπου 17.000 ασθενείς με εγκεφαλικό και σχεδόν 600.000 άτομα χωρίς εγκεφαλικό. Όλοι οι συμμετέχοντες ήταν ηλικίας από 18 έως 59 ετών.
Μετάγγιση αίματος: Μπορεί να σχετίζεται με υπογονιμότητα στις γυναίκες;
Τα ευρήματα αποκάλυψαν σαφή σχέση μεταξύ του γονιδίου που είναι υπεύθυνο για τον υποτύπο αίματος A1 και του πρώιμου εγκεφαλικού. Γενετική ανάλυση ευρείας κλίμακας αποκάλυψε δύο τοποθεσίες στο γονιδίωμα που σχετίζονται έντονα με τον αυξημένο κίνδυνο πρώιμου εγκεφαλικού. Η μία από αυτές συνέπιπτε με την περιοχή όπου εντοπίζονται τα γονίδια του τύπου αίματος.
Δεύτερη ανάλυση συγκεκριμένων τύπων γονιδίων που σχετίζονται με τον τύπο αίματος έδειξε ότι τα άτομα των οποίων το γονιδίωμα κωδικοποιεί μια παραλλαγή της ομάδας Α είχαν 16% αυξημένες πιθανότητες εγκεφαλικού πριν την ηλικία των 60, σε σύγκριση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Για όσους φέρουν το γονίδιο της ομάδας O1, ο κίνδυνος ήταν μειωμένος κατά 12%.
Οι ερευνητές σημείωσαν, ωστόσο, ότι ο πρόσθετος κίνδυνος εγκεφαλικού στα άτομα με τύπο αίματος A είναι μικρός, επομένως δεν απαιτείται αυξημένη επαγρύπνηση ή πρόσθετος έλεγχος σε αυτή την ομάδα.
«Δεν γνωρίζουμε ακόμη γιατί ο τύπος αίματος A θα μπορούσε να συνεπάγεται μεγαλύτερο κίνδυνο», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας και αγγειακός νευρολόγος Steven Kittner από το Πανεπιστήμιο του Maryland, σύμφωνα με το Science Alert.
«Αλλά πιθανότατα έχει να κάνει με παράγοντες πήξης του αίματος όπως τα αιμοπετάλια και τα κύτταρα που επενδύουν τα αιμοφόρα αγγεία, καθώς και με άλλες πρωτεΐνες του κυκλοφορικού, όλα τα οποία παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη θρόμβων αίματος».
Ποια τα συμπεράσματα της μελέτης
Αν και τα αποτελέσματα της μελέτης μπορεί να φαίνονται ανησυχητικά – ότι η ομάδα αίματος μπορεί να αλλάξει τον κίνδυνο πρώιμου εγκεφαλικού – αξίζει να εξετάσουμε τα ευρήματα σε ευρύτερο πλαίσιο. Κάθε χρόνο στις ΗΠΑ, λίγο λιγότεροι από 800.000 άνθρωποι παθαίνουν εγκεφαλικό. Τα περισσότερα από αυτά τα περιστατικά – περίπου τρία στα τέσσερα – συμβαίνουν σε άτομα άνω των 65 ετών, με τον κίνδυνο να διπλασιάζεται κάθε δεκαετία μετά τα 55.
Επίσης, οι συμμετέχοντες της μελέτης προέρχονταν από τη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη, την Ιαπωνία, το Πακιστάν και την Αυστραλία, με άτομα μη ευρωπαϊκής καταγωγής να αποτελούν μόνο το 35% των συμμετεχόντων. Μελλοντικές μελέτες με πιο διαφορετικά δείγματα θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη διευκρίνιση της σημασίας των αποτελεσμάτων. «Είναι ξεκάθαρο ότι χρειαζόμαστε περισσότερες μελέτες παρακολούθησης για να κατανοήσουμε τους μηχανισμούς του αυξημένου κινδύνου εγκεφαλικού», δήλωσε ο Kittner.
Ο κίνδυνος αλλάζει ανάλογα με την ηλικία και την ομάδα αίματος
Ένα ακόμη σημαντικό εύρημα της μελέτης προέκυψε από τη σύγκριση ατόμων που υπέστησαν εγκεφαλικό πριν τα 60 με όσους υπέστησαν εγκεφαλικό μετά τα 60. Για τον σκοπό αυτό, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα σύνολο δεδομένων με περίπου 9.300 άτομα άνω των 60 που υπέστησαν εγκεφαλικό και περίπου 25.000 άτομα άνω των 60 που δεν υπέστησαν εγκεφαλικό.
Διαπίστωσαν ότι ο αυξημένος κίνδυνος εγκεφαλικού στην ομάδα αίματος Α δεν ήταν σημαντικός στην κατηγορία των εγκεφαλικών που συμβαίνουν σε μεγαλύτερη ηλικία, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα εγκεφαλικά που συμβαίνουν νωρίς στη ζωή ενδέχεται να έχουν διαφορετικό μηχανισμό σε σύγκριση με εκείνα που συμβαίνουν αργότερα.
Τα εγκεφαλικά σε νεότερα άτομα είναι λιγότερο πιθανό να προκληθούν από συσσώρευση λιπαρών στα τοιχώματα των αρτηριών (μια διαδικασία που ονομάζεται αθηροσκλήρωση) και πιο πιθανό να σχετίζονται με παράγοντες που αφορούν τον σχηματισμό θρόμβων, σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης.
Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι τα άτομα με ομάδα αίματος B ήταν περίπου 11% πιο πιθανό να υποστούν εγκεφαλικό σε σύγκριση με άτομα χωρίς ιστορικό εγκεφαλικού, ανεξαρτήτως ηλικίας.
Μακροζωία: Τι δείχνουν οι εξετάσεις αίματος όσων ζουν πάνω από 100
Προηγούμενες μελέτες δείχνουν ότι το τμήμα του γονιδιώματος που καθορίζει τον τύπο αίματος, γνωστό ως «locus ABO», σχετίζεται με την ασβεστοποίηση των στεφανιαίων αρτηριών, η οποία περιορίζει τη ροή του αίματος, καθώς και με το έμφραγμα του μυοκαρδίου. Η γενετική αλληλουχία των ομάδων αίματος Α και Β έχει επίσης συσχετιστεί με ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο θρόμβων σε φλέβες, γνωστών ως φλεβική θρόμβωση.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Neurology.