Μήπως μεγαλώσατε προσπαθώντας να είστε «η τέλεια κόρη»; Το σύνδρομο της πρωτότοκης κόρης εξηγεί γιατί η υπευθυνότητα και η τελειομανία σας μπορεί να κρύβουν χρόνια καταπιεστικής συμπεριφοράς. Ωστόσο, υπάρχουν μόνο αρνητικά. Ποια μπορεί να είναι τα θετικά της μεγάλης κόρης;
Οι πιο αποτελεσματικές φράσεις για να ηρεμήσετε το παιδί σας σε όλες τις ηλικίες
Τι αντίκτυπο έχει στον ψυχισμό τι να είναι κάποια πρωτότοκη κόρη – Τι είναι το «σύνδρομο της μεγάλης κόρης»
Ο όρος «σύνδρομο της μεγάλης κόρης» μπορεί να σας ακούγεται υπερβολικά οικείος — αυτό το μείγμα υπερηφάνειας, πίεσης και τελειομανίας που προέρχεται από το γεγονός ότι ήσασταν το μεγαλύτερο κορίτσι στην οικογένεια. Ίσως μεγαλώσατε νιώθοντας υπεύθυνες για τα μικρότερα αδέρφια σας, προσπαθώντας να κρατήσετε τα πάντα σε τάξη και δυσκολευόμενες να εκφράσετε τα αληθινά σας συναισθήματα.
Ως ενήλικες, αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να έχουν εξελιχθεί σε εξαιρετικές ηγετικές και οργανωτικές ικανότητες — αλλά μπορεί επίσης να σχετίζονται με στρες ή δυσκολίες στις σχέσεις. Οπότε, είναι το «σύνδρομο της μεγάλης κόρης» πραγματικό ή απλώς μια ταμπέλα; Η Αμερικανή παιδοψυχολόγος του Cleveland, Kate Eshleman, PsyD, εξηγεί τι σημαίνει πραγματικά να μεγαλώνει κάποια ως η πρώτη κόρη στην οικογένεια.
Ψυχολογικές και συμπεριφορικές δυσκολίες των μεγαλύτερων αδερφών
Σύμφωνα με μελέτη του 2021 με τίτλο «Association of Birth Order With Mental Health Problems, Self-Esteem, Resilience, and Happiness Among Children: Results From A-CHILD Study», τα παιδιά που είναι τα μικρότερα στην οικογένεια εμφάνισαν τα χαμηλότερα επίπεδα ψυχικών δυσκολιών, τα υψηλότερα σκορ σε θετική κοινωνική συμπεριφορά και ανθεκτικότητα, ενώ τα μοναχοπαίδια εμφάνισαν τα υψηλότερα επίπεδα δυσκολιών.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι το να είναι κανείς ο μεγαλύτερος αδερφός ή η μεγαλύτερη αδερφή μπορεί να συνοδεύεται από επιπλέον συναισθηματικές και συμπεριφορικές προκλήσεις. Οι μελέτες υπογραμμίζουν ότι οι πρωτότοκοι συχνά αντιμετωπίζουν υψηλότερες προσδοκίες, πρώιμη ανάληψη ευθυνών και περισσότερη πίεση να λειτουργούν ως πρότυπα — κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε στρες, ζήλια ή προβλήματα συμπεριφοράς.
- Τα πρωτότοκα παιδιά εμφάνισαν περισσότερα προβλήματα συμπεριφοράς σε σύγκριση με τα μικρότερα αδέρφια τους.
- Μετά τη γέννηση ενός νέου αδερφού, τα μεγαλύτερα παιδιά συχνά βιώνουν συναισθηματικές και συμπεριφορικές δυσκολίες καθώς προσαρμόζονται στη μειωμένη προσοχή από τους γονείς.
- Όταν τα μεγαλύτερα αδέρφια αναλαμβάνουν ρόλους φροντιστή, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε στρες και συναισθηματική εξουθένωση με την πάροδο του χρόνου.
- Οι αρνητικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ αδερφών συνδέονται με μελλοντικά προβλήματα συμπεριφοράς, ενώ οι θετικές σχέσεις ενισχύουν την καλύτερη συναισθηματική υγεία.
Τι είναι το σύνδρομο της μεγάλης κόρης (ή αλλιώς σύνδρομο της πρωτότοκης κόρης);
«Το σύνδρομο της πρωτότοκης κόρης αναφέρεται στα χαρακτηριστικά και τις εμπειρίες των πρωτότοκων παιδιών, και ιδιαίτερα των κοριτσιών», λέει η Dr. Eshleman σύμφωνα με το Cleveland Clinic. «Υπάρχουν κάποια θετικά χαρακτηριστικά, αλλά και κάποιες αρνητικές εμπειρίες που μπορεί να αντιμετωπίζουν αυτά τα άτομα.»
Μπορεί να μεγαλώσατε βοηθώντας τη μητέρα σας να φροντίσει τα μικρότερα αδέρφια, να είχατε δουλειές ή ευθύνες στο σπίτι, ή να λειτουργούσατε ως συναισθηματικό στήριγμα για έναν ή και για τους δύο γονείς σας. Για παράδειγμα, μπορεί να μαγειρεύατε για την οικογένεια, να πηγαίνατε τα αδέρφια σας σε εξωσχολικές δραστηριότητες ή να ακούγατε τη μαμά σας να παραπονιέται για τους γείτονες.
Ίσως νιώθετε ότι δεν είχατε «κανονική» παιδική ηλικία ή ότι αυτή σας το «στέρησαν» λόγω των επιπλέον αυτών βαρών και ευθυνών. Και παρότι μπορεί να είναι ένα διασκεδαστικό (ή και ενοχλητικό) θέμα για κουβέντα με τα αδέρφια σας — και ίσως να αναγνωρίζετε πολλά από τα σημάδια του συνδρόμου της πρωτότοκης κόρης — είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι δεν αποτελεί επίσημη διάγνωση ψυχικής υγείας.
Τα παιδιά που είναι επιλεκτικά με το φαγητό χρειάζονται συμπληρώματα διατροφής; Τι απαντούν ειδικοί
«Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας κάνουν διαγνώσεις με βάση το Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders», εξηγεί η Dr. Eshleman. «Το σύνδρομο της πρωτότοκης μεγάλης δεν είναι επίσημη διάγνωση. Χρησιμοποιείται περισσότερο ως λαϊκός όρος». Και ακόμη κι αν έχετε μεγαλύτερο αδερφό, μπορεί να εμφανίζετε κάποια από τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με το σύνδρομο της πρωτότοκης κόρης.
«Αυτό μπορεί να οφείλεται στα στερεότυπα και στον ρόλο του φύλου μέσα στο σπίτι», προσθέτει. «Ακόμα και αν υπάρχει μεγαλύτερο αγόρι, ιστορικά πολλές ευθύνες φροντίδας και οικιακών εργασιών έχουν αποδοθεί στις γυναίκες, κάτι που επεκτείνεται και στα παιδιά στο σπίτι. Αν υπάρχει μεγαλύτερος γιος, ενδεχομένως κάποιες από τις γονικές ευθύνες να ανατίθενται ή να αναλαμβάνονται από την πρωτότοκη κόρη».
Και σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, οι πρωτότοκες κόρες τείνουν να ωριμάζουν νωρίτερα. Οι ερευνητές εντοπίζουν σύνδεση ανάμεσα σε υψηλά επίπεδα προγεννητικού στρες της μητέρας και σε πρώιμες ενδείξεις επινεφριδιακής ήβης στις πρωτότοκες κόρες. Η επινεφριδιακή ήβη περιλαμβάνει ανάπτυξη τριχοφυΐας στο σώμα και αλλαγές στο δέρμα, καθώς και κοινωνικές και γνωστικές μεταβολές.
«Για παράδειγμα, αν η μητέρα εργάζεται σε δύο δουλειές. Αυτό επηρεάζει τη μητέρα κατά την εγκυμοσύνη, αλλά συνεχίζει να έχει αντίκτυπο και μετά τη γέννηση του παιδιού», εξηγεί η Dr. Eshleman. «Η πρωτότοκη κόρη μπορεί να γίνει η κύρια φροντίστρια των άλλων αδερφών — και αυτά τα στρεσογόνα ερεθίσματα μπορεί να πυροδοτούν την πρόωρη εμφάνιση επινεφριδιακής ήβης».
Κοινά χαρακτηριστικά που έχουν οι μεγάλες κόρες
Οι πρωτότοκες κόρες είναι πιο πιθανό να εμφανίζουν ορισμένα χαρακτηριστικά αν συγκριθούν με τα υπόλοιπα αδέρφια, όπως το να:
- είναι υπεύθυνες.
- είναι ανεξάρτητες.
- έχουν ενσυναίσθηση.
- παίρνουν τον ρόλο του φροντιστή.
- είναι εελειομανείς.
- είναι υπό πίεση.
- έχουν άγχος.
«Οι κόρες μπορούν να αναπτύξουν έντονο στρες ή άγχος. Μπορεί να έχουν τάσεις τελειομανίας και συχνά να νιώθουν ανεπαρκείς. Ίσως να αισθάνονται την ανάγκη να ικανοποιούν τους άλλους, κάτι που μπορεί να οδηγήσει στο αίσθημα ότι δεν είναι αρκετά καλές επειδή δεν ανταποκρίνονται σε αυτά τα πρότυπα», εξηγεί η Dr. Eshleman.
«Υπάρχει η πιθανότητα ότι η ανάληψη αυτού του ρόλου μπορεί να επηρεάσει τις μελλοντικές σχέσεις και τη συνολική προσωπικότητα. Υπάρχει κάποια ένδειξη ότι παρατηρούνται αυξημένα επίπεδα διαταραχών προσωπικότητας στις πρωτότοκες κόρες». Ωστόσο, υπάρχουν και θετικά στοιχεία στο να είναι κάποια η πρωτότοκη. Για παράδειγμα, η έρευνα δείχνει ότι τα πρωτότοκα κορίτσια έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να πετύχουν από όλα τα αδέρφια και είναι πιο πιθανό να κατέχουν ηγετικές θέσεις.
Τι μπορείτε να κάνετε για να αντιμετωπίσετε την πίεση
Δεν μπορείτε να αλλάξετε τη σειρά γέννησής σας, αλλά μπορείτε να μάθετε να αποδέχεστε την παιδική σας ηλικία και το πώς διαμόρφωσαν την ενήλικη ζωή σας οι εμπειρίες σας ως παιδιά. Η Dr. Eshleman προτείνει τα εξής:
- Σκεφτείτε την προσωπικότητά σας. Υπάρχουν χαρακτηριστικά και γνωρίσματα της πρωτότοκης κόρης που θαυμάζετε στον εαυτό σας; Υπάρχουν σημεία που θα θέλατε να αλλάξετε ή να βελτιώσετε; Μπορεί να σας βοηθήσει να εξετάσετε τις συμπεριφορές σας και να σκεφτείτε τους λόγους που τις υιοθετήσατε. «Πολλές φορές, όταν αντιμετωπίζουμε ανησυχίες σχετικά με τη διάθεση ή τη συμπεριφορά μας, αυτές επηρεάζονται από τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας, τον κόσμο γύρω μας και τις πεποιθήσεις που διαμορφώθηκαν στην παιδική ηλικία», σημειώνει η Dr. Eshleman.
- Κάντε την έρευνά σας. Η Dr. Eshleman λέει ότι μπορείτε να αναζητήσετε πηγές όπως βιβλία, ιστότοπους και podcast που εμβαθύνουν στην ιδέα της σειράς γέννησης και του συνδρόμου της πρωτότοκης κόρης. Αν υπάρχει μια συγκεκριμένη συμπεριφορά (όπως η τελειομανία) που θέλετε να δουλέψετε, υπάρχουν επίσης πολλές πηγές που μπορούν να σας καθοδηγήσουν.
- Μιλήστε με επαγγελματία. Η συζήτηση με έναν ειδικό ψυχικής υγείας μπορεί επίσης να είναι μια λύση. «Το να μιλήσετε με κάποιον για τον τρόπο που βλέπετε τον εαυτό σας στον κόσμο και να αποκτήσετε μια επιπλέον οπτική μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που αισθάνεστε», λέει η Dr. Eshleman.
Πηγές: Cleveland Clinic, Frontiers, PMC, PMC, PMC, ResearchGate