Έχετε παρατηρήσει ποτέ τα πόδια και τους αστραγάλους σας να πρήζονται όταν έχει ζέστη; Αυτό το άβολο πρήξιμο μπορεί να είναι κάτι παραπάνω από μια απλή αντίδραση στη ζέστη – μπορεί να αποτελεί ένδειξη για προβλήματα στις φλέβες. Τι είναι το οίδημα από τη ζέστη, τι το προκαλεί και πώς αντιμετωπίζεται;
Λεμφοίδημα: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται
Οίδημα από τη ζέστη: Τι είναι, τι το προκαλεί, πότε είναι κάτι πιο σοβαρό και πώς αντιμετωπίζεται
Το πρήξιμο στα πόδια, που ονομάζεται ιατρικά οίδημα, αποτελεί ένα κοινό σύμπτωμα της χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας – μιας κατάστασης που συνδέεται με την κακή κυκλοφορία του αίματος. Καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, πολλοί άνθρωποι παρατηρούν ότι οι γάμπες, οι αστράγαλοι και τα πέλματά τους πρήζονται ακόμη περισσότερο και είναι πιο άβολα. Αυτό οδηγεί στο εύλογο ερώτημα: γιατί κάνει η ζέστη χειρότερο το πρήξιμο; Και ποιος είναι ο ρόλος των φλεβών σας σε αυτή τη διαδικασία;
Το χρόνιο οίδημα στα πόδια επηρεάζει την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής
Σύμφωνα με μελέτη του 2017 με τίτλο «The impact of lower limb chronic oedema on patients’ quality of life», τα άτομα με χρόνιο οίδημα στα πόδια συχνά δυσκολεύονται στο περπάτημα, στην κίνηση και στην εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων. Η μελέτη έδειξε ότι αυτή η κατάσταση μειώνει την ποιότητα ζωής τους και υπογραμμίζει την ανάγκη για καλύτερη θεραπεία και υποστήριξη.
Τι είναι το οίδημα;
Το οίδημα είναι πρήξιμο που προκαλείται από κατακράτηση υγρών στους ιστούς του σώματος, κάνοντας συχνά το δέρμα να φαίνεται σφιχτό και τεντωμένο, παρόμοια με το να πιέζετε ένα μπαλόνι με νερό. Τις περισσότερες φορές επηρεάζει τα πόδια και τα πέλματα λόγω της χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας (CVI), όπου οι εξασθενημένες φλέβες των ποδιών δυσκολεύονται να επιστρέψουν το αίμα στην καρδιά κόντρα στη βαρύτητα.
Οι δυσλειτουργικές βαλβίδες των φλεβών προκαλούν τη συγκέντρωση αίματος και την αύξηση της φλεβικής πίεσης, οδηγώντας σε πρήξιμο. Αυτό το πρήξιμο αποτελεί ένδειξη πιθανής χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας, δηλαδή φλεβικής νόσου. Το οίδημα επιδεινώνεται στη ζέστη επειδή οι υψηλότερες θερμοκρασίες προκαλούν διαστολή των φλεβών, αυξάνοντας τη διαρροή υγρού και την ενόχληση.
Η κατάσταση μπορεί επίσης να εμφανιστεί και σε άλλα σημεία του σώματος και μπορεί να οφείλεται σε διάφορες αιτίες, όπως καρδιοπάθειες, νεφροπάθειες ή ηπατικές παθήσεις, λοιμώξεις ή παρενέργειες φαρμάκων. Η θεραπεία συχνά περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής όπως ανύψωση των πρησμένων άκρων, ενδύματα συμπίεσης και αντιμετώπιση των υποκείμενων παθήσεων.
Γιατί πρηζόμαστε από τη ζέστη;
Το οίδημα από τη ζέστη είναι η συσσώρευση περίσσειας υγρού στους ιστούς του σώματος ως απόκριση σε υψηλές θερμοκρασίες. Το οίδημα από τη ζέστη είναι ένα συχνό φαινόμενο κατά τη διάρκεια ζεστών καιρικών συνθηκών και μπορεί να επηρεάσει διάφορα μέρη του σώματος – καταγράφεται πιο συχνά στα πόδια, τους αστραγάλους, τα δάχτυλα και τα πέλματα.
Το ελάχιστα γνωστό σύμπτωμα καρδιακής νόσου στα πόδια – Το 46% των ανθρώπων δεν το γνωρίζει
Όταν το σώμα εκτίθεται σε ζέστη, ενεργοποιούνται αρκετοί φυσιολογικοί μηχανισμοί που μπορούν να συμβάλλουν στην εμφάνιση οιδήματος στο σώμα.
- Αγγειοδιαστολή λόγω ζέστης: Όταν ο καιρός είναι ζεστός, τα αιμοφόρα αγγεία μπορεί να διασταλούν ή να επεκταθούν, αυξάνοντας τη ροή του αίματος προς την επιφάνεια του δέρματος και βοηθώντας έτσι στη μείωση της θερμοκρασίας του σώματος. Αυτή η διαστολή των αγγείων μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη διαπερατότητα των τοιχωμάτων των αιμοφόρων αγγείων, επιτρέποντας στο υγρό να διαρρεύσει στους γύρω ιστούς και να προκαλέσει εμφανές πρήξιμο.
- Κατακράτηση υγρών: Οι υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να οδηγήσουν τον οργανισμό να κατακρατήσει νάτριο ως προληπτικό μηχανισμό επιβίωσης, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε κατακράτηση υγρών. Δεν υπάρχει τρόπος να ειδοποιηθεί το σώμα ότι δεν βρίσκεστε πραγματικά σε κάποια έρημο – οπότε συμπεριφέρεται λες και αυτό συμβαίνει. Η περίσσεια υγρών λόγω νατρίου μπορεί να συσσωρευτεί στα πόδια και σε άλλα σημεία του σώματος, προκαλώντας πρήξιμο.
- Έλλειψη κίνησης: Έχετε περάσει ποτέ μια μέρα που ήταν τόσο ζεστή που δεν μπορούσατε να κάνετε τίποτα άλλο πέρα από το να σκέφτεστε; Κατά τη διάρκεια ζεστών ημερών, πολλοί άνθρωποι τείνουν να παραμένουν αδρανείς ή να αποφεύγουν τη σωματική δραστηριότητα για να διατηρήσουν τη δροσιά τους. Η ζέστη μπορεί επίσης να προκαλέσει κόπωση, ενθαρρύνοντας την ανάπαυση αντί για κίνηση. Οι παρατεταμένες περίοδοι καθιστικής ή όρθιας στάσης χωρίς τακτική κίνηση είναι ένας από τους παράγοντες κινδύνου για κακή κυκλοφορία, καθώς οι μύες της γάμπας δεν συσπώνται τακτικά γύρω από τις φλέβες, ώστε να βοηθήσουν στην ώθηση του αίματος προς τα πάνω, ενάντια στη βαρύτητα και προς την καρδιά (όπως όταν περπατάτε). Παρουσία αδύναμων φλεβών, αυτή η έλλειψη συστολής μπορεί να οδηγήσει σε συσσώρευση υγρού στα πόδια και να προκαλέσει πρήξιμο.
- Αφυδάτωση: Σε υψηλές θερμοκρασίες, το σώμα σας παράγει ιδρώτα για να μειώσει τη θερμοκρασία του. Αν δεν ενυδατώνεστε επαρκώς ενώ ιδρώνετε, μπορεί να προκύψει αφυδάτωση και το σώμα σας ίσως προσπαθήσει να συγκρατήσει υγρά στους ιστούς του σώματος ως απόκριση – κάτι που μπορεί να συμβάλει στο πρήξιμο.
- Χρόνια φλεβική ανεπάρκεια: Η ζέστη μπορεί να επιδεινώσει προϋπάρχοντα φλεβικά προβλήματα, όπως η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια στα πόδια. Οι φλέβες αυτές έχουν ήδη μειωμένη ικανότητα σωστής κυκλοφορίας του αίματος, και η ζέστη μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω αύξηση της διαρροής υγρού μέσω των τοιχωμάτων των φλεβών προς τους ιστούς του σώματος – κάτι που προκαλεί περισσότερο πρήξιμο (καταλαβαίνετε πού το πάει αυτό!).
Τι να κάνετε;
Το ήπιο πρήξιμο από τη ζέστη είναι φυσιολογικό, αλλά έντονο ή επίμονο πρήξιμο μπορεί να αποτελεί ένδειξη υποκείμενων προβλημάτων, όπως η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια. Συμβουλευτείτε ειδικό αν τα συμπτώματα επιμένουν ή δεν βελτιώνονται με επαρκή ενυδάτωση και τακτική κίνηση.
Το οίδημα από τη ζέστη είναι συνήθως προσωρινό αλλά άβολο, ειδικά όταν ο καιρός είναι πολύ ζεστός. Είναι σημαντικό να το ξεχωρίσετε από σοβαρές παθήσεις όπως η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση ή άλλες φλεβικές νόσοι.
Για να διαχειριστείτε το οίδημα από τη ζέστη, παραμείνετε ενυδατωμένοι, αποφύγετε παρατεταμένες περιόδους καθίσματος ή ορθοστασίας, να σηκώνετε τα πόδια όταν ξεκουράζεστε και να τα τοποθετείτε υπερυψωμένα όποτε είναι δυνατό. Ζητήστε ιατρική βοήθεια αν το πρήξιμο είναι έντονο, επώδυνο, επίμονο, ασύμμετρο ή συνοδεύεται από πόνο, φαγούρα ή ανήσυχα πόδια.
Πώς να διαχωρίσετε το οίδημα από τη ζέστη από αυτό της χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας
Ο Αμερικανός Dr. Mason Mandy, M.D., DABVLM, φλεβολόγος, εξηγεί πώς να διακρίνετε το οίδημα από τη ζέστη από το οίδημα που προκαλείται από φλεβική νόσο. «Το οίδημα και το πρήξιμο είναι το ίδιο: το “οίδημα” είναι ο ιατρικός όρος, το “πρήξιμο” είναι πιο καθημερινός», λέει ο Dr. Mandy, σύμφωνα με το Metro Vein Centers. «Το οίδημα από τη ζέστη είναι ήπιο, προσωρινό και γενικό, προκαλώντας πρηξίματα στα χέρια και τα πόδια».
«Το οίδημα από φλεβική ανεπάρκεια επηρεάζει τις κάτω κνήμες και τους αστραγάλους ανεξαρτήτως θερμοκρασίας και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη βαρύτητα. Η ανύψωση των ποδιών ανακουφίζει το πρήξιμο που προκαλείται από κακή κυκλοφορία και φλεβική νόσο. Ωστόσο, η ζέστη μπορεί να επιδεινώσει το οίδημα που σχετίζεται με φλεβική ανεπάρκεια – κάτι που παρατηρούμε συχνότερα τους ζεστούς μήνες».
Αν το πρήξιμο στα πόδια επιδεινώνεται τακτικά με τη ζέστη αλλά βελτιώνεται όταν σηκώνετε τα πόδια κατά την ανάπαυση ή τον ύπνο, είναι καλό να συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τις φλέβες για αξιολόγηση.
Διαχείριση και ανακούφιση
Προληπτικά μέτρα μπορούν να σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε την κατακράτηση υγρών, να βελτιώσετε την κυκλοφορία και να μειώσετε το οίδημα από τη ζέστη:
Πότε το πρήξιμο στο πόδι είναι σημάδι ότι έχετε υψηλή χοληστερίνη
- Παραμείνετε ενυδατωμένοι: Η σωστή ενυδάτωση είναι απαραίτητη για τη διατήρηση ισορροπίας υγρών στο σώμα. Πίνετε άφθονο νερό κατά τη διάρκεια της ημέρας για να αποφύγετε την κατακράτηση υγρών. Οι καλές πρακτικές ενυδάτωσης βοηθούν επίσης στη διατήρηση του όγκου αίματος, κάτι που είναι ωφέλιμο ενάντια στην υπερθέρμανση.
- Αποφύγετε την υπερβολική ζέστη: Αν η ζέστη επιδεινώνει το πρήξιμο και την ενόχληση, περιορίστε την έκθεσή σας σε ακραία θερμότητα όσο το δυνατόν περισσότερο. Μείνετε σε εσωτερικούς χώρους κατά τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας και προτιμήστε κλιματιζόμενους χώρους. Οι κρύες κομπρέσες μπορούν επίσης να σας ανακουφίσουν (και να ανακουφίσουν τα πόδια σας).
- Σηκώστε τα πόδια σας: Όπως λέει ο Dr. Mandy, η ανύψωση των ποδιών μπορεί να είναι καθοριστική για τη μείωση του οιδήματος, ειδικά όταν προκαλείται από φλεβική νόσο και επιδεινώνεται από τη ζέστη. Η ανύψωση των ποδιών ενισχύει την καλύτερη κυκλοφορία του αίματος βοηθώντας τις φλέβες να συνεργαστούν με τη βαρύτητα και όχι ενάντια σε αυτή (όπως όταν στέκεστε όρθιοι), αποτρέποντας τη συσσώρευση υγρού στα πόδια. Ιδανικά, τα πόδια θα πρέπει να είναι ανυψωμένα πάνω από το επίπεδο της καρδιάς για μέγιστη αποτελεσματικότητα.
- Κινηθείτε τακτικά: Αποφύγετε παρατεταμένες περιόδους καθίσματος ή ορθοστασίας στην ίδια θέση. Αν χρειαστεί να καθίσετε για πολλή ώρα, κάντε διαλείμματα για να περπατήσετε και να τεντώσετε τα πόδια σας. Η τακτική κίνηση βοηθά στη διατήρηση καλής κυκλοφορίας. Οι μύες της γάμπας, ειδικά, παίζουν κρίσιμο ρόλο στην υποβοήθηση της κυκλοφορίας του αίματος – απλές ανασηκώσεις γάμπας κάθε τόσο μπορούν να έχουν θετικό αποτέλεσμα.
- Κάντε κρύες κομπρέσες: Η εφαρμογή κρύων κομπρεσών στις πρησμένες περιοχές μπορεί να βοηθήσει στη συστολή των αιμοφόρων αγγείων και να μειώσει το πρήξιμο που προκαλείται από φλεγμονή. Χρησιμοποιήστε μια υγρή, δροσερή πετσέτα ή ένα παγοκύστη, αλλά αποφύγετε την άμεση εφαρμογή πάγου στο δέρμα, καθώς μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό και δυσφορία.
- Φορέστε ενδύματα συμπίεσης: Οι κάλτσες ή οι κάλτσες ως το μηρό με σταδιακή συμπίεση μπορούν να βελτιώσουν την κυκλοφορία παρέχοντας απαλή πίεση που ενθαρρύνει τη ροή του αίματος από τα πόδια πίσω προς την καρδιά. Συνιστούμε ενδύματα με πίεση περίπου 20-30 mmHg, σε ύψος μέχρι το γόνατο ή τον μηρό για καλύτερα αποτελέσματα.
- Κάντε μασάζ: Το ήπιο μασάζ μπορεί να προάγει τη λεμφική παροχέτευση και να βελτιώσει την κυκλοφορία. Χρησιμοποιήστε ελαφριά πίεση και εφαρμόστε ένα λάδι ή λοσιόν στο δέρμα για να αποφύγετε τον ερεθισμό. Είναι σημαντικό να κάνετε απαλό μασάζ. Αποφύγετε την έντονη πίεση στις πρησμένες περιοχές και κάντε κινήσεις προς μία κατεύθυνση, από κάτω προς τα πάνω (προς το γόνατο).
- Περιορίστε την πρόσληψη αλατιού: Ελέγχετε την κατανάλωση νατρίου, καθώς η υπερβολική πρόσληψη αλατιού μπορεί να προκαλέσει κατακράτηση υγρών. Διαβάζετε τις ετικέτες τροφίμων και επιλέγετε επιλογές με χαμηλή περιεκτικότητα σε νάτριο όποτε είναι δυνατόν, αν αντιμετωπίζετε πρήξιμο.
- Κάντε δροσερά μπάνια ή ντους: Ένα δροσερό μπάνιο ή ντους μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της θερμοκρασίας του σώματος και πιθανόν να μειώσει το πρήξιμο. Το δροσερό νερό μπορεί επίσης να έχει καταπραϋντική επίδραση στα πόδια αν πονούν ή προκαλούν δυσφορία λόγω οιδήματος.
- Βελτιώστε τη διατροφή σας: Εντάξτε στη διατροφή σας τροφές πλούσιες σε κάλιο (όπως μπανάνες, σπανάκι και αβοκάντο), καθώς το κάλιο βοηθά στην εξισορρόπηση των υγρών στο σώμα. Όπως αναφέραμε παραπάνω, αποφύγετε τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε νάτριο όποτε είναι δυνατόν και πίνετε άφθονο νερό.
- Συμβουλευθείτε ειδικό: Αν παρουσιάζετε πρήξιμο που είναι έντονο, επίμονο ή συνοδεύεται από πόνο, ερυθρότητα ή άλλα ανησυχητικά συμπτώματα, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε επαγγελματία υγείας. Η ουσιαστική και διαρκής ανακούφιση μπορεί να απαιτεί βήματα πέρα από τις σπιτικές λύσεις. Ένας πιστοποιημένος φλεβολόγος μπορεί να αποκλείσει τυχόν υποκείμενες ιατρικές παθήσεις που μπορεί να προκαλούν το πρήξιμό σας, όπως η φλεβική νόσος, και να σας προτείνει κατάλληλη θεραπεία για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων σας.
Πηγές: Metro Vein Centers, PMC, NHS, Cleveland Clinic