Κατακλύζεται εύκολα ο σύντροφός σας κατά τη διάρκεια καβγάδων, αποφεύγει την οπτική επαφή και δίνει κοφτές απαντήσεις σε ερωτήσεις ανοιχτού τύπου; Αυτά θα μπορούσαν να είναι διακριτικά σημάδια μη διαγνωσμένου αυτισμού — ειδικά σε ενήλικες που έχουν μάθει να «καμουφλάρουν» τα χαρακτηριστικά τους για να προσαρμοστούν. Ειδικοί λένε ότι πολλά άτομα στο φάσμα περνούν τη ζωή τους χωρίς διάγνωση, συχνά παρερμηνεύοντας τις κοινωνικές τους δυσκολίες ως προσωπικά ελαττώματα. Στις σχέσεις, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση στην επικοινωνία, παρεξηγήσεις και συναισθηματική απόσταση.
Αυτισμός: Το τεστ των 10 ερωτήσεων που αποκαλύπτει τη νόσο
Η αγάπη «χάνεται» στη εξωτερίκευση των συναισθημάτων: Ποια είναι τα σημάδια του μη διαγνωσμένου αυτισμού και πώς επηρεάζουν τις σχέσεις
Οι ρομαντικές σχέσεις μπορούν να αποκαλύψουν πράγματα με απρόσμενους τρόπους — ειδικά όταν πρόκειται για κρυφή νευροδιαφορετικότητα. Παρόλο που η διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ASD) συσχετίζεται συχνά με την παιδική ηλικία, πολλοί ενήλικες ζουν χωρίς διάγνωση, προσπαθώντας σιωπηλά να αντιμετωπίσουν κοινωνικές δυσκολίες και συναισθηματική αποσύνδεση χωρίς να γνωρίζουν τον λόγο.
Λεπτές δυσκολίες στην επικοινωνία, κοινωνική εξάντληση και ένα ιστορικό από αινιγματικούς χωρισμούς μπορεί να μην είναι απλά ιδιορρυθμίες προσωπικότητας αλλά σημάδια κρυφού αυτισμού. Οι ειδικοί αναγνωρίζουν όλο και περισσότερο το ότι ο αυτισμός μπορεί να επηρεάζει τις ρομαντικές δυναμικές, συχνά με τρόπους που περνούν απαρατήρητοι και από τους δύο συντρόφους. Θα μπορούσε η υγεία της σχέσης σας να μην υποδεικνύει μόνο απλά προβλήματα στην επικοινωνία;
Αυτισμός: Συμπτώματα στους ενήλικες
Η διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ASD) στους ενήλικες συχνά εκδηλώνεται διαφορετικά σε σχέση με τα παιδιά, γεγονός που την καθιστά δύσκολη στην αναγνώριση. Πολλοί ενήλικες μπορεί να έχουν ζήσει με μη διαγνωσμένο αυτισμό, αποδίδοντας τις εμπειρίες τους σε χαρακτηριστικά προσωπικότητας ή σε άλλες παθήσεις.
Επικοινωνία
- Δυσκολία στην κατανόηση των σκέψεων ή των συναισθημάτων των άλλων
- Άγχος σε κοινωνικές καταστάσεις
- Προτίμηση για μοναξιά ή δυσκολία στη δημιουργία φίλων
- Εμφάνιση ως ωμός ή αδιάφορος χωρίς πρόθεση
- Κυριολεκτική κατανόηση των πραγμάτων, δυσκολία με σαρκασμό ή ιδιωματισμούς
- Δυσκολία στην έκφραση προσωπικών συναισθημάτων
- Αποφυγή οπτικής επαφής ή παρερμηνεία κοινωνικών σημάτων
Συμπεριφορά
- Αυστηρή προσκόλληση σε ρουτίνες και αναστάτωση όταν διαταράσσονται
- Επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή συμπεριφορές (π.χ. χτύπημα χεριών, ταλάντευση)
- Έντονη εστίαση σε συγκεκριμένα ενδιαφέροντα ή χόμπι
- Ευαισθησία σε αισθητηριακά ερεθίσματα όπως φώτα, ήχοι ή υφές
- Δυσκολία προσαρμογής σε αλλαγές ή απρόσμενα γεγονότα
Συναισθηματικά και γνωστικά χαρακτηριστικά
- Υπερβολική σκέψη ή ανάλυση
- Δυσκολία στη ρύθμιση συναισθημάτων, έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις
- Μεγάλη προσοχή στη λεπτομέρεια, προτίμηση για δομημένα περιβάλλοντα
- Ισχυρή μνήμη για συγκεκριμένα γεγονότα ή λεπτομέρειες
- Δυσκολία με εκτελεστικές λειτουργίες όπως ο προγραμματισμός ή η οργάνωση
Διαφορές σχετικές με το φύλο
- Οι γυναίκες μπορεί να καμουφλάρουν τα συμπτώματα επειδή μιμούνται κοινωνικές συμπεριφορές, γεγονός που οδηγεί σε υποδιάγνωση
- Οι γυναίκες με αυτισμό μπορεί να φαίνονται κοινωνικά ικανές, αλλά να δυσκολεύονται εσωτερικά χωρίς να το εκδηλώνουν
- Οι καθυστερημένες διαγνώσεις είναι συχνές στις γυναίκες λόγω της πιο λεπτής εκδήλωσης των συμπτωμάτων
Το συναισθηματικό κόστος του κοινωνικού καμουφλάζ στον αυτισμό
Η μελέτη του 2021 με τίτλο “Masking Is Life”: Experiences of Masking in Autistic and Nonautistic Adults προσφέρει μια λεπτομερή εξερεύνηση του πολύπλοκου φαινομένου του κοινωνικού καμουφλάζ (masking) ανάμεσα σε διαφορετικούς νευροτύπους, αποκαλύπτοντας τόσο κοινές όσο και διακριτές εμπειρίες. Βασισμένοι σε δεδομένα από έρευνα με 238 ενήλικες από νευροδιαφορετικές και νευροτυπικές ομάδες με αυτισμό, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όλοι οι συμμετέχοντες περιέγραψαν το καμουφλάζ ως εξαντλητικό και αποξενωτικό, που οδηγεί συχνά σε διασπασμένη αίσθηση ταυτότητας.
Οι συμμετέχοντες με αυτισμό, ωστόσο, ανέφεραν μοναδικές προκλήσεις, όπως την καταστολή του stimming και την αυξημένη αισθητηριακή δυσφορία, με ορισμένους να συνδέουν τη μακροχρόνια χρήση καμουφλάζ με σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, όπως αυτοκτονικότητα και διατροφικές διαταραχές.
Η μελέτη υπογραμμίζει πώς το καμουφλάζ — αν και συχνά χρησιμοποιείται ως στρατηγική προστασίας από το στίγμα — μπορεί να γίνει βαθιά ριζωμένο, ξεκινώντας από την παιδική ηλικία και συνεχίζοντας έως την ενηλικίωση, τελικά θολώνοντας τα όρια ανάμεσα στη «μάσκα» και στην αληθινή ταυτότητα. Αυτά τα ευρήματα τονίζουν τη σημασία της κατανόησης του καμουφλάζ όχι μόνο ως μηχανισμού αντιμετώπισης, αλλά ως σημαντικού ψυχικού και συναισθηματικού βάρους που διαφέρει ανάλογα με τον νευροτύπο και απαιτεί εξειδικευμένα συστήματα υποστήριξης.
Τα λεπτά σημάδια του αυτισμού στις ρομαντικές σχέσεις
Ο σύντροφός σας έχει μόνο έναν ή δύο φίλους και κατακλύζεται στους καβγάδες; Αυτά θα μπορούσαν να είναι ενδεικτικά σημάδια «κρυφού» αυτισμού, σύμφωνα με ειδικούς. Πολλοί άνθρωποι παγκοσμίως πιστεύεται ότι ζουν με αυτή την αναπτυξιακή διαταραχή — η οποία προκαλεί έντονα αισθήματα κατακλυσμού και δυσκολία στην κοινωνικοποίηση, μεταξύ άλλων προβλημάτων. Ωστόσο, οι ειδικοί πιστεύουν ότι πολλοί ενήλικες με την πάθηση ίσως να μην γνωρίζουν ότι την έχουν, καθώς δεν διαγνώστηκε όταν ήταν παιδιά.
Τώρα, ειδικοί αποκάλυψαν ορισμένα προβλήματα στις σχέσεις που θα μπορούσαν ενδεχομένως να δείχνουν ότι ένας ρομαντικός σύντροφος έχει αυτισμό. Η Αμερικανή Dr Mikki Lee Elembaby, ψυχολόγος με ειδίκευση στον αυτισμό από το Clarity Therapy στη Νέα Υόρκη, δήλωσε ότι έχει παρατηρήσει κάποια κοινά χαρακτηριστικά σχέσεων στους ασθενείς της. Ένα από αυτά είναι η δυσκολία στο να απαντούν σε «ανοιχτές ερωτήσεις» από τον σύντροφό τους, όπως «πώς είσαι;», και η τάση να δίνουν απαντήσεις που μπορεί να φανούν πολύ άμεσες, κοφτές και χωρίς ενσυναίσθηση.
«Οι δυσκολίες στην κατανόηση κοινωνικών κανόνων και σημάτων μπορεί να οδηγήσουν σε πιθανές παρεξηγήσεις ή παρερμηνείες», είπε σύμφωνα με το HuffPost UK. Η Dr Elembaby δήλωσε ότι ένα άλλο βασικό σημάδι είναι το αίσθημα εξάντλησης μετά από κοινωνικές συναναστροφές, όπως ένα πάρτι ή μια συγκέντρωση με φίλους. «Αυτή η εξάντληση μπορεί επίσης να οφείλεται εν μέρει σε συμπεριφορές καμουφλάζ, οι οποίες περιλαμβάνουν τη συνειδητή ή ασυνείδητη μίμηση νευροτυπικών κοινωνικών συμπεριφορών για να “ταιριάξει” κάποιος», είπε.
«Ένα παράδειγμα καμουφλάζ είναι η καταναγκαστική διατήρηση οπτικής επαφής κατά τη διάρκεια της συζήτησης παρά την αίσθηση δυσφορίας ή η πρόβα κοινωνικών σεναρίων για κοινές κοινωνικές καταστάσεις». Ωστόσο, αυτό το «καμουφλάζ» μπορεί επίσης να οδηγήσει ενήλικες με αυτισμό να μην αντιλαμβάνονται άρρητα κοινωνικά σήματα.
Παραδείγματα περιλαμβάνουν τη δυσκολία στο να αναγνωρίσουν πόση οπτική επαφή είναι υπερβολική ή πότε να σταματήσουν να χαμογελούν κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης. Πρόσθεσε ότι ένα ακόμη σημάδι κρυφού αυτισμού στους ενήλικες είναι ένα ιστορικό δυσκολίας στο να κάνουν ή να διατηρήσουν κοινωνικές σχέσεις εκτός ενός δομημένου περιβάλλοντος, όπως το σχολείο.
Το να μην καταλαβαίνουν γιατί τους χώρισαν μπορεί να είναι ένδειξη μη διαγνωσμένου αυτισμού
Άλλη ειδικός, η Αμερικανή Dr Megan Anna Neff, κλινική ψυχολόγος με έδρα το Όρεγκον, πρόσθεσε ότι το ιστορικό σχέσεων ενός ατόμου μπορεί επίσης να αποτελεί πιθανό σημάδι αυτισμού. Εξήγησε ότι πολλοί μη διαγνωσμένοι ενήλικες έχουν ένα πολύπλοκο και μπερδεμένο ιστορικό σχέσεων στο παρελθόν. Η Dr Neff είπε ότι αυτό μπορεί επίσης να τους δυσκολεύει να καταλάβουν γιατί απέτυχαν οι προηγούμενες σχέσεις τους. «Μπορεί να υπάρχουν σχέσεις που διαλύθηκαν ξαφνικά, αλλά το αυτιστικό άτομο να μην καταλαβαίνει γιατί», είπε.
Πρόσθεσε ότι οι αυτιστικοί άνθρωποι επίσης τείνουν να δείχνουν βαθιά προτίμηση για την άμεση επικοινωνία και αποστροφή προς την επιφανειακή κουβέντα. Ο αυτισμός υπάρχει σε ένα φάσμα, πράγμα που σημαίνει ότι διαφορετικοί ασθενείς μπορεί να επηρεάζονται σε διαφορετικό βαθμό. Κάποιοι θα μπορούν να ζήσουν πλήρως λειτουργικές ζωές με ελάχιστη ή καθόλου επιπλέον βοήθεια. Άλλοι μπορεί να χρειάζονται συνεχή υποστήριξη.
Γιατί αυξάνονται οι διαγνώσεις αυτισμού στους ενήλικες — Τι μπορεί να συμβάλλει
Μελέτη που δημοσιεύθηκε πέρσι ανέφερε ότι οι ενήλικες που παραπέμπονται σε ορισμένα κέντρα αξιολόγησης αυτισμού έχουν 85% πιθανότητα να τους πουν ότι βρίσκονται στο φάσμα. Ωστόσο, το ποσοστό ήταν μόλις 35% σε άλλα κέντρα, σύμφωνα με τους ερευνητές του University College London. Άλλοι ειδικοί υποστηρίζουν, ωστόσο, ότι ο αυτισμός έχει υποδιαγνωστεί σε μεγάλο βαθμό στο παρελθόν, ιδιαίτερα στα κορίτσια.
Αυτό έχει οδηγήσει σε μια καθυστέρηση στις διαγνώσεις, με αποτέλεσμα πολλοί ασθενείς να διαγιγνώσκονται αργότερα στη ζωή τους, ως ενήλικες. Οι ειδικοί έχουν επίσης δηλώσει ότι διάσημα πρόσωπα που μιλούν για την πάθηση, όπως η Αμερικανίδα ηθοποιός Daryl Hannah, 64 ετών, ο Ουαλός ηθοποιός Sir Anthony Hopkins, 87 ετών, και ακόμη και ο ράπερ Kanye West, 47 ετών, μπορεί να οδηγούν περισσότερα μη διαγνωσμένα άτομα να ζητήσουν βοήθεια.
Ποιο πρόβλημα στην εγκυμοσύνη αυξάνει τον κίνδυνο για αυτισμό και ΔΕΠΥ στα παιδιά – Νέα μελέτη
Υπάρχουν και άλλες θεωρίες, ότι η αυξανόμενη έκθεση σε περιβαλλοντικούς παράγοντες κατά την κύηση, όπως η ρύπανση ή τα φυτοφάρμακα, ή η αύξηση των μεγαλύτερης ηλικίας γονέων γενικά, καθιστούν τον αυτισμό πιο συχνό. Φιλανθρωπικές οργανώσεις εκτιμούν ότι 1 στα 100 άτομα στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν αυτισμό, δηλαδή περίπου 700.000 ενήλικες και παιδιά μαζί. Από το 2021, η Ελλάδα δεν διαθέτει ολοκληρωμένα εθνικά δεδομένα σχετικά με τον αριθμό των ενηλίκων που έχουν διαγνωστεί με αυτισμό.
Πηγές: Daily Mail, NHS, HCA, UCLA, Mayo Clinic, MNT, PMC, PMC (2)