Μια νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι μια συγκεκριμένη ανθρώπινη συμπεριφορά μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας έως και κατά 20%. Οι επιστήμονες τονίζουν πως η αλλαγή αυτή στον τρόπο ζωής είναι απλή, αλλά εξαιρετικά αποτελεσματική για τη διατήρηση της υγείας του εγκεφάλου. Ποια είναι λοιπόν η συμπεριφορά που προστατεύει τη μνήμη και τη νοητική λειτουργία;
Το να βοηθάμε τους άλλους μας προστατεύει από την άνοια
Αυτό που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα είναι ότι ο επαρκής ύπνος (7-9 ώρες την ημέρα), η τακτική σωματική άσκηση, η περιορισμένη κατανάλωση αλκοόλ, η διατροφή που είναι πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και ψάρι, η αποφυγή καπνίσματος, η μειωμένη καθιστική ζωή και η συχνή κοινωνική επαφή, σχετίζεται με σημαντικά μειωμένο κίνδυνο άνοιας. Τώρα, όμως, μια νέα μελέτη έρχεται να προσθέσει έναν ακόμη παράγοντα που μας κάνει εντύπωση.
Η τακτική βοήθεια προς τους άλλους, είτε μέσω εθελοντισμού είτε με απλές πράξεις καλοσύνης, μπορεί να επιβραδύνει τη γνωστική έκπτωση και να ενισχύσει την υγεία του εγκεφάλου σε ηλικιωμένους ενήλικες, σύμφωνα με νέα έρευνα.
Το να προσφέρει κανείς τακτικά εθελοντική εργασία ή βοήθεια εκτός σπιτιού μπορεί να επιβραδύνει τη γνωστική γήρανση κατά 15–20%.
Οι ουσιαστικές κοινωνικές συνδέσεις ίσως προσφέρουν περισσότερα από μια συναισθηματική ανάταση, μπορεί να συμβάλλουν στη διατήρηση της πνευματικής διαύγειας. Ερευνητές από το University of Texas at Austin και το University of Massachusetts Boston ανακάλυψαν ότι η τακτική ενασχόληση με τη βοήθεια προς άλλους εκτός του σπιτιού μπορεί να επιβραδύνει τη γνωστική έκπτωση σε μεσήλικες και ηλικιωμένους ενήλικες.
Η μελέτη παρακολούθησε περισσότερους από 30.000 ενήλικες στις ΗΠΑ για διάστημα 20 ετών και διαπίστωσε ότι όσοι συμμετείχαν σε εθελοντισμό ή πρόσφεραν ανεπίσημη βοήθεια σε γείτονες, συγγενείς ή φίλους παρουσίασαν 15%–20% μικρότερη γνωστική έκπτωση που σχετίζεται με τη γήρανση. Το μεγαλύτερο όφελος καταγράφηκε σε άτομα που αφιέρωναν περίπου δύο έως τέσσερις ώρες την εβδομάδα βοηθώντας άλλους. Τα ευρήματα αυτά, τα οποία δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Social Science & Medicine, υποστηρίχθηκαν από το National Institute on Aging του National Institutes of Health και το Eunice Kennedy Shriver National Institute of Child Health and Human Development.
«Οι καθημερινές πράξεις υποστήριξης, είτε οργανωμένες είτε προσωπικές, μπορούν να έχουν διαρκή επίδραση στη γνωστική λειτουργία», δήλωσε ο Sae Hwang Han, επίκουρος καθηγητής Ανθρώπινης Ανάπτυξης και Οικογενειακών Επιστημών στο UT, ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης.
«Αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν ότι τα γνωστικά οφέλη της προσφοράς δεν ήταν απλώς βραχυπρόθεσμα αλλά σωρευτικά με την πάροδο του χρόνου, όταν η ενασχόληση ήταν σταθερή. Και αυτά τα οφέλη ήταν εμφανή τόσο στον επίσημο εθελοντισμό όσο και στην ανεπίσημη βοήθεια. Επιπλέον, η μέτρια ενασχόληση, μόνο δύο έως τέσσερις ώρες την εβδομάδα, συνδέθηκε σταθερά με σημαντικά οφέλη».
Η συγκεκριμένη έρευνα είναι από τις πρώτες που εξετάζει τόσο τον επίσημο εθελοντισμό όσο και πιο καθημερινές πράξεις βοήθειας, όπως το να μεταφέρει κανείς έναν γείτονα σε ιατρικό ραντεβού, να προσέχει τα εγγόνια του, να κουρεύει το γκαζόν ή να βοηθά κάποιον με τη φορολογική του δήλωση.
Ξεχνάμε απλώς ή μπορεί να είναι άνοια; Πώς να καταλάβουμε τη διαφορά
Πραγματικός αντίκτυπος από τον αλτρουισμό
«Η ανεπίσημη βοήθεια θεωρείται συχνά ότι προσφέρει λιγότερα οφέλη για την υγεία, λόγω της έλλειψης κοινωνικής αναγνώρισης», δήλωσε ο Han. Όμως στην πραγματικότητα, «ήταν μια ευχάριστη έκπληξη να διαπιστώσουμε ότι προσφέρει γνωστικά οφέλη συγκρίσιμα με τον επίσημο εθελοντισμό».
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από τη μακροχρόνια Health and Retirement Study, εξετάζοντας αποτελέσματα από ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα κατοίκων των ΗΠΑ ηλικίας άνω των 51 ετών, που ξεκινούν από το 1998. Η νέα μελέτη, η οποία έλαβε υπόψη άλλους παράγοντες που επηρεάζουν την εθελοντική δράση και τη βοήθεια, όπως ο πλούτος, η σωματική και ψυχική υγεία και το μορφωτικό επίπεδο, διαπίστωσε ότι η γνωστική έκπτωση που σχετίζεται με την ηλικία μειωνόταν όσο οι άνθρωποι άρχιζαν και διατηρούσαν συμπεριφορές βοήθειας. Τα δεδομένα αυτά υποδηλώνουν ότι μπορεί να αναμένονται ακόμη μεγαλύτερα οφέλη σε άτομα που ενσωματώνουν τη βοήθεια προς τους άλλους ως σταθερό κομμάτι της καθημερινότητάς τους, χρόνο με τον χρόνο.
«Αντίθετα, τα δεδομένα μας δείχνουν ότι η πλήρης αποχή από τη βοήθεια προς τους άλλους συνδέεται με χειρότερη γνωστική λειτουργία», τόνισε ο Han. «Αυτό τονίζει τη σημασία του να κρατάμε τους ηλικιωμένους ενεργούς σε κάποια μορφή προσφοράς για όσο το δυνατόν περισσότερο, με τα κατάλληλα μέσα υποστήριξης και προσαρμογές».
Το άρθρο αποτελεί ένα ακόμη επιχείρημα για την ανάγκη να αντιμετωπίζεται η εθελοντική προσφορά, η βοήθεια και η ενίσχυση των σχέσεων στις γειτονιές μέσα από τον φακό της δημόσιας υγείας, ειδικά σε μεγαλύτερες ηλικίες, όταν κάνουν την εμφάνισή τους ασθένειες που συνδέονται με γνωστική έκπτωση και εξασθένηση, όπως το Αλτσχάιμερ.
Η βοήθεια ως αντίδοτο στο άγχος και τη φλεγμονή
Μια ακόμη πρόσφατη μελέτη, επίσης με επικεφαλής τον Han, διαπίστωσε ότι ο εθελοντισμός μετριάζει τις αρνητικές επιπτώσεις του χρόνιου στρες στη συστηματική φλεγμονή, μια γνωστή βιολογική οδό που σχετίζεται με τη γνωστική έκπτωση και την άνοια. Η επίδραση αυτή ήταν ιδιαίτερα έντονη σε άτομα με υψηλά επίπεδα φλεγμονής.
Τα ευρήματα των δύο αυτών μελετών δείχνουν ότι οι συμπεριφορές βοήθειας μπορούν να ενισχύσουν την υγεία του εγκεφάλου, είτε μειώνοντας τη φυσιολογική φθορά που προκαλεί το στρες είτε ενισχύοντας τις κοινωνικές συνδέσεις που προσφέρουν ψυχολογικά, συναισθηματικά και γνωστικά οφέλη από μόνες τους. Στο πλαίσιο μιας κοινωνίας που γηράσκει και με αυξανόμενες ανησυχίες για τη μοναξιά και την απομόνωση, τα ευρήματα προσφέρουν επίσης μια σημαντική βάση για τη συνέχιση της ένταξης των ανθρώπων σε ευκαιρίες προσφοράς, ακόμα και όταν η γνωστική έκπτωση έχει ήδη ξεκινήσει.
Ποια βιταμίνη μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για άνοια κατά 49% – Τι λέει νέα μελέτη
«Πολλοί ηλικιωμένοι, ακόμη και με όχι και τόσο καλή υγεία, συνεχίζουν να προσφέρουν σημαντικά στους γύρω τους», δήλωσε ο Han, «και μπορεί να είναι ακριβώς εκείνοι που θα ωφεληθούν περισσότερο αν τους δοθούν ευκαιρίες να βοηθήσουν».