Οι ευγενικές λέξεις όπως το «ευχαριστώ» και το «παρακαλώ» είναι μόνο η αρχή. Τα παιδιά που μεγαλώνουν με αυτοπεποίθηση, καλοσύνη και έφεση στην επικοινωνία έχουν συνήθως γονείς που καλλιεργούν αυτά τα χαρακτηριστικά πολύ πριν αρχίσουν το σχολείο.
Η μία φράση που δεν θα έλεγε ποτέ ψυχολόγος για να παρηγορήσει κάποιον
Πώς η καθημερινή ανατροφή διαμορφώνει τις κοινωνικές δεξιότητες του παιδιού σας
Πολλοί γονείς πιστεύουν ότι το να μαθαίνουν στα παιδιά τους να λένε «ευχαριστώ» και «παρακαλώ» αρκεί για να αποκτήσουν ισχυρές κοινωνικές δεξιότητες. Όμως, το πραγματικό θεμέλιο ξεκινά σε μικρότερη ηλικία – στο σπίτι, μέσα από τις καθημερινές αλληλεπιδράσεις. «Αφού μελέτησα πάνω από 200 σχέσεις γονέα-παιδιού, και ως μητέρα, έχω διαπιστώσει ότι τα παιδιά μαθαίνουν πώς να επικοινωνούν και να συνδέονται παρατηρώντας τη συμπεριφορά των γονιών τους. Όταν μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον συναισθηματικής ασφάλειας και αυθεντικής σύνδεσης, η ικανότητά τους να σχετίζονται με άλλους ακμάζει», λέει η Αμερικανή Reem Raouda, ειδικός σε σχέσεις γονέων παιδιών, σύμφωνα με το CNBC.
Πώς επηρεάζει η γονική συμπεριφορά τα παιδιά στην παιδική ηλικία και την ενήλικη ζωή;
Σύμφωνα με άρθρο του 2022 με τίτλο «Parenting Styles and Their Effect on Child Development and Outcome», οι συγγραφείς αναφέρουν ότι η αυστηρή αλλά θερμή ανατροφή (ζεστή, με ανταπόκριση και σαφείς κανόνες) σχετίζεται με τα καλύτερα αποτελέσματα για τα παιδιά – όπως καλύτερο συναισθηματικό έλεγχο, υψηλότερη ακαδημαϊκή και κοινωνική επιτυχία και λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς – ενώ οι σκληρές, τιμωρητικές ή αμελείς μορφές ανατροφής σχετίζονται με αρνητικά αποτελέσματα όπως αυξημένη εξωτερικευμένη συμπεριφορά, άγχος και χαμηλότερη ευεξία.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ο τρόπος που συμπεριφέρονται οι γονείς έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που εκτείνονται από την παιδική ηλικία έως και την ενηλικίωση. Η θετική, συναισθηματικά ανταποκρινόμενη γονεϊκότητα βοηθά τα παιδιά να νιώθουν ασφαλή και σίγουρα, ενώ η σκληρή, αμελής ή υπερβολικά ελεγκτική γονεϊκότητα μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματικά και συμπεριφορικά προβλήματα που συχνά επιμένουν αργότερα στη ζωή.
- Η ζεστή, υποστηρικτική γονεϊκότητα μειώνει τον κίνδυνο προβλημάτων συμπεριφοράς και ενισχύει τη συναισθηματική σταθερότητα.
- Ο υπερβολικός έλεγχος τον γονιών συνδέεται με υψηλότερο άγχος και χαμηλότερη αυτοπεποίθηση σε εφήβους και νέους ενήλικες.
- Οι γονείς που ρυθμίζουν καλά τα συναισθήματά τους μεγαλώνουν παιδιά με καλύτερες συναισθηματικές δεξιότητες και λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς.
- Οι ποιοτικές σχέσεις γονέα–παιδιού στην παιδική ηλικία προβλέπουν καλύτερη ψυχική υγεία και ικανοποίηση από τη ζωή στην ενήλικη ζωή.
- Η σκληρή πειθαρχία και η έλλειψη ζεστασιάς μπορούν να οδηγήσουν σε εξωτερικευμένα ή αντικοινωνικά χαρακτηριστικά που συνεχίζονται και στην ενήλικη ζωή.
- Το στυλ γονεϊκότητας επηρεάζει την προσωπικότητα και τα καταθλιπτικά χαρακτηριστικά στην ενήλικη ζωή, δείχνοντας πώς οι πρώιμες εμπειρίες διαμορφώνουν μακροχρόνια συναισθηματικά μοτίβα.
9 πράγματα που κάνουν οι γονείς για να βοηθήσουν τα παιδιά τους να αναπτύξουν καλές επικοινωνιακές δεξιότητες
1. Μιλούν ανοιχτά για τα συναισθήματα
Τα παιδιά μαθαίνουν συναισθηματικό λεξιλόγιο όταν οι γονείς ονομάζουν και κανονικοποιούν τα συναισθήματα. Οι γονείς που λένε πράγματα όπως «Νιώθω απογοητευμένη που δεν μπορούμε να πάμε σήμερα, αλλά θα πάρω μια βαθιά ανάσα και θα προσπαθήσω ξανά αύριο», δείχνουν στα παιδιά πώς να ρυθμίζουν τα συναισθήματα σε πραγματικό χρόνο. Αυτό τα βοηθά αργότερα να εκφράζονται με φίλους, λέγοντας π.χ. «Στεναχωρήθηκα που δεν έπαιξες μαζί μου», αντί να ξεσπούν.
Emojis: Οι νέες γενιές τα ερμηνεύουν διαφορετικά – Μάθετε τι σημαίνουν για να μην παρεξηγηθείτε
2. Δείχνουν ενσυναίσθηση στην καθημερινότητα
Τα παιδιά απορροφούν το πώς οι γονείς τους φέρονται στους άλλους: στον γείτονα, στο σούπερ μάρκετ, και ακόμη και μεταξύ τους. Ένα απλό, «Έχει τα χέρια της γεμάτα, ας της κρατήσουμε την πόρτα», διδάσκει περισσότερα για την ενσυναίσθηση από οποιοδήποτε κήρυγμα. Οι μικρές καθημερινές πράξεις καλοσύνης γίνονται ο οδηγός για μια ζωή κοινωνικής επίγνωσης.
3. Καλλιεργούν την αυτοπεποίθηση των παιδιών τους
Η πραγματική αυτοπεποίθηση πηγάζει από το να αγαπιέται κανείς όπως είναι και από το να του δίνεται η ευκαιρία να προσπαθήσει (και μερικές φορές να αποτύχει). Όταν επιτρέπουν στα παιδιά να δοκιμάσουν για μια ομάδα ή να βάλουν μόνα τους το γάλα στο ποτήρι, ακόμα κι αν γίνει ζημιά, τους λένε: «Σε εμπιστεύομαι». Όταν αυτό συνδυάζεται με ενθάρρυνση όπως «Μου άρεσε που συνέχισες να προσπαθείς», τα παιδιά νιώθουν ικανά και συνδεδεμένα – χωρίς να χρειάζεται να είναι τέλεια.
4. Διδάσκουν πώς να επανορθώνουν μετά από μια σύγκρουση
Κάθε σχέση περιλαμβάνει συγκρούσεις. Αυτό που μετράει είναι αν τα παιδιά μαθαίνουν πώς να επανορθώνουν. Οι γονείς που λένε, «Πλήγωσες τα συναισθήματα της αδερφής σου. Ας σκεφτούμε τι μπορούμε να πούμε ή να κάνουμε για να το διορθώσουμε», διδάσκουν μια κρίσιμη δεξιότητα. Η επανόρθωση ενδυναμώνει τις σχέσεις και τα παιδιά που τη μαθαίνουν νωρίς γίνονται ενήλικες που μπορούν να διατηρούν υγιείς δεσμούς.
5. Επικυρώνουν τα συναισθήματα των παιδιών τους
Αν ένα παιδί πει, «Ο φίλος μου δεν ήθελε να παίξει μαζί μου», κάποιοι γονείς μπορεί να το προσπεράσουν λέγοντας, «Μην ανησυχείς, δεν είναι κάτι σοβαρό». Αλλά οι γονείς που λένε, «Ακούγεται δύσκολο. Θες να μου πεις περισσότερα;», διδάσκουν στα παιδιά ότι τα συναισθήματα και οι απόψεις τους έχουν αξία. Αυτή η αυτοπεποίθηση στον λόγο τους είναι το θεμέλιο των ισχυρών κοινωνικών δεξιοτήτων.
6. Τα βοηθούν να αναγνωρίζουν κοινωνικές ενδείξεις και δυναμικές
Τα παιδιά δεν αντιλαμβάνονται πάντα τις κοινωνικές δυναμικές. Οι γονείς που επισημαίνουν ευγενικά, «Πρόσεξες που η φωνή του έγινε πιο ήσυχη; Ίσως να νιώθει ντροπαλός», βοηθούν τα παιδιά να εστιάζουν στις λεπτές δυναμικές της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης. Αυτά τα μικρομαθήματα συσσωρεύονται και διαμορφώνουν ενήλικες με κοινωνική επίγνωση και συναισθηματική νοημοσύνη.
7. Δεν σπεύδουν να λύσουν κάθε σύγκρουση για το παιδί τους
Όταν τα παιδιά μαλώνουν, το ένστικτο των γονιών είναι να παρέμβουν αμέσως. Αλλά η καλύτερη κοινωνική μάθηση συμβαίνει όταν οι γονείς κάνουν μια μικρή παύση. Το να πουν, «Είμαι εδώ αν χρειαστείς βοήθεια, αλλά νομίζω ότι μπορείτε να το λύσετε οι δυο σας», δημιουργεί χώρο για επίλυση προβλημάτων και συμβιβασμό. Με τον καιρό, τα παιδιά μαθαίνουν ότι μπορούν να διαχειρίζονται τις συγκρούσεις μόνα τους – γιατί τους δόθηκε εμπιστοσύνη να εξασκηθούν.
8. Βλέπουν τα λάθη ως ευκαιρίες μάθησης
Όταν οι γονείς αντιμετωπίζουν τα λάθη ως αποδείξεις ανάπτυξης, τα παιδιά χτίζουν ανθεκτικότητα αντί για ντροπή. Ένας γονιός που λέει ήρεμα, «Έχυσες τον χυμό. Πάμε να φέρουμε μια πετσέτα και να τον καθαρίσουμε», δείχνει υπευθυνότητα χωρίς εξευτελισμό. Τα παιδιά που μεγαλώνουν έτσι βλέπουν τα λάθη ως ευκαιρίες μάθησης – κι αυτή η νοοτροπία τα κάνει πιο ευέλικτα και συμπονετικά με τους άλλους.
9. Ακούνε περισσότερο απ’ όσο διδάσκουν
Τα παιδιά χρειάζονται να δουν πώς μοιάζει η καλή ακρόαση. Όταν οι γονείς σταματούν, κοιτούν στα μάτια, δίνουν πλήρη προσοχή (χωρίς να σπεύδουν να διορθώσουν ή να διακόψουν) και λένε, «Πες μου περισσότερα γι’ αυτό», δείχνουν τι σημαίνει υπομονή και σεβασμός. Με τον καιρό, τα παιδιά μεταφέρουν αυτή τη στάση στις φιλίες τους – γίνονται άνθρωποι που οι άλλοι νιώθουν άνετα να τους ανοίγονται.
Πώς να συμφιλιωθείτε με τον σύντροφό σας μετά από έναν καυγά
Οι καλές κοινωνικές δεξιότητες γίνονται όλο και πιο σημαντικές στον σύγχρονο κόσμο – και αυτές οι δεξιότητες χτίζονται μέσα από σύνδεση και συναισθηματική ασφάλεια. Με την εξάσκηση από νωρίς, διασφαλίζετε ότι το παιδί σας θα μεγαλώσει και θα γίνει ένα συμπονετικό άτομο, έτοιμο για ουσιαστικές σχέσεις.
Πηγές: CNBC, PMC, Springer Nature Link, SageJournals, Nature Communications Psychology, PMC, ScienceDirect, ResearchGate