Ως αλλεργία, χαρακτηρίζεται η δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, η οποία προκαλεί έντονη αντίδραση υπερευαισθησίας ενάντια σε συνήθως αβλαβείς ουσίες που βρίσκονται στο φυσικό μας περιβάλλον, στον αέρα που εισπνέουμε, στις τροφές που καταναλώνουμε, σε τσιμπήματα εντόμων, σε αντικείμενα με τα οποία ερχόμαστε σε επαφή, καθώς επίσης και σε φαρμακευτικές ουσίες.
Οι βασικότεροι παράγοντες κινδύνου είναι γενετικοί και περιβαλλοντικοί και οι άνθρωποι που υποφέρουν από αλλεργίες, χαρακτηρίζονται ως ατοπικοί.
Οι ουσίες που, δυνητικά, προκαλούν αλλεργική αντίδραση ονομάζονται αλλεργιογόνα και ανάμεσα τους συναντούμε τη γύρη των λουλουδιών -ιδιαιτέρως την άνοιξη-, τις τρίχες των ζώων, την οικιακή σκόνη, ατμοσφαιρικούς μύκητες, κάποιες τροφές και φάρμακα. Επιπλέον, σοβαρές αλλεργίες μπορεί να προκαλέσουν τσιμπήματα εντόμων. Ένα από τα λουλούδια που προκαλεί τις σοβαρότερες αλλεργίες είναι το περδικάκι, του οποίου η γύρη κυκλοφορεί έντονα στην ατμόσφαιρα.
Στο αίμα μας κυκλοφορούν διάφορα αντισώματα που στοχεύουν στο να απομονώσουν και να καταστρέψουν κάθε ξένη ουσία που μπορεί να μας βλάψει. Εκείνα που εμπλέκονται στους μηχανισμούς της αλλεργίας είναι κατά κύριο λόγο οι ανοσοσφαιρίνες Ε (immunoglobulineE ή εν συντομία IgE). Τα συγκεκριμένα αντισώματα ενεργοποιούνται μετά από επαφή με τα αλλεργιογόνα και δρομολογούν μια σειρά από αντιδράσεις.
Αρχικά, παράγονται τα ειδικά αντισώματα Ε, τα οποία επικάθονται στην επιφάνεια ειδικών κυττάρων που ονομάζονται μαστοκύτταρα. Τα κύτταρα αυτά αφθονούν στη μύτη, τους οφθαλμούς, το δέρμα, τους πνεύμονες και στη γαστρεντερική οδό και περιέχουν χημικές ουσίες (π.χ. ισταμίνη), τους λεγόμενους «μεσολαβητές» που «συλλαμβάνουν» κάθε φορά την αλλεργιογόνο ουσία.
Αξίζει να σημειωθεί πως η αλλεργία είναι μία από τις συνηθέστερες εκδηλώσεις διαταραχής του ανοσοποιητικού συστήματος και παρουσιάζεται σχεδόν στο 1/3 του πληθυσμού.
Ποια είναι τα συμπτώματα που προκαλούνται από τα αλλεργιογόνα του αέρα;
Τα συμπτώματα αυτά επηρεάζουν κυρίως τη μύτη, με τα άτομα να παρουσιάζουν καταρροή, μπούκωμα, φτέρνισμα, φαγούρα στον ουρανίσκο και την γλώσσα και υπερέκκριση βλέννας, και μπορεί να οδηγήσουν μέχρι και σε αλλεργική βρογχίτιδα, βήχα και άσθμα. Επιπλέον, μπορεί να επηρεάσουν και το δέρμα, εμφανίζοντας έκζεμα ή εξανθήματα, ενώ συμπτώματα παρουσιάζονται και στα μάτια, με την εμφάνιση επιπεφυκίτιδας αλλά και ερυθρότητας, φαγούρας ή οιδήματος στα βλέφαρα.
Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση της αλλεργίας;
Οι κυριότερες διαγνωστικές μέθοδοι είναι:
- Αλλεργικά δερματικά τεστ (skin prick tests, ενδοδερμικά και PATCH TESTS)
Τα αλλεργικά δερματικά τεστ αποτελούν την πιο συνηθισμένη μέθοδο για να εντοπιστεί κάποια αλλεργία. Γίνεται με ένα ελαφρύ ξύσιμο στο δέρμα, αφού προηγουμένως έχουμε εγχύσει μία σταγόνα από κάθε αλλεργιογόνο ουσία. Αν δημιουργηθεί αντίδραση όπως ερεθισμός, οίδημα ή κνησμός, τότε υφίσταται αλλεργική προδιάθεση στη συγκεκριμένη ουσία. - Αιματολογικά tests (RAST)
Είναι αιματολογική εξέταση, περισσότερο δαπανηρή από την προηγούμενη, με λιγότερο άμεσα αποτελέσματα. Χρησιμοποιείται κυρίως σε περιπτώσεις που είναι αδύνατη η πραγματοποίηση των δερματικών δοκιμασιών. - Μέτρηση της ολικής IgE
Πραγματοποιείται κυρίως σε άτομα με αλλεργική προδιάθεση. - BAT(Test ενεργοποίησης βασεοφίλων)
- LTT(Test μετασχηματισμού λεμφοκυττάρων).
Για το βρογχικό άσθμα είναι απαραίτητη η σπιρομέτρηση, η οποία εκτελείται και επαναλαμβάνεται, αφού ο εξεταζόμενος έχει κάνει εισπνοές με β2-διεγέρτη.
Πώς μπορούμε να προλάβουμε τις αλλεργίες;
Σημαντική είναι η πρόληψη με την αποφυγή, όσο είναι δυνατόν, των γνωστών αλλεργιογόνων ουσιών και η απομάκρυνση από χώρους που αποδεδειγμένα αποτελούν αιτία συχνών και σοβαρών αλλεργικών κρίσεων.
Υπάρχουν ασθενείς που παρουσιάζουν σταθερά κάθε χρόνο, την άνοιξη, συμπτωματολογία αλλεργικής ρινίτιδας ή βρογχικού άσθματος. Σε αυτές τις περιπτώσεις, πρέπει να αρχίσουμε την κατάλληλη αγωγή ένα μήνα περίπου πριν την έναρξη της άνοιξης, ώστε να αποφύγουμε την εκδήλωση της νόσου ή τον περιορισμό της συμπτωματολογίας.
Παρόλα αυτά, σε περίπτωση εμφάνισης αλλεργικής συμπτωματολογίας, θα πρέπει να απευθυνθείτε στον ειδικό αλλεργιολόγο ώστε να σας συστήσει την κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση.
Η λύση για τις αλλεργίες
Μία πρώτη βοήθεια μπορεί να επέλθει από ένα αντιισταμινικό, όπως αντιισταμινικά χάπια με ελάχιστες παρενέργειες, ρινικά σπρέι εκ των οποίων πιο ασφαλή και με σωστή δόση θεωρούνται τα κορτιζονούχα, και εισπνεόμενα φάρμακα για το άσθμα.
Ταυτόχρονα, εδώ και πολλά χρόνια, υπάρχει η απευαισθητοποίηση, τα λεγόμενα εμβόλια της αλλεργίας. Σε αυτήν τη θεραπεία, χορηγώντας την πρωτεΐνη του αλλεργιογόνου, είτε με τη μορφή ένεσης, είτε υπογλώσσια, ο ασθενής εξοικειώνεται με τη συγκεκριμένη ουσία, καθώς το ανοσοποιητικό του μαθαίνει ότι αυτή η ουσία δεν πρέπει να τον ενοχλεί.