Το score ασβεστίου αποκαλύπτει με μεγαλύτερη ακρίβεια τον κίνδυνο εμφράγματος από ό,τι τα τεστ χοληστερίνης. Παρόλα αυτά, οι περισσότεροι δεν την έχουν ακούσει. Είναι μια γρήγορη, ανώδυνη μέθοδος για να εντοπιστεί η κρυφή αρτηριακή πλάκα που σηματοδοτεί καρδιακή νόσο πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα.
Έμφραγμα στις γυναίκες: Τα 3 προειδοποιητικά συμπτώματα που πρέπει όλες να γνωρίζουν
Το CAC test αποκαλύπτει με μεγαλύτερη ακρίβεια την αρτηριακή πλάκα και τον ρίσκο για έμφραγμα
Οι περισσότεροι εστιάζουν στα επίπεδα χοληστερίνης, την αρτηριακή πίεση ή κάνουν ένα τεστ κοπώσεως όταν κάτι φαίνεται ανησυχητικό για την υγεία της καρδιάς τους. Ωστόσο, υπάρχει μια ανώδυνη και γρήγορη εξέταση CT που ανιχνεύει το ασβέστιο στις αρτηρίες – ίσως ο πιο ακριβής προγνωστικός δείκτης για μελλοντικό έμφραγμα συγκριτικά με τη χοληστερίνη μόνο. Ωστόςο, οι περισσότεροι δεν το γνωρίζουν. Ενημερωθείτε για το τι είναι ακριβώς, πώς λειτουργεί και γιατί μπορεί να σώσει ζωές.
Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφράγματος
Σύμφωνα με μελέτη του 2023 με τίτλο «Global Effect of Modifiable Risk Factors on Cardiovascular Disease and Mortality», πέντε παράγοντες που μπορούν να αλλάξουν – υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλή «κακή» χοληστερίνη (non-HDL), κάπνισμα, διαβήτης και περιττό βάρος – ευθύνονται για το 57,2% των καρδιακών προβλημάτων στις γυναίκες και το 52,6% στους άνδρες μέσα σε διάστημα 10 ετών. Οι ίδιοι αυτοί παράγοντες προκάλεσαν επίσης το 22,2% των θανάτων στις γυναίκες και το 19,1% στους άνδρες παγκοσμίως μέσα σε αυτά τα 10 χρόνια.
Άλλες πρόσφατες έρευνες αποκάλυψαν νέους και απροσδόκητους παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφραγμάτων, πέρα από τους γνωστούς όπως η πίεση και το κάπνισμα. Οι επιστήμονες πλέον συμπεριλαμβάνουν και τον κακό ύπνο, τη ρύπανση του αέρα και το λίπος που κρύβεται μέσα στους μύες ως πραγματικές απειλές για την καρδιαγγειακή υγεία.
Μολύνσεις όπως η COVID-19 μπορεί επίσης να αφήσουν μακροχρόνιες βλάβες, ενώ ακόμα και νεότεροι ενήλικες εμφανίζουν προειδοποιητικά σημάδια νωρίτερα από παλιά.
Τι είναι το score ασβεστίου;
Το score ασβεστίου, γνωστό και ως CAC test, είναι μια απλή, μη επεμβατική αξονική τομογραφία (είδος ακτινογραφίας) που ανιχνεύει ειδικά τις εναποθέσεις ασβεστίου στις στεφανιαίες αρτηρίες – τα αιμοφόρα αγγεία που μεταφέρουν πλούσιο σε οξυγόνο αίμα στον καρδιακό μυ. Αυτές οι εναποθέσεις ασβεστίου είναι ουσιαστικά σκληρές πλάκες που σχηματίζονται από τη συσσώρευση λιπιδίων, χοληστερίνης και άλλων ουσιών στις αρτηρίες (μια διαδικασία γνωστή ως αθηροσκλήρωση).
Ανακοπή ή λιποθυμία: Αναγνώριση και πρώτες βοήθειες – Πότε δεν σχετίζεται με καρδιακή νόσο
Η παρουσία και η ποσότητα ασβεστίου στις αρτηρίες δείχνει τον βαθμό της στεφανιαίας νόσου (CAD), η οποία είναι η κύρια αιτία εμφραγμάτων. Σκεφτείτε το ως εξής: η εξέταση χοληστερίνης σας δίνει κάποιες ενδείξεις, αλλά είναι σαν να προσπαθείτε να μαντέψετε τι έχει μέσα ένα τυλιγμένο δώρο. Το CAC test είναι σαν να το ξετυλίγετε και να βλέπετε αν υπάρχει κάτι ανησυχητικό μέσα στις αρτηρίες σας.
«Η αξονική τομογραφία ασβεστίου δεν είναι για όλους, αλλά είναι ο καλύτερος τρόπος για όσους δεν είναι σίγουροι για τον καρδιαγγειακό τους κίνδυνο να πάρουν πιο σωστές αποφάσεις για αγωγή και φάρμακα», λέει ο Αμερικανός καρδιολόγος Michael Blaha, M.D., M.P.H., διευθυντής της κλινικής έρευνας στο Ciccarone Center for the Prevention of Heart Disease στο Johns Hopkins.
Γιατί αλλάζει τα δεδομένα αυτή η εξέταση;
Πολλοί βασίζονται στα επίπεδα χοληστερίνης (LDL, HDL, ολική χοληστερίνη) και στους παραδοσιακούς υπολογισμούς κινδύνου για να εκτιμήσουν την πιθανότητα εμφράγματος. Ωστόσο, αυτά δεν αποκαλύπτουν πάντα ολόκληρη την εικόνα. Το CAC test:
- Ανιχνεύει έγκαιρα τη συσσώρευση πλάκας, συχνά πριν εμφανιστούν συμπτώματα.
- Βοηθά να προβλέψετε με μεγαλύτερη ακρίβεια τον πραγματικό κίνδυνο εμφράγματος σε σχέση μόνο με τα επίπεδα χοληστερίνης.
- Οδηγεί σε καλύτερες αποφάσεις πρόληψης, ειδικά σχετικά με το αν πρέπει ή όχι να ξεκινήσετε ή να συνεχίσετε θεραπεία με στατίνες (φάρμακα που μειώνουν τη χοληστερίνη).
- Σας δίνει έναν καθαρό αριθμητικό δείκτη – το σκορ ασβεστίου – που σχετίζεται με το επίπεδο κινδύνου: από το μηδέν (καθόλου ασβέστιο, χαμηλός κίνδυνος) έως πάνω από 1.000 (πολύ υψηλός κίνδυνος).
Ποιοι μπορούν να την κάνουν
Η εξέταση δεν είναι για όλους.
Διάφορες ιατρικές οδηγίες προτείνουν να τη σκεφτείτε αν:
- Είστε 40-80 ετών.
- Έχετε μέτριο κίνδυνο καρδιοπάθειας με βάση παράγοντες κινδύνου όπως η ηλικία, η αρτηριακή πίεση, το κάπνισμα, ο διαβήτης ή το οικογενειακό ιστορικό.
- Δεν είστε βέβαιοι αν πρέπει να ξεκινήσετε θεραπεία με στατίνες ή θέλετε να σταθμίσετε τα οφέλη σε σχέση με τις πιθανές παρενέργειες.
- Έχετε οικογενειακό ιστορικό πρώιμης καρδιοπάθειας αλλά κατά τ’ άλλα φαίνεστε χαμηλού κινδύνου.
Ο γιατρός σας μπορεί να σας βοηθήσει να αποφασίσετε αν αυτή η εξέταση είναι κατάλληλη για εσάς. Δεν συνιστάται συνήθως αν έχετε χαμηλό κίνδυνο ή έχετε ήδη γνωστή καρδιοπάθεια, καθώς άλλες εξετάσεις μπορεί τότε να είναι πιο κατάλληλες.
Τι λέει η έρευνα
Μελέτες στις ΗΠΑ δείχνουν σταθερά ότι το score ασβεστίου βελτιώνει τον τρόπο με τον οποίο αξιολογείται ο κίνδυνος εμφράγματος. Η μελέτη MESA (Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis) διαπίστωσε ότι το score CAC μπορεί να εντοπίσει με μεγαλύτερη ακρίβεια άτομα σε κίνδυνο που ίσως διαφύγουν με τα παραδοσιακά εργαλεία, ενώ βοηθά επίσης στην αποφυγή περιττών συνταγών στατινών σε άτομα χαμηλού κινδύνου με σκορ μηδέν.
Ερευνητές του Johns Hopkins ανέλυσαν σχεδόν 7.000 άτομα και συνέκριναν παραδοσιακές αξιολογήσεις κινδύνου — βασισμένες σε χοληστερίνη, κάπνισμα, πίεση και διαβήτη — με αποτελέσματα που περιλάμβαναν επίσης CAC scan, μια γρήγορη αξονική εξέταση που ανιχνεύει συσσώρευση ασβεστίου στις αρτηρίες της καρδιάς. Η προσθήκη του CAC scan βελτίωσε σημαντικά την ακρίβεια της πρόβλεψης.
Mελέτη του 2013 στο European Heart Journal αποκάλυψε ότι το 15% των ανθρώπων που θεωρούνταν πολύ χαμηλού κινδύνου βάσει των τυπικών παραγόντων είχαν στην πραγματικότητα υψηλά σκορ ασβεστίου, ενώ περίπου το 35% αυτών που χαρακτηρίστηκαν υψηλού κινδύνου δεν είχαν καθόλου συσσώρευση ασβεστίου, υποδεικνύοντας ότι μπορεί να μην διατρέχουν τόσο μεγάλο κίνδυνο όσο θεωρήθηκε.
Αυτά τα ευρήματα δείχνουν ότι το score CAC προσφέρει μια πιο καθαρή εικόνα του καρδιαγγειακού κινδύνου, ιδίως για άτομα με αβέβαια ή οριακά αποτελέσματα από τις παραδοσιακές αξιολογήσεις.
Πηγές: Times of India, PubMed, ScienceDirect, LWW, ARXIV, Frontiers, PubMed, NEJM