Τα τσιμπήματα από τσιμπούρια συνήθως αυξάνονται το καλοκαίρι. Από πού βγαίνουν, πώς μοιάζει το τσίμπημά τους και τι πρέπει να προσέξουμε για να αποφύγουμε τις σοβαρές επιπλοκές που μπορεί να προκληθούν. Δείτε φωτογραφίες.
Τρία σημάδια που δείχνουν ότι τα τσιμπήματα που σας φαγουρίζουν οφείλονται σε κοριούς
Περισσότερα τα τσιμπήματα από τσιμπούρια το καλοκαίρι – Τι πρέπει να γνωρίζετε για να προστατευθείτε
Τα τσιμπήματα από τσιμπούρια καταγράφουν ανησυχητική αύξηση στις Ηνωμένες Πολιτείες, με τις επισκέψεις στα επείγοντα να αγγίζουν το υψηλότερο επίπεδο από το 2017, σύμφωνα με τον επίσημο δείκτη Tick Bite Data Tracker του CDC. Στις βορειοανατολικές Πολιτείες, όπως η Νέα Υόρκη, η κατάσταση έχει χαρακτηριστεί “κόκκινη ζώνη” από το Πανεπιστήμιο Fordham, καθώς η νόσος του Lyme και άλλες λοιμώξεις που μεταδίδονται από τσιμπούρια βρίσκονται σε άνοδο.
Στην Ελλάδα, αν και δεν υπάρχουν επίσημα εθνικά στοιχεία για τα ετήσια περιστατικά, μικρές μελέτες δείχνουν ότι τα τσιμπήματα δεν είναι σπάνια. Χαρακτηριστικά, σε νοσοκομείο της βόρειας Ελλάδας, καταγράφηκαν 147 περιστατικά με τσιμπήματα την περίοδο Απριλίου–Οκτωβρίου 2008–2009, από τα οποία αφαιρέθηκαν συνολικά 159 τσιμπούρια. Οι ειδικοί τονίζουν την ανάγκη για αυξημένη προσοχή σε εξωτερικούς χώρους και δίνουν πρακτικές συμβουλές για την πρόληψη και τον έγκαιρο εντοπισμό των τσιμπημάτων.
Επιπλοκές από τσίμπημα τσιμπουριού
Σύμφωνα με έρευνα του 2017 με τίτλο «Predicting the Risk of Lyme Borreliosis After a Tick Bite, Using a Structural Equation Model», η πιθανότητα εμφάνισης της νόσου Lyme μετά από ένα τσίμπημα τσιμπουριού βρέθηκε να είναι περίπου 2,6%. Ο κίνδυνος ήταν μεγαλύτερος όταν το τσιμπούρι είχε μείνει προσκολλημένο για μεγάλο χρονικό διάστημα, ήταν γεμάτο αίμα ή είχε βρεθεί θετικό στο βακτήριο Lyme – αγγίζοντας έως και 14% στις πιο επικίνδυνες περιπτώσεις.
Άλλες πρόσφατες μελέτες του 2024–2025, δείχνουν ότι τα τσιμπήματα τσιμπουριών μπορούν να προκαλέσουν πολλά σοβαρά προβλήματα στην υγεία – όχι μόνο τη νόσο Lyme. Ειδικοί αναφέρουν ότι οι ασθένειες που σχετίζονται με τσιμπούρια είναι συχνά πιο επικίνδυνες απ’ όσο νομίζουν οι περισσότεροι, και πολλές από αυτές μένουν αθεράπευτες ή απαρατήρητες.
Κάποια τσιμπήματα μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις, προβλήματα στο νευρικό σύστημα, διαταραχές στο αίμα ή ακόμα και βλάβες στην καρδιά και τον εγκέφαλο. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μόνο το σάλιο του τσιμπουριού – χωρίς λοίμωξη – μπορεί να προκαλέσει παράλυση. Κάποιες από τις πιο κοινές και σοβαρές επιπλοκές είναι:
- Χαμηλά επίπεδα αιμοσφαιρίνης ή προβλήματα πήξης του αίματος (όπως αναιμία ή εύκολοι μώλωπες)
- Καρδιολογικά και αναπνευστικά προβλήματα (όπως προβλήματα καρδιάς από Lyme ή δυσκολία στην αναπνοή)
- Προβλήματα στον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα (όπως απώλεια μνήμης, πονοκέφαλοι ή ακόμα και μηνιγγίτιδα)
- Παράλυση από τσιμπούρι (μια σπάνια αλλά τρομακτική κατάσταση όπου το σώμα εξασθενεί)
- Αλλεργία στο κρέας (γνωστή ως σύνδρομο alpha-gal, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις)
- Υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος (μπορεί να προκαλέσει πυρετό, βλάβες σε όργανα ή πτώση αιμοσφαιρίων)
- Πολλές ταυτόχρονες λοιμώξεις (που μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα και να δυσκολέψουν τη θεραπεία)
Οι ειδικοί τονίζουν ότι είναι σημαντικό να ελέγχετε για τσιμπούρια μετά από δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους και να ζητάτε ιατρική βοήθεια αν εμφανιστούν ασυνήθιστα συμπτώματα μετά από τσίμπημα.
Πού κρύβονται τα τσιμπούρια;
Τα τσιμπούρια μοιάζουν με έντομα, αλλά είναι στην πραγματικότητα αραχνίδια, συγγενικά με τις αράχνες. Αυτά τα μικροσκοπικά παράσιτα ποικίλλουν σε χρώμα από ανοιχτό έως σκούρο καφέ και συνήθως δεν είναι μεγαλύτερα από ένα κουκούτσι μήλου. Δεν περιορίζονται σε δάση ή αγροτικές περιοχές.
«Τα τσιμπούρια μπορούν να βρεθούν σε προάστια, σε βλάστηση δίπλα σε δρόμους ή χωράφια, σε σκουπίδια, ακόμα και μέσα ή γύρω από σπίτια – ειδικά εκεί όπου τα κατοικίδια μπορεί να τα φέρουν μέσα», ανέφερε η Anderson, σύμφωνα με το NY Post. Οι αυλές και τα τοπικά πάρκα είναι επίσης συνηθισμένα σημεία εμφάνισης, ιδιαίτερα τους πιο ζεστούς μήνες.
Η Anderson σημείωσε ότι πέρα από το κάμπινγκ και την πεζοπορία στα δάση, οι άνθρωποι έρχονται συχνά σε επαφή με τσιμπούρια κατά την κηπουρική, το περπάτημα με τον σκύλο, το γκολφ ή την υπαίθρια εργασία, όπως η δενδροκομία, η γεωργία ή η δασοκομία.
Πού τσιμπούν συνήθως τα τσιμπούρια;
Τα τσιμπούρια προτιμούν ζεστά και υγρά σημεία του σώματος. Η Anderson ανέφερε ότι τα πιο συνηθισμένα σημεία είναι το τριχωτό της κεφαλής, γύρω ή μέσα στα αυτιά, η κοιλιά, η βουβωνική χώρα, οι μασχάλες και πίσω από τα γόνατα. Επεσήμανε επίσης ότι οι άνθρωποι συχνά δέχονται τσίμπημα κάτω από τις κάλτσες και κατά μήκος της ζώνης – σημεία όπου τα τσιμπούρια μπορούν να περάσουν απαρατήρητα.
Πώς φαίνεται το τσίμπημα από τσιμπούρι;
Πολλά τσιμπήματα τσιμπουριών περνούν απαρατήρητα. Όμως ένα βασικό προειδοποιητικό σημάδι είναι ένα δερματικό εξάνθημα που ονομάζεται «μεταναστευτικό ερύθημα», σύμφωνα με την Anderson.
Θαλάσσια ανεμώνη: Πώς να περιποιηθείτε το τσίμπημα
Συνήθως ξεκινά ως μια κόκκινη κηλίδα κοντά στο σημείο του τσιμπήματος και σταδιακά εξαπλώνεται προς τα έξω σαν στόχος μέσα σε μερικές ημέρες ή εβδομάδες. Μερικές φορές, όμως, εμφανίζεται ως συμπαγές κόκκινο σημάδι ή παίρνει διαφορετικά σχήματα και χρώματα.
Πάνω από το 70% των ατόμων με νόσο του Lyme εμφανίζουν το εξάνθημα, αν και μπορεί να παρουσιαστεί και χωρίς τη βακτηριακή λοίμωξη που μεταφέρουν συχνά τα τσιμπούρια. Άλλα κοινά συμπτώματα τσιμπήματος περιλαμβάνουν ξαφνικό πυρετό, ρίγη, κόπωση, πονοκέφαλο και πόνους σε μύες και κλειδώσεις.
«Γαστρεντερικά συμπτώματα όπως ναυτία, έμετος και πόνος στην κοιλιά μπορεί επίσης να εμφανιστούν, αλλά είναι λιγότερο συχνά στο αρχικό στάδιο», πρόσθεσε η Anderson.
Πόσο επικίνδυνα μπορεί να γίνουν τα;
Ας πούμε απλά — θέλετε σίγουρα να τα αποφύγετε. Τα τσιμπούρια μπορούν να μεταδώσουν σοβαρές ασθένειες όπως η νόσος Lyme, ο κηλιδώδης πυρετός των Βραχωδών Ορέων και η babesiosis. Μπορούν επίσης να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις που κυμαίνονται από ήπιο κνησμό έως αναφυλαξία που είναι απειλητική για τη ζωή.
Η Anderson προειδοποίησε για μία από τις πιο τρομακτικές συνέπειες: την εγκεφαλομηνιγγίτιδα, μια σπάνια αλλά δυνητικά θανατηφόρα φλεγμονή του εγκεφάλου και της μεμβράνης του. Τα συμπτώματα της πάθησης περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο, δυσκαμψία στον αυχένα, ευαισθησία στο φως, σύγχυση, σπασμούς και ακόμα και κώμα. Αν μείνει χωρίς θεραπεία, μπορεί να προκαλέσει μόνιμη εγκεφαλική βλάβη ή θάνατο.
Η ειδικός ανέφερε ότι τα τσιμπήματα τσιμπουριών μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε:
- Μυοκαρδίτιδα με καρδιακό αποκλεισμό: Φλεγμονή του καρδιακού μυός που διαταράσσει το ηλεκτρικό του σύστημα, προκαλώντας αργό ή ακανόνιστο καρδιακό ρυθμό, ζάλη, λιποθυμία και, σε σοβαρές περιπτώσεις, καρδιακή ανεπάρκεια.
- Σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας: Ταχεία φλεγμονή και συσσώρευση υγρού στους πνεύμονες, οδηγώντας σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα οξυγόνου στο αίμα.
- Διάχυτη ενδοαγγειακή πήξη: Διαταραχή κατά την οποία σχηματίζονται μικροί θρόμβοι σε όλο το σώμα, μπλοκάροντας τη ροή του αίματος και προκαλώντας υπερβολική πήξη και αιμορραγία, με πιθανή βλάβη στα όργανα.
- Παράλυση από τσιμπούρι: Μυϊκή αδυναμία που προκαλείται από νευροτοξίνες στο σάλιο του τσιμπουριού, που ξεκινά συνήθως από τα πόδια και ανεβαίνει προς τα πάνω – αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να οδηγήσει σε αναπνευστική ανεπάρκεια.
Στις χειρότερες περιπτώσεις, τα αθεράπευτα τσιμπήματα τσιμπουριών μπορούν να προκαλέσουν πολυοργανική ανεπάρκεια και ακόμη και θάνατο.
Πώς να αποφύγετε να σας τσιμπήσουν;
Υπάρχουν μερικά απλά βήματα που μπορείτε να ακολουθήσετε για να προστατευθείτε. Όταν περνάτε χρόνο σε εξωτερικούς χώρους, η Anderson συνιστά να φοράτε ρούχα ανοιχτόχρωμα και με μακριά μανίκια και να βάζετε τα παντελόνια μέσα από τις κάλτσες σας, ώστε να αποτρέψετε τα τσιμπούρια από το να σκαρφαλώσουν στα πόδια σας.
Συνιστά επίσης τη χρήση εντομοαπωθητικών εγκεκριμένων από τον EPA — όπως picaridin, DEET ή έλαιο corymbia citriodora — στο δέρμα, και την επεξεργασία των ρούχων με permethrin για επιπλέον προστασία.
«Μετά από πιθανή έκθεση, συνιστάται μπάνιο εντός δύο ωρών και στέγνωμα των ρούχων σε υψηλή θερμοκρασία για τουλάχιστον 10 λεπτά, για να μειωθεί ο κίνδυνος», ανέφερε η Anderson.
Κουνούπια: Ποιους τσιμπάνε περισσότερο – Ποια ομάδα αίματος τα προσελκύει
Πρόσθεσε ότι οι σχολαστικοί έλεγχοι για τσιμπούρια είναι επίσης «απαραίτητοι» μετά από υπαίθριες δραστηριότητες, ειδικά σε περιοχές όπου τα τσιμπούρια συνηθίζουν να κρύβονται – πίσω από τα αυτιά, μέσα ή γύρω από τη γραμμή των μαλλιών και σε κάθε σημείο όπου διπλώνει το δέρμα. Αυτό περιλαμβάνει τις μασχάλες, τη βουβωνική χώρα, κάτω από το στήθος, ανάμεσα στους γλουτούς, ανάμεσα στα δάχτυλα των ποδιών, μέσα στον αφαλό και κατά μήκος της πλάτης.
Πηγές: NY Post, HHS, Practical Neurology, NIH, Oxford Academic, ESM, PubMed, ResearchGate, ResearchGate, ECDC