Η ζωή έχει ήδη αρκετό στρες χωρίς την έξτρα πίεση που προσθέτουν ορισμένοι άνθρωποι. Ωστόσο, κάποιοι έχουν την ικανότητα να μας αφήνουν συναισθηματικά εξαντλημένους. Η ψυχολογία δείχνει ότι συγκεκριμένες συμπεριφορές – είτε σκόπιμες είτε όχι – μπορούν να φθείρουν αθόρυβα την ενέργεια, τη συγκέντρωση και την ψυχική μας γαλήνη. Ποιοι είναι οι 8 τύποι ανθρώπων που λειτουργούν σαν… «ενεργειακοί βρικόλακες»;
Έξυπνο έμπλαστρο με τεχνολογία AI αποκαλύπτει τα συναισθήματά μας ακόμη κι όταν τα κρύβουμε
Ποιοι είναι οι 8 τύποι ανθρώπων που μας εξαντλούν συναισθηματικά – Πώς να τους αντιμετωπίσουμε
Η ζωή φέρνει αρκετό στρες και αβεβαιότητα από μόνη της, όμως συχνά το μεγαλύτερο βάρος δεν προέρχεται από τις συνθήκες – αλλά από τους ανθρώπους γύρω μας. Ορισμένες προσωπικότητες και συμπεριφορές – είτε εσκεμμένα είτε όχι – δημιουργούν τριβές, σύγχυση και συναισθηματική πίεση που μας εξαντλούν σε ψυχολογικό και συναισθηματικό επίπεδο. Η ψυχολογία βοηθά στο να κατανοήσουμε αυτά τα μοτίβα, ώστε να τα αναγνωρίζουμε έγκαιρα και να προστατεύουμε την ψυχική υγεία μας. Ποιοι είναι οι 8 τύποι ανθρώπου που κάνουν τη ζωή μας πιο δύσκολη από ό,τι χρειάζεται.
Συνηθισμένες συμπεριφορές που μπορεί να είναι συναισθηματικά εξαντλητικές και δύσκολες στη διαχείριση
Σύμφωνα με μελέτη του 2023 με τίτλο The Causes, Effects, and Interventions of Workplace Emotional Exhaustion, τα προσωπικά χαρακτηριστικά, οι σχέσεις στον χώρο εργασίας και η φύση της δουλειάς είναι οι βασικοί παράγοντες που οδηγούν σε συναισθηματική εξάντληση στους εργαζομένους. Η μελέτη διαπιστώνει επίσης ότι αυτή η εξάντληση μπορεί να μειώσει την αυτοπεποίθηση και την απόδοση στην εργασία, να αποδυναμώσει τη δέσμευση προς τον οργανισμό και να αυξήσει την επιθυμία αποχώρησης – ωστόσο, παρεμβάσεις όπως η εξάσκηση επαγγελματικής ενσυνειδητότητας και τα ψυχολογικά διαλείμματα μπορούν να μειώσουν αυτές τις αρνητικές επιπτώσεις.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ορισμένες καθημερινές συμπεριφορές στις σχέσεις, στις οικογένειες και στους χώρους εργασίας μπορούν να εξαντλήσουν τη συναισθηματική μας ενέργεια χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Αυτές οι συμπεριφορές συχνά προκαλούν στρες, εξάντληση και συγκρούσεις, ακόμη και όταν φαίνονται μικρές ή συνηθισμένες. Τα πιο συχνά μοτίβα περιλαμβάνουν:
- Σύγκρουση μεταξύ εργασίας και οικογένειας – όταν οι απαιτήσεις της δουλειάς επηρεάζουν την οικογενειακή ζωή (και το αντίστροφο), μπορεί να προκαλέσουν στρες, εξουθένωση και μειωμένη ικανοποίηση.
- Αγένεια στον χώρο εργασίας – αγενής συμπεριφορά, έλλειψη σεβασμού ή αναγκαστικό «παιχνίδι ρόλων» συναισθημάτων στη δουλειά, που εξαντλούν την ενέργεια και αυξάνουν την ένταση στο σπίτι.
- Ψυχικό φορτίο στο σπίτι – η αόρατη ευθύνη της οργάνωσης και του προγραμματισμού των καθημερινών οικιακών υποχρεώσεων, που συχνά βαραίνει περισσότερο τις γυναίκες και δημιουργεί συνεχή κόπωση.
- Συγκρούσεις μεταξύ γονέα και παιδιού – καθημερινές διαφωνίες (όπως για τις σχολικές εργασίες) που προκαλούν απογοήτευση και συναισθηματική πίεση τόσο στους γονείς όσο και στα παιδιά.
8 τύποι ανθρώπων που δυσκολεύουν την καθημερινότητα
1. Όσοι παραπονιούνται συνέχεια
Όλοι έχουμε την ανάγκη να ξεσπάσουμε πού και πού, όμως οι χρόνιοι παραπονιάρηδες μετατρέπουν κάθε συζήτηση σε μια ατελείωτη λίστα παραπόνων. Μεγεθύνουν τα προβλήματα, υποτιμούν τις λύσεις και μπορούν να μετατρέψουν γρήγορα το κλίμα μιας συζήτησης από θετικό σε βαρύ. Οι ψυχολόγοι συνδέουν αυτή τη συμπεριφορά με την προκατάληψη προς το αρνητικό – την τάση να εστιάζουμε περισσότερο στις αρνητικές εμπειρίες παρά στις θετικές.
Το πρόβλημα είναι ότι η παρατεταμένη έκθεση σε συνεχή παράπονα μπορεί να μετατοπίσει διακριτικά και τη δική σας οπτική, κάνοντάς σας πιο επιρρεπείς στη μιζέρια.
Πώς να το αντιμετωπίσετε: Περιορίστε τον χρόνο που περνάτε σε συνομιλίες γεμάτες παράπονα και κατευθύνετε ευγενικά τη συζήτηση προς λύσεις αντί για προβλήματα.
2. Όσοι λατρεύουν το δράμα
Κάποιοι άνθρωποι φαίνεται να ζουν μέσα σε μια διαρκή σαπουνόπερα. Πάντα υπάρχει κάποια διαμάχη, προδοσία ή καταστροφή σε εξέλιξη. Αυτό το συνεχές δράμα μπορεί να πηγάζει από χαρακτηριστικά προσωπικότητας υψηλής σύγκρουσης, όπου το άτομο άθελά του – ή και σκόπιμα – προκαλεί ένταση για να διατηρείται στο επίκεντρο της προσοχής.
Αν και μπορεί να λένε «δεν αντέχω το δράμα», η συμπεριφορά τους δείχνει το αντίθετο – και η παρουσία τους μπορεί να σας κρατά σε μια διαρκή κατάσταση στρες.
Πώς να το αντιμετωπίσετε: Μην επιτρέψετε να παρασυρθείτε από τη συναισθηματική τους δίνη. Δείξτε ενσυναίσθηση αλλά μείνετε μακριά από το να παίξετε ρόλο στις ιστορίες τους.
Μπορούν οι αρνητικές σκέψεις να προκαλέσουν καρκίνο; Τι λένε οι νέες έρευνες
3. Όσοι θέλουν να ελέγχουν τα πάντα
Οι άνθρωποι που θέλουν να ελέγχουν τα πάντα δεν πιστεύουν ότι οι άλλοι μπορούν να χειριστούν πράγματα σωστά. Έτσι, επιβλέπουν υπερβολικά, ξεπερνούν τα όρια και επιμένουν ότι μόνο ο δικός τους τρόπος είναι σωστός.
Η ψυχολογία συνδέει αυτό με χαμηλή ανοχή στην αβεβαιότητα – όταν κάποιος νιώθει άβολα με το απρόβλεπτο, προσπαθεί να ελέγξει κάθε λεπτομέρεια για να κατευνάσει το άγχος του. Όμως αυτή η συμπεριφορά μπορεί να καταπνίξει τη συνεργασία, τη δημιουργικότητα και την αίσθηση ανεξαρτησίας σας.
Πώς να το αντιμετωπίσετε: Θέστε σαφή όρια και ξεκαθαρίστε πού σταματά ο δικός τους έλεγχος και πού ξεκινά η δική σας αυτονομία.
4. Όσοι θεωρούν πως είναι θέμα, οποιαδήποτε κι αν είναι η κατάσταση
Αν και οι πραγματικά αδικημένοι χρειάζονται στήριξη και κατανόηση, κάποιοι υιοθετούν τη νοοτροπία του θύματος ως βασικό στοιχείο ταυτότητας. Στο μυαλό τους, η ζωή πάντα τους συμβαίνει – ποτέ δεν είναι κάτι που μπορούν να ελέγξουν ή να επηρεάσουν.
Συχνά απορρίπτουν λύσεις, γιατί αυτές απαιτούν δράση – και η δράση έρχεται σε αντίθεση με τη δική τους αφήγηση. Με τον καιρό, αυτή η δυναμική μπορεί να εξαντλήσει τη δική σας ενέργεια, ειδικά αν προσπαθείτε συνεχώς να τους «σώσετε».
Πώς να το αντιμετωπίσετε: Δείξτε συμπόνια χωρίς να ενισχύετε τη συμπεριφορά. Ενθαρρύνετε την ανάληψη ευθύνης, αλλά απομακρυνθείτε όταν την απορρίπτουν.
5. Όσοι δεν έχουν αξιοπιστία
Όλοι μπορεί να γίνουμε πολυάσχολοι, αλλά οι άνθρωποι που είναι μόνιμα αναξιόπιστοι δυσκολεύουν τη ζωή επειδή δεν τηρούν τις υποσχέσεις τους – είτε ακυρώνουν την τελευταία στιγμή, είτε χάνουν προθεσμίες, είτε ξεχνούν σημαντικές υποχρεώσεις.
Ψυχολογικά, αυτό μπορεί να οφείλεται σε χαμηλή ευσυνειδησία, κακή διαχείριση χρόνου ή αποφευκτική συμπεριφορά. Όταν δεν μπορείτε να βασιστείτε σε κάποιον, καταλήγετε να σηκώνετε περισσότερο ψυχικό φορτίο – ελέγχοντας διπλά, κυνηγώντας τους ή κάνοντας μόνοι σας τη δουλειά.
Πώς να το αντιμετωπίσετε: Μην τους αναθέτετε κρίσιμες ευθύνες και φροντίστε τα σχέδιά σας να μην εξαρτώνται απόλυτα από την αξιοπιστία τους.
6. Όσοι επικοινωνούν με παθητική επιθετικότητα
Αυτός ο τύπος ανθρώπου δεν εκφράζει τη δυσαρέσκειά του άμεσα. Αντίθετα, τη δείχνει μέσω σαρκασμού, συγκαλυμμένων προσβολών ή εσκεμμένων καθυστερήσεων.
Η παθητικά επιθετική συμπεριφορά συχνά πηγάζει από αποφυγή συγκρούσεων – την ανάγκη να εκφραστούν αρνητικά συναισθήματα χωρίς ανοιχτή αντιπαράθεση. Το αποτέλεσμα; Η ένταση παραμένει και τα προβλήματα δεν λύνονται ποτέ ξεκάθαρα.
Πώς να το αντιμετωπίσετε: Αντιμετωπίστε τη συμπεριφορά άμεσα αλλά ήρεμα, ξεκαθαρίζοντας ότι προτιμάτε την ανοιχτή επικοινωνία και εκτιμάτε την ειλικρίνεια περισσότερο από τις συγκαλυμμένες αιχμές.
7. Όσοι θέλουν να κάνουν πάντα και «κάτι παραπάνω»
Ό,τι κι αν έχετε κάνει, αυτοί το έχουν κάνει καλύτερα – ή αντίθετα, αν σας έχει τύχει κάτι κακό, έχουν υποφέρει περισσότερο.
Οι ψυχολόγοι το αναγνωρίζουν ως μια μορφή κυριαρχίας στη συζήτηση – την ανάγκη να επαναφέρουν την προσοχή στον εαυτό τους, είτε για να νιώσουν ανώτεροι είτε για να επιβεβαιωθούν. Με τον καιρό, αυτή η συμπεριφορά μπορεί να κάνει τις συζητήσεις εξαντλητικές, γιατί νιώθετε ότι βρίσκεστε σε διαρκή ανταγωνισμό και όχι σε σύνδεση.
Πώς να το αντιμετωπίσετε: Μην πέφτετε στην παγίδα. Αναγνωρίστε το σχόλιό τους και κατευθύνετε τη συζήτηση αλλού, αντί να μπείτε σε διαγωνισμό.
8. Όσοι παραβιάζουν επανειλημένα τα όρια
Κάποιοι δεν μπορούν – ή δεν θέλουν – να σεβαστούν τα όριά σας. Δανείζονται πράγματα χωρίς να ρωτήσουν, απαιτούν περισσότερο χρόνο απ’ όσο μπορείτε να διαθέσετε ή σας πιέζουν να αναλάβετε δεσμεύσεις στις οποίες έχετε ήδη πει όχι.
Αυτή η συμπεριφορά συνδέεται συχνά με χαμηλή ενσυναίσθηση ή νοοτροπία δικαιωματισμού – την πεποίθηση ότι οι δικές τους ανάγκες είναι πιο σημαντικές από τις δικές σας. Αν δεν τεθεί όριο, μπορεί να οδηγήσει σε δυσαρέσκεια και συναισθηματική εξουθένωση.
Πώς να το αντιμετωπίσετε: Να είστε σαφείς, σταθεροί και αμετακίνητοι στην εφαρμογή των ορίων σας. Αν επιμένουν, περιορίστε τη διαθεσιμότητά σας ή διακόψτε τη σχέση εάν χρειαστεί.
Τι τους ενώνει ψυχολογικά
Αν και αυτοί οι 8 τύποι ανθρώπων φαίνονται διαφορετικοί εξωτερικά, πολλοί από αυτούς μοιράζονται κοινά χαρακτηριστικά:
- Έχουν χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη – δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν ή να διαχειριστούν τον αντίκτυπο της συμπεριφοράς τους.
- Εστιάζουν έντονα στον εαυτό τους – δίνουν προτεραιότητα στις δικές τους ανάγκες, την προσοχή ή τον έλεγχο εις βάρος της αμοιβαίας κατανόησης.
- Έχουν κακές δεξιότητες επίλυσης συγκρούσεων – αποφεύγουν την άμεση και υγιή επίλυση προβλημάτων, επιλέγοντας έμμεσες ή επιβλαβείς τακτικές.
5 βήματα για να βελτιώσουμε τον εαυτό μας και να αλλάξουμε τη ζωή μας
Η έγκαιρη αναγνώριση αυτών των χαρακτηριστικών μπορεί να σας βοηθήσει να προστατεύσετε τον χρόνο, την ενέργεια και την ψυχική σας ηρεμία.
Πηγές: The Expert Editor, Springer Nature Link, MDPI, ARXIV, BMC Psychology, ARXIV, ResearchGate