Οι επιστήμονες μελετούν την παρθενογένεση και δηλώνουν ότι οι γυναίκες ίσως σύντομα μπορούν να αποκτούν παιδιά χωρίς τη συμμετοχή ανδρών. Δείτε τι αποκαλύπτουν τα νέα ευρήματα και τι σημαίνει αυτό για το μέλλον της αναπαραγωγής.
Τι σημαίνει παρθενογένεση για τους ανθρώπους; Το ηθικό δίλημμα
Η βιοηθική σε τέτοιες καταστάσεις είναι απαραίτητη διότι προσφέρει ένα πλαίσιο για την αντιμετώπιση των ηθικών διλημμάτων που ανακύπτουν από τις ραγδαίες εξελίξεις στη βιοϊατρική και τις τεχνολογίες υγείας, όπως η γενετική τροποποίηση, η τεχνητή νοημοσύνη και οι νευρωνικές εμφυτεύσεις.
Σύμφωνα με το Cambridge, η βιοηθική συμβάλλει στη διασφάλιση του σεβασμού της αυτονομίας, της συναίνεσης και των δικαιωμάτων του ατόμου, ενώ παράλληλα καθοδηγεί τη χάραξη δημοσίων πολιτικών, την ανάπτυξη κανονισμών και τη λήψη αποφάσεων σε επίπεδο κοινωνίας. Επιπλέον, η συμμετοχή βιοηθικών σε κυβερνητικούς και διεθνείς οργανισμούς αντανακλά την αναγνωρισμένη ανάγκη για έγκυρη ηθική καθοδήγηση, ειδικά σε έναν κόσμο όπου οι βιοτεχνολογικές εξελίξεις δημιουργούν πολύπλοκα ζητήματα και ευκαιρίες που αφορούν το άτομο, τους πληθυσμούς και το περιβάλλον.
Ένα από τα διλήμματα που έχει προκύψει τελευταία στην επιστημονική κοινότητα είναι και η παρθενογένεση.
Οι επιστήμονες ονομάζουν «παρθενογένεση» μια φυσική μορφή ασεξουαλικής αναπαραγωγής που επιτρέπει την ανάπτυξη υγιούς απογόνου από τα μη γονιμοποιημένα ωάρια ενός θηλυκού.
Μόλις τον προηγούμενο μήνα, μια θηλυκή σαύρα σε ζωολογικό κήπο κοντά στο Μπέρμιγχαμ γέννησε οκτώ μικρά, παρόλο που δεν είχε έρθει ποτέ σε επαφή με αρσενικό, κάτι που έφερε στο προσκήνιο τη μεγάλη αυτή συζήτηση.
Ωστόσο, παρθενικές γεννήσεις έχουν ήδη παρατηρηθεί σε ένα ευρύ φάσμα ζώων, όπως καρχαρίες, φίδια, κροκόδειλοι, καρκινοειδή, σκορπιοί και σφήκες.
Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι οι παρθενικές γεννήσεις δεν περιλαμβάνουν κανένα ρόλο για το αρσενικό, κάτι που θέτει υπό αμφισβήτηση τη σημασία τους σε ολόκληρη τη διαδικασία της αναπαραγωγής.
Εχετε το DNA του Νεάντερταλ; Τα χαρακτηριστικά του προσώπου που το αποκαλύπτουν- Από τι κινδυνεύετε
Δεν έχει συμβεί ποτέ σε ανθρώπους, είναι, όμως, τεχνικά εφικτό
Προς το παρόν, η παρθενογένεση δεν έχει συμβεί ποτέ σε ανθρώπους, αν και έχει επιτευχθεί σε θηλαστικά.
Οι επιστήμονες τώρα λένε ότι οι ανθρώπινες «παρθενικές γεννήσεις» ίσως να είναι πράγματι εφικτές.
Για τα περισσότερα ζώα, η αναπαραγωγή είναι σεξουαλική, που σημαίνει ότι περιλαμβάνει τη γονιμοποίηση του ωαρίου ενός θηλυκού από το σπέρμα ενός αρσενικού.
Αντίθετα, η παρθενογένεση είναι ασεξουαλική, δηλαδή χρειάζεται μόνο ένας γονέας για να δώσει ζωή και να μεταβιβάσει τα γονίδιά του.
Δεν είναι απολύτως σαφές τι προκαλεί ορισμένα είδη να καταφύγουν σε αυτή τη διαδικασία ή τι κοινό έχουν όλα τα είδη που διαθέτουν αυτή την ικανότητα.
Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι η παρθενογένεση συμβαίνει συνήθως όταν το θηλυκό έχει απομονωθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα και έχει ελάχιστες πιθανότητες να βρει σύντροφο.
Με αυτή τη λογική, γυναίκες που ζουν μόνες τους θα μπορούσαν να μείνουν έγκυες ακόμα και αν δεν έχουν σεξουαλική επαφή με άνδρα, αναφέρουν οι επιστήμονες.
Μόλις λίγα χρόνια πριν, η παρθενογένεση θεωρούνταν αδύνατη στα θηλαστικά, αλλά πρόσφατα πειράματα άλλαξαν αυτή την αντίληψη.
Επιστήμονες στην Κίνα ανέφεραν το 2022 ότι πέτυχαν παρθενογένεση σε ποντίκια, χρησιμοποιώντας το έξυπνο αλλά αμφιλεγόμενο εργαλείο γονιδιακής επεξεργασίας CRISPR.
Χάρη στον γενετικό χειρισμό της ομάδας, ένα ζωντανό ποντίκι που γεννήθηκε μέσω παρθενογένεσης κατάφερε να επιβιώσει μέχρι την ενηλικίωση και μάλιστα να αναπαραχθεί.
Το σημαντικό είναι ότι η έρευνα έδειξε πως οι γενετικές τροποποιήσεις μπορούν να οδηγήσουν σε παρθενογένεση, υποδεικνύοντας ότι παρόμοιοι γενετικοί χειρισμοί θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε παρθενικές γεννήσεις και στους ανθρώπους.
Η Δρ Louise Gentle, λέκτορας ζωολογίας στο Πανεπιστήμιο Nottingham Trent, δήλωσε ότι η παρθενογένεση στους ανθρώπους είναι «τεχνικά δυνατή», αλλά θα απαιτούσε ανθρώπους με παρόμοιες γενετικές τροποποιήσεις ή μεταλλάξεις να αναπαραχθούν μεταξύ τους για να υπάρξει έστω και μια πιθανότητα να συμβεί.
«Έχουν υπάρξει μελέτες σε εργαστήρια που παρήγαγαν παρθενογενετικά έμβρυα σε θηλαστικά, αλλά αυτά περιλάμβαναν γενετική τροποποίηση», δήλωσε η Dr Gentle στη Daily Mail.
«Παρόλο που το DNA μας μεταβάλλεται μέσω φυσικών διεργασιών όπως οι μεταλλάξεις, οι πιθανότητες αυτές οι αλλαγές να οδηγήσουν σε παρθενογένεση είναι σπάνιες. Για να υπάρξει παρθενογένεση στους ανθρώπους, θα έπρεπε να υπάρξουν άτομα με τις ίδιες τυχαίες μεταλλάξεις (και θα έπρεπε να είναι πολλές) που να αναπαράγονται μεταξύ τους. Είναι ένα εξαιρετικά απίθανο ενδεχόμενο, με ελάχιστες πιθανότητες, αλλά τεχνικά είναι δυνατό».
Το DNA από τα μαλλιά του Μπετόβεν αποκαλύπτει μια «ασυμφωνία» 200 χρόνια μετά
Υπάρχουν «βιολογικά εμπόδια»
Ο Tiago Campos Pereira, καθηγητής γενετικής στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο στη Βραζιλία, δήλωσε ότι υπάρχουν «βιολογικά εμπόδια» που καθορίζονται από το γενετικό μας υλικό και τα οποία αποτρέπουν την παρθενογένεση στους ανθρώπους.
Ωστόσο, αυτό το γενετικό υπόβαθρο μπορεί να «τροποποιηθεί μέσω φυσικών μεταλλάξεων», ανέφερε στη Daily Mail.
Ο Herman Wijnen, καθηγητής βιολογικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, ανέφερε ότι τα ποντίκια είναι το μόνο είδος θηλαστικού στο οποίο έχει επιχειρηθεί επιτυχώς κάτι τέτοιο.
«Δεν πιστεύω ότι κάποιος προσπαθεί να το επιτύχει στους ανθρώπους λόγω προφανών ηθικών προβλημάτων», δήλωσε στη Daily Mail.
Πρέπει να αποφευχθεί η παρθενογένεση στους ανθρώπους; Ποιοι κίνδυνοι υπάρχουν;
Οι ερευνητές επίσης τονίζουν τους πιθανούς μακροπρόθεσμους κινδύνους για άτομα που γεννιούνται μέσω παρθενογένεσης, όπως η αυξημένη πιθανότητα εξάπλωσης ασθενειών.
Όλα τα μωρά που γεννιούνται μέσω παρθενογένεσης είναι ουσιαστικά γενετικά πανομοιότυπα αντίγραφα της μητέρας τους, ακόμα και ως προς το φύλο τους.
Σε βάθος χρόνου, αυτό θα μπορούσε να αποβεί καταστροφικό για την επιβίωση ενός είδους, λόγω της έλλειψης γενετικής ποικιλομορφίας.
«Η παρθενογένεση ενέχει κινδύνους για την επιβίωση του είδους, διότι αν ένα άτομο είναι ευάλωτο σε μια ασθένεια, τότε όλα τα άτομα θα είναι επίσης ευάλωτα, οδηγώντας τον πληθυσμό σε εξαφάνιση», εξήγησε η Dr Gentle.
«Έτσι, παρόλο που η παρθενογένεση δεν είναι εντελώς αδύνατη στους ανθρώπους, πιθανότατα είναι καλύτερο να αποφεύγεται για το καλό του είδους μας. Συνεπώς, θεωρητικά, όλα αυτά τα εμπόδια θα μπορούσαν να ξεπεραστούν από ένα σύνολο συγκεκριμένων μεταλλάξεων, στα γονίδια που είναι υπεύθυνα για αυτά τα εμπόδια», ανέφερε.
«Αν μια γυναίκα τύχαινε να έχει όλες αυτές τις συγκεκριμένες μεταλλάξεις, ίσως να μπορούσε να έχει μια παρθενική γέννηση».
Γήρανση: Οι επιστήμονες ανακάλυψαν τρόπο να την επιβραδύνουν -ακόμα και να τη σταματήσουν
Ο ρόλος που παίζει το σπέρμα για το έμβρυο
Προς το παρόν, τα ανθρώπινα ωάρια χρειάζονται συγκεκριμένες πληροφορίες από το σπέρμα προκειμένου να ξεκινήσουν την ανάπτυξη σε έμβρυο.
Αυτή η διαδικασία, που ονομάζεται επιγενετική τροποποίηση, επηρεάζει τη δραστηριότητα των γονιδίων χωρίς να αλλάζει την υποκείμενη αλληλουχία του DNA.
«Συχνά παρομοιάζεται με την επισήμανση κειμένου, η λέξη δεν αλλάζει, αλλά ο τρόπος που την βλέπεις αλλάζει», εξήγησε η Dr Gentle.
«Η “επισήμανση” που προέρχεται από το σπέρμα είναι ουσιαστικά αυτό που δίνει την εντολή στο ωάριο να ξεκινήσει την ανάπτυξή του».
Τα εργαλεία γονιδιακής επεξεργασίας θα μπορούσαν να αλλάξουν αυτή τη βασική απαίτηση, δημιουργώντας μεταλλάξεις που είναι τεχνητές, όχι φυσικές, αλλά η πραγματοποίηση τέτοιων τροποποιήσεων σε άνθρωπο εγείρει τεράστια ηθικά ζητήματα.
Ποιοι παθαίνουν καρκίνο; Οι επιστήμονες ανακάλυψαν τον καθοριστικό παράγοντα
«Θεωρητικά, η γονιδιακή επεξεργασία με χρήση του CRISPR θα μπορούσε να κάνει τέτοιες συγκεκριμένες τροποποιήσεις, αλλά στους ανθρώπους μια τέτοια διαδικασία είναι παράνομη, ανήθικη και ανήκουστη», δήλωσε ο καθηγητής Pereira.