Site icon Όλο Υγεία

Τα σκοτεινά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μπορεί να αναπτυχθούν σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα – Τι αποκαλύπτει νέα μελέτη

Τα σκοτεινά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μπορεί να αναπτυχθούν σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα – Τι αποκαλύπτει νέα μελέτη

Φωτογραφία: 123rf

Τα σκοτεινά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας δεν προέρχονται μόνο από μέσα μας — μπορεί να διαμορφώνονται από το περιβάλλον μας. Μεγάλη νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι συγκεκριμένοι παράγοντες μπορούν να αφήσουν ένα διαρκές αποτύπωμα στη συμπεριφορά και την προσωπικότητα. Τι συμπέραναν οι ερευνητές;

8 φράσεις που λένε όσοι έχουν ισχυρή προσωπικότητα

Οι σκληρές κοινωνικές συνθήκες μπορεί να διαμορφώνουν τα σκοτεινά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, σύμφωνα με νέα μελέτη

Μεγάλη νέα μελέτη δείχνει ότι η ανατροφή σε μια κοινωνία με διαφθορά, ανισότητα, φτώχεια και βία μπορεί να επηρεάσει την προθυμία των ανθρώπων να ενεργούν εγωιστικά – ακόμα κι αν αυτό έχει κόστος για τους άλλους. Η μελέτη αποδεικνύει ότι οι δυσμενείς κοινωνικές συνθήκες συνδέονται με χαρακτηριστικά προσωπικότητας που σχετίζονται με «αναλγησία, εκμετάλλευση και ηθική αδιαφορία».

Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από πάνω από 1,7 εκατομμύρια άτομα από 183 χώρες, καθώς και πάνω από 140.000 άτομα από όλες τις πολιτείες των ΗΠΑ και εντόπισαν μια συνεπή σύνδεση – αν και μέτρια – μεταξύ των δυσμενών συνθηκών και υψηλότερων επιπέδων του αποκαλούμενου «σκοτεινού παράγοντα της προσωπικότητας» (Dark Factor of Personality). Πρόκειται για μια γενική τάση να προτάσσει κανείς το προσωπικό του συμφέρον, αδιαφορώντας – ή ακόμη και προκαλώντας – βλάβη στους άλλους, και συνοδεύεται συχνά από πεποιθήσεις που δικαιολογούν τέτοιες συμπεριφορές.

Πώς διαμορφώνεται η προσωπικότητα; Παραμένει ίδια κατά την παιδική ηλικία και την ενήλικη ζωή;

Η προσωπικότητα είναι εν μέρει σταθερή από την παιδική ηλικία έως την ενηλικίωση, αλλά επίσης διαμορφώνεται από εμπειρίες και κοινωνικούς ρόλους – γεγονός που σημαίνει ότι διατηρείται, αλλά και εξελίσσεται με τον χρόνο.

Σύμφωνα με εργασία του 2024 με τίτλο «Concept of Personality and Factors Affecting the Formation’s Personality», οι συγγραφείς καταλήγουν ότι ο σχηματισμός της προσωπικότητας επηρεάζεται από πέντε βασικούς παράγοντες:

  1. προσωπικούς
  2. οικογενειακούς
  3. κοινοτικούς
  4. σχολικούς
  5. κοινωνικούς

Οι προσωπικοί παράγοντες είναι οι πιο σημαντικοί.

Άλλες έρευνες δείχνουν ότι η γενετική παρέχει ένα θεμέλιο, αλλά το περιβάλλον, οι σχέσεις και τα σημαντικά γεγονότα ζωής αφήνουν επίσης ανεξίτηλο αποτύπωμα. Με απλά λόγια: διατηρούμε τον πυρήνα μας, αλλά αναπτυσσόμαστε και προσαρμοζόμαστε γύρω από αυτόν.

Ποιο είδος άσκησης ταιριάζει στην προσωπικότητά σας – Πώς θα το καταλάβετε

Πώς τροφοδοτούν οι σκληρές κοινωνικές συνθήκες τον σκοτεινό παράγοντα της προσωπικότητας

Τα σκοτεινά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας – όπως ο ναρκισσισμός, η ψυχοπάθεια, ο μακιαβελισμός, ο σαδισμός και η κακεντρέχεια – είναι από τους περισσότερους αποκρουστικά σε κοινωνικό και ηθικό επίπεδο, όμως η έρευνα δείχνει ότι έχουν έναν κοινό παρανομαστή. Αυτή η προδιάθεση, γνωστή ως σκοτεινός παράγοντας της προσωπικότητας (ή αλλιώς ο παράγοντας D), αντικατοπτρίζει την τάση να επιδιώκει κανείς το προσωπικό του όφελος εις βάρος των άλλων, το οποίο υποστηρίζεται και από πεποιθήσεις όπως «ο καθ’ ένας κοιτάζει τι είναι καλύτερο για τον ίδιο» ή «οι περισσότεροι παίρνουν αυτό που τους αξίζει».

Έτσι όπως ο παράγοντας «G» στη νοημοσύνη, ο παράγοντας D υποβόσκει σε όλα τα σκοτεινά χαρακτηριστικά, προβλέποντας ανειλικρίνεια, εκμετάλλευση, εκδικητική συμπεριφορά και ορθολογικοποιημένη ανηθικότητα. Σύμφωνα με τον επικεφαλής συγγραφέα Ingo Zettler από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, η νέα μελέτη εξέτασε το ερώτημα για το εάν τα αρνητικά κοινωνικά περιβάλλοντα – οριζόμενα ως διαφθορά, ανισότητα, φτώχεια και βία – μπορούν να καλλιεργήσουν αυτά τα χαρακτηριστικά. Σε τέτοιες συνθήκες, το προσωπικό συμφέρον δεν φαίνεται μόνο αποδεκτό αλλά και αναγκαίο, ενισχύοντας πεποιθήσεις που παγιώνονται σε σταθερά προφίλ προσωπικότητας.

«Θεωρητικά, πάντα υπήρχαν ιδέες ότι οι κοινωνικές συνθήκες συμβάλλουν στην καλλιέργεια ορισμένων χαρακτηριστικών προσωπικότητας μέσα σε μια κοινωνία, αλλά η έρευνα μέχρι τώρα δεν έχει εστιάσει ιδιαίτερα σε τόσο απωθητικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας. Πρακτικά, καταφέραμε να συλλέξουμε απαντήσεις από σχεδόν δύο εκατομμύρια άτομα από περισσότερες από 180 χώρες, κάτι που πιστεύουμε πως είναι ένα καλό σύνολο δεδομένων για να διερευνήσουμε εάν οι απωθητικές κοινωνικές συνθήκες συνδέονται με την εξάπλωση των απωθητικών χαρακτηριστικών προσωπικότητας σε παγκόσμια κλίμακα», εξήγησε ο Zettler.

Δυσμενή περιβάλλοντα και προσωπικότητες

Για να δοκιμάσουν την υπόθεσή τους, οι ερευνητές κατασκεύασαν έναν δείκτη απωθητικών κοινωνικών συνθηκών (ASC) – περιλαμβάνοντας διαφθορά, ανισότητα, φτώχεια και ποσοστά ανθρωποκτονιών – από το διάστημα 2000–2004, επικεντρωμένοι στην έκθεση κατά τα κρίσιμα χρόνια διαμόρφωσης της προσωπικότητας.

Στη συνέχεια, ταίριαξαν αυτά τα δεδομένα με στοιχεία προσωπικότητας από πάνω από 1,7 εκατομμύρια ανθρώπους σε 183 χώρες και 144.576 άτομα από όλες τις πολιτείες των ΗΠΑ, χρησιμοποιώντας το ερωτηματολόγιο για τον σκοτεινό παράγοντα της προσωπικότητας. Στοιχεία του ερωτηματολογίου περιλάμβαναν δηλώσεις όπως «Η δική μου απόλαυση/ικανοποίηση είναι το μόνο που έχει αξία» και «Όσοι τα βάζουν μαζί μου πάντα το μετανιώνουν».

Οι πολυεπίπεδες αναλύσεις έδειξαν ότι τα άτομα από χώρες ή πολιτείες με υψηλότερα σκορ ASC εμφάνιζαν σταθερά υψηλότερα σκορ στον παράγοντα D. Παρόλο που τα μεγέθη επίδρασης ήταν μικρά, το μοτίβο ήταν σταθερό και στα δύο σύνολα δεδομένων.

Οι κοινωνικές συνθήκες αφήνουν το αποτύπωμά τους

Η μελέτη δείχνει ότι τα σκοτεινά χαρακτηριστικά – εγωισμός, ηθική αποστασιοποίηση και διαπροσωπική βλάβη – διαμορφώνονται από γονίδια, ατομικούς παράγοντες αλλά και από ευρύτερα κοινωνικο-οικολογικά περιβάλλοντα, ιδιαίτερα κατά την εφηβεία και την πρώιμη ενήλικη ζωή. Σε κοινωνίες με διαφθορά και βία, η εκμετάλλευση μπορεί να θεωρείται φυσιολογική ή ακόμα και αναγκαία, ενισχύοντας τον σκοτεινό παράγοντα της προσωπικότητας με την πάροδο του χρόνου.

Η σύνδεση ήταν ισχυρότερη μεταξύ νεότερων ατόμων και σε πιο ατομικιστικές κουλτούρες, και παρέμεινε ακόμη και όταν χρησιμοποιήθηκαν εναλλακτικά μέτρα, όπως παραβιάσεις κανόνων (π.χ. φοροδιαφυγή, πολιτική απάτη).

«Πρώτον, οι μέσες τιμές των απωθητικών χαρακτηριστικών προσωπικότητας διαφέρουν ανάμεσα στις κοινωνίες. Αν και υπάρχουν επίσης πολλές διαφορές μεταξύ ανθρώπων που ανήκουν στην ίδια κοινωνία, υπάρχουν και διαφορές από κοινωνία σε κοινωνία. Δεύτερον, η μείωση των απωθητικών συνθηκών σε μια κοινωνία δεν διευκολύνει απλώς τη ζωή για αρκετά άτομα, αλλά ίσως μειώνει και την πιθανότητα να εμφανιστούν πολύ απωθητικά (ή εγωιστικά) άτομα σε αυτήν την κοινωνία στο μέλλον», εξήγησε ο Ingo Zettler.

Ωστόσο, παραμένουν κάποιοι περιορισμοί. Οι συμμετέχοντες προήλθαν από διαδικτυακά δείγματα, τα δεδομένα ήταν συσχετιστικά, και η ποιότητα των κοινωνικών δεικτών (όπως η αναφορά διαφθοράς) διέφερε. Η ερευνητική ομάδα συνεχίζει να εξετάζει το πώς αναπτύσσεται και εκδηλώνεται ο παράγοντας D σε διάφορα περιβάλλοντα.

Το αγαπημένο σας χρώμα αποκαλύπτει την προσωπικότητά σας

«Συνεχίζουμε να προσπαθούμε να κατανοήσουμε καλύτερα την ανάπτυξη του παράγοντα D, καθώς και το πώς εκδηλώνεται σε συγκεκριμένες συμπεριφορές σε συγκεκριμένες καταστάσεις», ανέφερε ο Zettler.

Πηγές: PsyPost, PNAS Psychological and Cognitive Sciences, SageJournals, ScienceDirect, PMC, ResearchGate, ResearchGate, ResearchGate

Ιωάννα Σπίνου

Η Ιωάννα Σπίνου έχει συνεργαστεί με μέσα ποικίλης θεματολογίας, με αποτέλεσμα να αποκτήσει σφαιρική αντίληψη και διεπιστημονικές γνώσεις. Έχει εξειδίκευση σε θέματα μουσικοθεραπείας, καθώς συμμερίζεται το ότι οι κλινικές καλλιτεχνικές παρεμβάσεις βοηθούν στην αντιμετώπιση πολλών παθήσεων, σωματικών και ψυχολογικών. Μελετά εξελίξεις σε νευροεπιστήμη, ψυχοπαθολογία και χρόνιες παθήσεις, ενώ έχει ευαισθησία σε ζητήματα ψυχικής υγείας.

Exit mobile version