Η νόσος Πάρκινσον γίνεται όλο και πιο συχνή παγκοσμίως. Παρόλα αυτά, πολλοί παραμένουν απληροφόρητοι για τα πρώιμα σημάδια που μπορεί να σχετίζονται με τη νόσο. Ποια είναι τα 10 πρώιμα συμπτώματα;
Αλτσχάιμερ: Αυτά είναι πλέον τα πρώιμα σημάδια της νόσου, σύμφωνα με νέα ανατρεπτική μελέτη
Νόσος Πάρκινσον: Ποια τα πρώιμα συμπτώματα και ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο
«Η νόσος Πάρκινσον είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη νευρολογική πάθηση στον κόσμο», λέει ο οργανισμός Parkinson’s UK. Παρά τις γνωστές περιπτώσεις όπως του Σκωτσέζου μουσικού και ηθοποιού Billy Connolly και του Αμερικανο-καναδού ηθοποιού Michael J. Fox, η κατανόηση των συμπτωμάτων της νόσου παραμένει περιορισμένη για πολλούς.
Η Jennifer Taylor, υπεύθυνη της γραμμής βοήθειας του Parkinson’s UK, εξηγεί πως «με περισσότερα από 40 διαφορετικά συμπτώματα, η νόσος συχνά παρερμηνεύεται και επηρεάζει τους ανθρώπους με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους». Η νόσος Πάρκινσον εμφανίζεται όταν τα εγκεφαλικά κύτταρα που παράγουν ντοπαμίνη σταματούν να λειτουργούν, επηρεάζοντας την κίνηση και άλλες λειτουργίες του οργανισμού.
«Το Πάρκινσον είναι μία σύνθετη, προοδευτική και ανίατη πάθηση», λέει η Taylor σύμφωνα με το Independent, και σημειώνει ότι τα αίτια μπορεί να περιλαμβάνουν γενετική, περιβάλλον και τρόπο ζωής. Πρώιμα σημάδια—όπως η απώλεια όσφρησης, τα προβλήματα ύπνου ή η κατάθλιψη—μπορεί να εμφανιστούν χρόνια πριν τον τρόμο (τρέμουλο).
Ποιοι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν Πάρκινσον;
Σύμφωνα με δημοσίευση του 2023 με τίτλο «Parkinson’s disease updates: Addressing the pathophysiology, risk factors, protective factors, signs and symptoms, associated conditions, and management of PD», η νόσος Πάρκινσον εμφανίζεται όταν συγκεκριμένα εγκεφαλικά κύτταρα που παράγουν ντοπαμίνη αρχίζουν να πεθαίνουν, προκαλώντας κινητικά και άλλα προβλήματα.
Η μελέτη εξηγεί ότι η γήρανση, το να είναι κάποιος άνδρας, ορισμένα γονίδια, οι τραυματισμοί στο κεφάλι και η έκθεση σε φυτοφάρμακα αυξάνουν τον κίνδυνο, ενώ παράγοντες όπως η τακτική άσκηση, η κατανάλωση καφέ και ακόμη και το κάπνισμα ενδέχεται να τον μειώσουν.
Άλλες πρόσφατες μελέτες επιβεβαιώνουν την προαναφερθείσα και συμπεραίνουν ότι ορισμένοι είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν τη νόσο Πάρκινσον. Οι βασικοί παράγοντες κινδύνου είναι:
- Μεγαλύτερη ηλικία: Ο κίνδυνος αυξάνεται μετά τα 60 και είναι πολύ μεγαλύτερος μετά τα 80.
- Το να είναι κάποιος άνδρας: Οι άνδρες έχουν περίπου διπλάσια πιθανότητα από τις γυναίκες να εμφανίσουν Πάρκινσον.
- Οικογενειακό ή γενετικό ιστορικό: Αλλαγές σε συγκεκριμένα γονίδια ανιχνεύονται στο 13% των περιπτώσεων, ακόμη κι αν δεν υπάρχει γνωστό οικογενειακό ιστορικό.
- Έκθεση σε επιβλαβείς χημικές ουσίες: Μακροχρόνια επαφή με φυτοφάρμακα, βιομηχανικά καθαριστικά ή μέταλλα όπως ο μόλυβδος και ο χαλκός αυξάνει τον κίνδυνο.
- Παλιότεροι τραυματισμοί στο κεφάλι: Ακόμη και ήπιοι εγκεφαλικοί τραυματισμοί μπορούν να αυξήσουν τις πιθανότητες εμφάνισης αργότερα στη ζωή.
- Ανθυγιεινή διατροφή: Η κατανάλωση πολλών επεξεργασμένων τροφών, κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών με υψηλά λιπαρά σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο και πρώιμα σημάδια της νόσου.
10 πρώιμα συμπτώματα του Πάρκινσον
«Ως προοδευτική πάθηση, το Πάρκινσον μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής και να μειώσει το προσδόκιμο ζωής, όμως με θεραπεία, η πιθανότητα να επηρεάσει το προσδόκιμο ζωής μπορεί να μειωθεί», προσθέτει ο Βρετανός Dr Bal Athwal, νευρολόγος στο Wellington Hospital (μέρος του HCA Healthcare UK).
Αναφέρει επίσης ότι, αν και οι περισσότεροι ασθενείς με Πάρκινσον είναι άνω των 70, η διάγνωση μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε ηλικία. Ο ρυθμός εξέλιξης της νόσου διαφέρει από άτομο σε άτομο, αλλά μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με φαρμακευτική αγωγή, αλλαγές στον τρόπο ζωής, αποκατάσταση και, σε ορισμένες περιπτώσεις, χειρουργική επέμβαση. «Είναι σημαντικό να διαγνωστεί σωστά και να δοθεί η κατάλληλη θεραπεία», τονίζει.
Τα 11 πρώιμα συμπτώματα του καρκίνου που συχνά παραβλέπονται
1. Πόνος
Πόνος σε διάφορα σημεία μπορεί να αποτελεί πρώιμο σύμπτωμα του Πάρκινσον. «Ορισμένοι ασθενείς εμφανίζουν πόνο, ο οποίος συχνά παραμένει ανεξήγητος για καιρό πριν γίνει η διάγνωση», λέει ο Athwal.
Η Taylor εξηγεί ότι αυτός ο πόνος μπορεί να περιλαμβάνει μυοσκελετικό πόνο –που επηρεάζει οστά, μύες, συνδέσμους, τένοντες ή νεύρα–, νευροπαθητικό πόνο από βλάβη στα νεύρα, δυστονικό πόνο που προκαλεί παρατεταμένους μυϊκούς σπασμούς ή κράμπες και πόνο, όταν τα μονοπάτια που ελέγχουν την αίσθηση και τον πόνο στον εγκέφαλο, το εγκεφαλικό στέλεχος και τον νωτιαίο μυελό δεν λειτουργούν σωστά.
2. Άγχος
Το άγχος μπορεί να εμφανιστεί στα πρώτα στάδια της Πάρκινσον. «Αισθήματα συνεχούς ανησυχίας μπορεί να οδηγήσουν σε κοινωνική απομόνωση και μερικές φορές σε κρίσεις άγχους», λέει η Taylor. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η ενσυνειδητότητα, ο διαλογισμός και η άσκηση μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση του άγχους.
3. Δυσκολία στην ισορροπία
Η αστάθεια ή η δυσκολία στην ισορροπία μπορεί να είναι ένα δύσκολο κινητικό σύμπτωμα που σχετίζεται με την Πάρκινσον. «Μπορεί να προκαλέσει πτώσεις και οι άνθρωποι να χάνουν την αυτοπεποίθησή τους ως αποτέλεσμα, με φόβο να βγουν έξω από το σπίτι», λέει η Taylor.
«Τα προβλήματα στο περπάτημα μπορεί να συνοδεύονται από ανισορροπία και τάση για πτώσεις, αλλά αυτό συνήθως εμφανίζεται σε πιο προχωρημένα στάδια της νόσου», προσθέτει ο Athwal.
4. Δυσκαμψία
Άτομα με Πάρκινσον συχνά αναφέρουν αίσθηση σφιξίματος στα άκρα, λέει η Taylor, η οποία εξηγεί ότι αυτή η δυσκαμψία μπορεί να εμφανιστεί στη μία ή και στις δύο πλευρές του σώματος, συμβάλλοντας σε μείωση του εύρους κίνησης. «Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πόνο ή ενοχλήσεις στους προσβεβλημένους μύες ή/και στις αρθρώσεις, αλλά και σε άλλες πιο εμφανείς ενδείξεις, όπως το να μην αιωρείται το χέρι σας καθώς περπατάτε», επισημαίνει.
5. Απώλεια όσφρησης
Η μειωμένη αίσθηση της όσφρησης είναι συχνά ένα πρώιμο σημάδι της Πάρκινσον και η Taylor λέει ότι μπορεί να χάσετε την όσφρησή σας αρκετά χρόνια ή ακόμα και δεκαετίες πριν τη διάγνωση της νόσου.
6. Προβλήματα ύπνου και κόπωση
Οι αλλαγές στον εγκέφαλο που σχετίζονται με την Πάρκινσον μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές ύπνου και ορισμένα άτομα έχουν προβλήματα ύπνου πολύ πριν εμφανιστούν τα κινητικά συμπτώματα.
«Μπορεί να υπάρχουν προβλήματα με τον ύπνο, όπως αϋπνία, σύνδρομο ανήσυχων ποδιών και διαταραχή συμπεριφοράς κατά τον ύπνο REM – μια κατάσταση κατά την οποία το άτομο φαίνεται να ενεργεί τα όνειρά του μέσω κινήσεων ή ήχων», λέει ο Athwal.
Η κόπωση επηρεάζει επίσης έως και το 50% των ατόμων με Πάρκινσον και η Taylor λέει «Μπορεί μία μέρα να αισθάνεστε γεμάτοι ενέργεια και την επόμενη να είστε υπερβολικά εξαντλημένοι για να κάνετε οτιδήποτε, ανεξαρτήτως του πόσο ξεκουραστήκατε».
7. Τρόμος (τρέμουλο)
Ο Athwal λέει ότι ο τρόμος είναι ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα του Πάρκινσον και συνήθως εμφανίζεται στα άνω άκρα, κυρίως όταν αυτά είναι σε ανάπαυση, και όχι όταν χρησιμοποιούνται.
«Ο τρόμος συμβαίνει κυρίως σε κατάσταση ηρεμίας και μειώνεται κατά τη διάρκεια του ύπνου ή όταν το μέρος του σώματος είναι ενεργό. Για παράδειγμα, το χέρι σας μπορεί να τρέμει ενώ κάθεστε ακίνητοι, αλλά το σύμπτωμα μπορεί να εξαφανιστεί όταν κάνετε μια χειραψία», λέει η Taylor.
Ο τρόμος συνήθως ξεκινά ασύμμετρα και τείνει να εμφανίζεται στα χέρια, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε άλλα σημεία του σώματος, όπως το κάτω χείλος, η γνάθος ή το πόδι. «Ορισμένοι άνθρωποι αναφέρουν εσωτερικό τρόμο, μία αόρατη αίσθηση τρέμουλου στο στήθος, την κοιλιά ή τα άκρα», προσθέτει.
8. Κατάθλιψη
Ένα άτομο με Πάρκινσον μπορεί να εμφανίσει κατάθλιψη οποιαδήποτε στιγμή, ακόμη και πριν τη διάγνωση. Η Taylor λέει «Τα συμπτώματα κατάθλιψης μπορεί να έρχονται και να φεύγουν, αλλά μπορούν επίσης να εντείνουν τόσο τα κινητικά όσο και τα γνωστικά συμπτώματα της Πάρκινσον».
9. Μικρά γράμματα και αργές κινήσεις
Η μικρογραφία – δηλαδή το μικρό, στριμωγμένο γράψιμο – είναι συχνά πρώιμο σύμπτωμα του Πάρκινσον, λένε οι ειδικοί. «Οι λέξεις μπορεί να γίνονται πιο πυκνές μεταξύ τους, ενώ το μέγεθος του γραφικού χαρακτήρα σας μπορεί να γίνεται προοδευτικά μικρότερο όσο συνεχίζετε να γράφετε», εξηγεί η Taylor.
Ο Athwal προσθέτει «Υπάρχει επίσης βραδύτητα στην κίνηση – αυτό μπορεί να είναι αρκετά λεπτό στην αρχή, αλλά οι άνθρωποι μπορεί να παραπονεθούν ότι ο γραφικός χαρακτήρας τους γίνεται μικρότερος ή ότι δυσκολεύονται σε λεπτές εργασίες όπως το κούμπωμα κουμπιών ή φερμουάρ».
Τα σημάδια στο περπάτημα που δείχνουν ότι ένα παιδί μπορεί να έχει αυτισμό
10. Μειωμένες εκφράσεις του προσώπου
Η έλλειψη έκφρασης στο πρόσωπο, γνωστή και ως υποκινησία ή υπομιμία, είναι ένα πρώιμο σύμπτωμα του Πάρκινσον που μπορεί να δυσκολέψει τους άλλους να κατανοήσουν τη συναισθηματική σας κατάσταση. «Οι άνθρωποι μπορεί να νομίζουν ότι είστε λυπημένοι ή στεναχωρημένοι και είναι απογοητευτικό να σας ρωτούν συνεχώς τι έχετε ενώ στην πραγματικότητα αισθάνεστε καλά», λέει η Taylor. «Οι άκαμπτοι ή αργοί μύες του προσώπου καθιστούν δύσκολο το χαμόγελο, το σήκωμα των φρυδιών ή την έκφραση συναισθημάτων – ένα σημαντικό κομμάτι της επικοινωνίας μας».