Τα προειδοποιητικά σημάδια για ένα εγκεφαλικό μπορεί εύκολα να αγνοηθούν και μπορεί να συμπίπτουν ακόμα και με ένα μίνι εγκεφαλικό. Ποια είναι τα συμπτώματα για τα οποία προειδοποιούν ειδικοί.
Ποια ομάδα αίματος αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρου εγκεφαλικού, σύμφωνα με μελέτη
Παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο και εγκεφαλικό: Συμπτώματα, κίνδυνοι και πώς να μειώσετε τον κίνδυνο
Τα εγκεφαλικά επεισόδια αποτελούν μια σοβαρή και επείγουσα ιατρική κατάσταση, ειδικά για άτομα με παράγοντες κινδύνου όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, καρδιακές παθήσεις ή οικογενειακό ιστορικό. Ωστόσο, η κατανόηση των συμπτωμάτων, των αιτιών και των πρώιμων ενδείξεων που σχετίζονται με ένα εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να σας βοηθήσει να προστατευθείτε. Τα περισσότερα εγκεφαλικά είναι ισχαιμικά και προκαλούνται από μειωμένη ροή αίματος προς τον εγκέφαλο, ενώ ένα μικρότερο ποσοστό είναι αιμορραγικά και συμβαίνουν όταν προκληθεί ρήξη σε ένα αιμοφόρο αγγείο. Σημαντικό είναι ότι πολλοί βιώνουν ένα «προειδοποιητικό εγκεφαλικό» ημέρες, εβδομάδες ή ακόμη και μήνες πριν από ένα σοβαρό εγκεφαλικό.
Αυτά τα προειδοποιητικά εγκεφαλικά είναι ιατρικά γνωστά ως παροδικά ισχαιμικά επεισόδια και συχνά παρερμηνεύονται, παρότι μπορούν να σηματοδοτούν υψηλό κίνδυνο για πλήρες εγκεφαλικό χωρίς άμεση φροντίδα. «Ξαφνικά παροδικά συμπτώματα νευρολογικής βλάβης που υποχωρούν από μόνα τους», έτσι τα περιγράφει ο Αμερικανός νευρολόγος, Dr. Ahmed Itrat σύμφωνα με το HuffPost, και προσθέτει ότι «αυτά τα συμπτώματα μπορεί να μοιάζουν με εκείνα ενός εγκεφαλικού, αλλά η μόνη διαφορά είναι ότι δεν οδηγούν σε μόνιμη νευρολογική βλάβη». Ωστόσο, αυτό δεν τα καθιστά ακίνδυνα.
«Αποτελούν πραγματικά προάγγελο, για πολλούς, ότι πρόκειται να πάθουν εγκεφαλικό ακόμη και μέσα στις επόμενες 48 ώρες και σίγουρα μέσα στις επόμενες επτά, 30 ή 90 ημέρες», λέει ο Αμερικανός ειδικός στην αγγειακή νευρολογία, Dr. Brandon Giglio, σύμφωνα με την ίδια πηγή. Αν και τα παροδικά ισχαιμικά επεισόδια συχνά αποκαλούνται «μίνι εγκεφαλικά», ο Αμερικανός νευρολόγος Dr. Joshua Willey προειδοποιεί ότι αυτός ο όρος υποβαθμίζει την επείγουσα φύση τους, και σημειώνει ότι ο όρος «προειδοποιητικό εγκεφαλικό» αποτυπώνει καλύτερα το γεγονός ότι πρόκειται για πραγματική επείγουσα κατάσταση, με τα ίδια σημεία και συμπτώματα όπως ένα εγκεφαλικό. «Θα έλεγα ότι ουσιαστικά όλα τα ίδια σημεία και συμπτώματα ενός εγκεφαλικού είναι τα σημεία και τα συμπτώματα ενός παροδικού ισχαιμικού επεισοδίου», τονίζει ο Giglio.
Παράγοντες κινδύνου για εγκεφαλικό
Σύμφωνα με δημοσίευση του 2025 με τίτλο “Global Stroke Fact Sheet 2025”, τα περισσότερα εγκεφαλικά παγκοσμίως συνδέονται με τροποποιήσιμους παράγοντες, με την υψηλή αρτηριακή πίεση, το υψηλό σάκχαρο στο αίμα, το αυξημένο σωματικό βάρος και την υψηλή χοληστερίνη να παίζουν τον μεγαλύτερο ρόλο. Η μελέτη δείχνει ότι η συντριπτική πλειονότητα της αναπηρίας και των θανάτων που σχετίζονται με το εγκεφαλικό θα μπορούσε να προληφθεί με βελτίωση του τρόπου ζωής, της μεταβολικής υγείας και των περιβαλλοντικών συνθηκών.
Άλλες πρόσφατες επιστημονικές μελέτες της τελευταίας διετίας επιβεβαιώνουν ότι ο κίνδυνος εγκεφαλικού οφείλεται κυρίως σε έναν συνδυασμό καρδιακών, μεταβολικών, και βιολογικών παραγόντων, καθώς και παραγόντων του τρόπου ζωής. Η υψηλή αρτηριακή πίεση παραμένει ο ισχυρότερος παράγοντας κινδύνου, όμως νέα έρευνα αναδεικνύει επίσης τον ρόλο της παχυσαρκίας, της νεφρικής λειτουργίας, της φλεγμονής, της γενετικής και των διαφορών που σχετίζονται με το φύλο.
Βασικοί παράγοντες κινδύνου για εγκεφαλικό που έχουν εντοπιστεί σε πρόσφατη έρευνα περιλαμβάνουν:
- Υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλό σάκχαρο, υψηλή χοληστερίνη και αυξημένο σωματικό βάρος
- Κάπνισμα, χαμηλή σωματική δραστηριότητα, ανθυγιεινή διατροφή και έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση
- Νεφρική δυσλειτουργία και δείκτες φλεγμονής, όπως αυξημένοι αριθμοί αιμοσφαιρίων
- Διαταραχές καρδιακού ρυθμού, ιδιαίτερα κολπική μαρμαρυγή
- Γενετικοί και επιγενετικοί παράγοντες που επηρεάζουν τα αιμοφόρα αγγεία και τον μεταβολισμό
- Παράγοντες που σχετίζονται με το φύλο, με ορμονικές και ηλικιακές διαφορές να επηρεάζουν τον κίνδυνο
- Κατανάλωση αλκοόλ και χρήση ουσιών, ιδιαίτερα σε νεότερους ενήλικες
Σε ζωντανή μετάδοση σωτήρια επέμβαση για εγκεφαλικά
BE FAST: Το ακρονώμιο με τα βασικά σημάδια εγκεφαλικού που δεν πρέπει να αγνοήσετε
Και οι τρεις ειδικοί αναφέρθηκαν στο «BE FAST» ως ένα ευρέως αποδεκτό μνημονικό εργαλείο που περιγράφει τα συμπτώματα του εγκεφαλικού. Και όπως υποδηλώνει το ακρωνύμιο, αυτά τα συμπτώματα εμφανίζονται γρήγορα.
Το ακρονύμιο ερμηνεύεται ως:
- Balance (ισορροπία) – αλλαγές στην ισορροπία ή απώλεια ισορροπίας.
- Eyesight (όραση) – αλλαγές στην όραση, όπως θολή όραση, απώλεια όρασης ή διπλή όραση.
- Facial droop (παράλυση προσώπου) – πτώση του προσώπου ή άνισο χαμόγελο.
- Arm (χέρι) – αδυναμία στο χέρι στη μία πλευρά του σώματος.
- Speech (ομιλία) – αλλαγές στην ομιλία, όπως μπερδεμένη άρθρωση ή ασυνάρτητη ομιλία.
- Time (χρόνος/ώρα) – είναι ώρα να καλέσετε τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης. Σύμφωνα με τον Willey, το «T» μπορεί επίσης να αναφέρεται σε έναν έντονο πονοκέφαλο που εμφανίζεται απότομα.
«Μπορεί να έχετε όλα αυτά τα συμπτώματα, μπορεί να έχετε ένα από αυτά ή οποιονδήποτε συνδυασμό ενδιάμεσα», είπε ο Giglio. Γι’ αυτό, μην περιμένετε να εμφανιστούν περισσότερα συμπτώματα για να σιγουρευτείτε. Αν παρατηρήσετε οποιοδήποτε από αυτά τα προβλήματα, πηγαίνετε στα επείγοντα.
Μίνι εγκεφαλικό: Τα συμπτώματα είναι παροδικά
Πολλοί αγνοούν τα σημάδια ενός παροδικού ισχαιμικού επεισοδίου λόγω του πόσο γρήγορα υποχωρούν, σύμφωνα με και τους τρεις ειδικούς. Ωστόσο, είναι σημαντικό να παίρνετε σοβαρά αυτά τα συμπτώματα, ανεξάρτητα από τη διάρκειά τους. «Συνήθως έχουμε καταλήξει να αναγνωρίζουμε ότι τα παροδικά ισχαιμικά επεισόδια διαρκούν το πολύ πέντε ή δέκα λεπτά και σίγουρα λιγότερο από μία ώρα», είπε ο Willey. Πρόσθεσε ότι τα προειδοποιητικά εγκεφαλικά μπορεί να διαρκέσουν μόλις 30 έως 60 δευτερόλεπτα.
Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να υποτιμάτε ούτε ένα λεπτό πόνου στο χέρι ή θολής όρασης. «Παρότι, εκ του ορισμού, τα παροδικά ισχαιμικά επεισόδια είναι παροδικά, τη στιγμή που ένα άτομο έχει συμπτώματα δεν υπάρχει τρόπος να προβλέψουμε αν αυτά θα υποχωρήσουν ή αν θα επιμείνουν και θα οδηγήσουν σε αναπηρία», είπε ο Itrat.
Πρέπει να καλέσετε βοήθεια αν εμφανίσετε συμπτώματα
Μόλις παρατηρήσετε οποιοδήποτε σημάδι, θα πρέπει να καλέσετε άμεσα τις πρώτες βοήθειες αντί να περιμένετε να περάσουν τα συμπτώματα, γιατί μπορεί να μην υποχωρήσουν. «Αν κάποιος έχει οποιοδήποτε από αυτά τα σημάδια και εμφανίστηκαν απότομα, θα τον συμβούλευα να πάει στο πλησιέστερο εφημερεύον νοσοκομείο», είπε ο Giglio.
Ο Willey πρόσθεσε ότι μόλις βρεθείτε εκεί, θα πρέπει να τονίσετε την κατάστασή σας και να ενημερώσετε το προσωπικό ότι πιστεύετε πως μπορεί να έχετε πάθει εγκεφαλικό. Με άλλα λόγια, μην υποβαθμίζετε τα συμπτώματά σας. Ένα προειδοποιητικό εγκεφαλικό είναι επείγουσα κατάσταση και πρέπει να αντιμετωπίζεται ως επείγουσα κατάσταση. Η αποτελεσματική επικοινωνία με νοσηλευτές και γιατρούς θα τους βοηθήσει να καταλάβουν ότι χρειάζεστε άμεση αντιμετώπιση.
Επιπλέον, ο Willey είπε ότι αν δεν νιώθετε άνετα να πάτε στα επείγοντα, θα πρέπει να δείτε τον γιατρό ή τον καρδιολόγο σας το συντομότερο δυνατό. Και αυτό δεν σημαίνει σε μία εβδομάδα, αλλά πραγματικά όσο πιο άμεσα γίνεται. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι πολλοί που βιώνουν ένα παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο θα πάθουν εγκεφαλικό μέσα σε 48 ώρες, επομένως οποιαδήποτε καθυστέρηση δεν είναι ιδανική.
Μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο
Καταστάσεις όπως η υψηλή χοληστερίνη και ο ανεξέλεγκτος διαβήτης αυξάνουν τον κίνδυνο για εγκεφαλικό, σύμφωνα με τον Itrat. Είναι σημαντικό να μιλήσετε με τον γιατρό σας αν έχετε οποιαδήποτε από αυτές τις παθήσεις και να βεβαιωθείτε ότι τις διαχειρίζεστε αποτελεσματικά. Αυτό μπορεί να σημαίνει την ανάγκη για αλλαγές στον τρόπο ζωής, πρόσθεσε ο Giglio. Μπορεί να χρειαστεί να αυξήσετε τη σωματική σας δραστηριότητα, να κόψετε το κάπνισμα, να αλλάξετε τη διατροφή σας ή να λάβετε φαρμακευτική αγωγή για καταστάσεις όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση. Αν τελικά εμφανίσετε οποιοδήποτε από τα σχετικά συμπτώματα, είναι σημαντικό να μην τα αγνοήσετε.
«Υπάρχει επείγουσα ανάγκη το κοινό να κατανοήσει τα συμπτώματα του εγκεφαλικού και τι πρέπει να κάνει», είπε ο Willey. Δυστυχώς, πρόσθεσε, πολλοί καθυστερούν υπερβολικά να ζητήσουν θεραπεία για εγκεφαλικό και προειδοποιητικό εγκεφαλικό.