Οι καβγάδες με ναρκισσιστές συχνά μοιάζουν μονόπλευροι, εξαντλητικοί και μπερδεμένοι. Μπορεί να διαστρεβλώσουν τα λόγια σας, να το παίξουν θύμα ή να χρησιμοποιήσουν συναισθηματική πίεση για να διατηρήσουν τον έλεγχο – αφήνοντάς σας να αμφισβητείτε τη δική σας την πραγματικότητα.
4 τύποι ναρκισσιστικής προσωπικότητας και πώς να τους αναγνωρίσετε – Νέα μελέτη
Ναρκισσιστική συμπεριφορά στις συγκρούσεις – Ποιες είναι οι φράσεις που χρησιμοποιούν για να σας παγιδεύσουν
Οι διαφωνίες δεν είναι ποτέ εύκολες – προκαλούν στρες, θυμό και λύπη – αλλά είναι ιδιαίτερα απαιτητικές όταν εμπλέκονται ναρκισσιστές. «Οι ναρκισσιστές είναι χειριστικοί και έχουν την επιθυμία να ελέγχουν τους άλλους, γεγονός που κάνει τις διαφωνίες πραγματικά, πραγματικά απογοητευτικές», ανέφερε σύμφωνα με το HuffPost η Monica Cwynar, κλινική κοινωνική λειτουργός από το Thriveworks στο Πίτσμπουργκ.
Ωστόσο, δεν είναι όλοι οι εγωκεντρικοί άνθρωποι ναρκισσιστές. Μόνο το 0,5–5% του πληθυσμού των Η.Π.Α. έχει διαταραχή ναρκισσιστικής προσωπικότητας (NPD), σημείωσε η Manahil Riaz, ψυχοθεραπεύτρια στο Χιούστον. Ο ναρκισσισμός υπάρχει σε φάσμα, από «μια ενσωματωμένη αίσθηση του εαυτού και υγιή αυτοεκτίμηση έως τον παθολογικό ναρκισσισμό και τη διαταραχή ναρκισσιστικής προσωπικότητας», εξήγησε η Αμερικανή ψυχολόγος Justine Grosso.
«Ένα άτομο με παθολογικά ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά μπορεί να πληροί κάποια αλλά όχι όλα τα κριτήρια για NPD», πρόσθεσε η Grosso, όπως δικαιωματικότητα, έλλειψη ενσυναίσθησης, ανάγκη για θαυμασμό, εκμετάλλευση των άλλων, αλαζονεία και μεγαλομανία.
Βάσεις στις συμπεριφορές των ναρκισσιστών – Γιατί θέλουν να χειραγωγούν;
Σύμφωνα με μελέτη του 2025 με τίτλο «The Psychological Battleground of Narcissists: Manipulation», οι ναρκισσιστές χειραγωγούν τους άλλους επειδή τους λείπει η ενσυναίσθηση και θέλουν να διατηρούν τον έλεγχο. Η μελέτη διαπίστωσε ότι χρησιμοποιούν συχνά τύψεις, ψέματα και αίσθηση ανωτερότητας για να αποκτήσουν αυτό που θέλουν.
Άλλες πρόσφατες ψυχολογικές μελέτες δείχνουν πως οι ναρκισσιστές χειραγωγούν από κακία, αλλά και για να προστατεύσουν και να ενισχύσουν την εύθραυστη αίσθηση του «εγώ» τους. Η χειραγώγηση εξυπηρετεί πολλούς συναισθηματικούς και κοινωνικούς σκοπούς – από την ανάγκη για θαυμασμό έως την άμυνα απέναντι στην ανασφάλεια.
Κύριοι λόγοι πίσω από τη χειριστική συμπεριφορά:
- Κατάσταση και κυριαρχία: Επιθυμούν εξουσία και αναγνώριση, οπότε χρησιμοποιούν γοητεία ή έλεγχο για να παραμείνουν στην κορυφή.
- Αυτοπροστασία: Η χειραγώγηση τους βοηθά να κρύψουν την ανασφάλεια και να αποφύγουν την ντροπή.
- Έλλειψη ενσυναίσθησης: Κατανοούν τα συναισθήματα των άλλων (γνωστική ενσυναίσθηση) αλλά δεν τα νιώθουν βαθιά, κάτι που διευκολύνει την εκμετάλλευση.
- Αντιπαλότητα: Όταν νιώθουν απειλή, μπορεί να μειώσουν ή να χειραγωγήσουν τους άλλους για να ανακτήσουν τον έλεγχο.
- Ανασφάλεια υπό πίεση: Σε αβέβαια κοινωνικά περιβάλλοντα, ιδιαίτερα οι ευάλωτοι ναρκισσιστές, μπορεί να καταφύγουν σε προληπτική χειραγώγηση ή επιθετικότητα.
Ναρκισσισμός στις γυναίκες: Πώς χειραγωγούν χωρίς να τις καταλάβετε
Οι 6 φράσεις-παγίδες των ναρκισσιστών για να χειραγωγήσουν
1. «Υπερβάλλεις»
«Όταν μιλάτε με κάποιον με παθολογικό ναρκισσισμό ή NPD, μπορεί επανειλημμένα να απορρίπτει ή να ακυρώνει τα συναισθήματά σας για να αποφύγει την ανάληψη ευθύνης», είπε η Justine Grosso.
Φράσεις όπως «υπερβάλλεις» ή «είσαι υπερβολικά ευαίσθητος/-η» τους βοηθούν να ελέγξουν την αφήγηση και να σας κάνουν να νιώθετε ότι εσείς είστε το πρόβλημα, πρόσθεσε η Monica Cwynar.
Αντί να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας, τέτοια σχόλια συχνά σας κάνουν να αμφισβητείτε τα συναισθήματά σας και να υποχωρείτε, σημείωσε η Grosso.
2. «Δεν έχω θυμώσει, εσύ είσαι θυμωμένος/-η»
«Άτομα με παθολογικό ναρκισσισμό ή NPD χρησιμοποιούν έναν αμυντικό μηχανισμό που λέγεται προβολή – απορρίπτουν τα δικά τους συναισθήματα και τα αποδίδουν σε άλλους», εξήγησε η Grosso.
Έτσι, κατά τη διάρκεια ενός καβγά, μπορεί να σας κατηγορήσουν ότι είστε θυμωμένοι, ενώ οι ίδιοι φωνάζουν ή σας επικρίνουν.
«Αρνούνται τα ευάλωτα συναισθήματα λόγω τοξικής ντροπής και φόβου για το συναίσθημα», είπε.
3. «Δεν μπορώ να πιστέψω ότι μου επιτίθεσαι, κάνεις λες και φταίω πάντα εγώ»
«Έχουν έντονη αίσθηση δικαιώματος, εύθραυστη αυτοεκτίμηση και έλλειψη ενσυναίσθησης, οπότε πιστεύουν ότι διαρκώς αδικούνται», δήλωσε η Cwynar.
Τυπικά σχόλια περιλαμβάνουν: «Πάντα εμένα κατηγορούν» ή «ποτέ δεν κάνω τίποτα αρκετά καλά».
«Προβάλλοντας τον εαυτό τους ως θύματα, οι ναρκισσιστές χειραγωγούν τους άλλους για να κερδίσουν συμπόνια ή έλεγχο», πρόσθεσε η Cwynar. Αυτό τους βοηθά να αποφύγουν την ευθύνη και να μετατοπίσουν το φταίξιμο σε κάποιον άλλο.
4. «Αν με αγαπούσες, θα το έκανες αυτό»
Κατά τη διάρκεια μιας σύγκρουσης, οι ναρκισσιστές συχνά καταφεύγουν σε συναισθηματική χειραγώγηση για να ανακτήσουν τον έλεγχο, είπε η Monica Cwynar.
«Χρησιμοποιούν ισχυρές δηλώσεις όπως “Αν με αγαπούσες, θα το έκανες για μένα” ή ακόμη “Αν φύγεις, ποτέ δεν με αγάπησες”», εξήγησε.
Τέτοια λόγια σας πιέζουν να υποχωρήσετε, καθιστώντας δύσκολο να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας και διατηρώντας τον έλεγχο στα χέρια τους.
5. «Έπρεπε να ξέρεις ότι ήμουν θυμωμένος/-η»
«Άτομα με NPD συχνά περιμένουν από τους άλλους να διαβάζουν το μυαλό τους», είπε η Justine Grosso.
Μπορεί να ακούσετε φράσεις όπως «Έπρεπε να ξέρεις ότι ήμουν θυμωμένος», σαν να έπρεπε να αντιληφθείτε τα συναισθήματά τους χωρίς επικοινωνία.
Αυτό το είδος κατηγορίας μπορεί να κάνει τους άλλους να αισθάνονται άγχος και ενοχή – «σαν να περπατούν πάνω σε καρφιά», σημείωσε η Grosso – δίνοντας έτσι περισσότερο έλεγχο στον ναρκισσιστή.
Νέα μελέτη αποκαλύπτει για ποιες ειδήσεις προτιμούν να ενημερώνονται οι ναρκισσιστές
6. Μακροσκελείς εκφράσεις που δεν αγγίζουν το θέμα.
«Υπάρχει αυτή η έννοια που ονομάζεται “σαλάτα λέξεων”, όπου οι ναρκισσιστές μιλούν κυκλικά με τρόπους που δεν βγάζουν νόημα», εξήγησε η Manahil Riaz.
Μπορεί να ξεκινήσουν με άσχετες δηλώσεις – «Τα κάνω όλα για αυτή την οικογένεια, εσύ κάθεσαι στο σπίτι, εγώ σχεδιάζω το μέλλον μας…» – μέχρι που η συζήτηση χάνει τον προσανατολισμό της.
Στο τέλος, ξεχνάτε ποιο ήταν το θέμα του καβγά, αφήνοντάς τους να έχουν τον έλεγχο, είπε η Riaz.
Πηγές: HuffPost, PMC, PMC, Frontiers, PMC, ScienceDirect, Social Science Development Journal