Τι είναι αυτό που μας εμποδίζει από το να είμαστε χαρούμενοι; Σύμφωνα με ειδικούς, ορισμένα μοτίβα σκέψης μπορεί να λειτουργούν σιωπηλά και να υπονομεύουν την ευτυχία μας – και δυστυχώς, οι περισσότεροι από εμάς τα επαναλαμβάνουμε χωρίς καν να το συνειδητοποιούμε. Τι μας συμβουλεύουν να προσέχουμε και πώς μπορούμε να τα ξεπεράσουμε;
Τι μπορεί να υπονομεύσει την ευτυχία μας;
Στον σημερινό κόσμο των «positive vibes», μπορεί να είναι ιδιαίτερα απογοητευτικό να ξυπνάτε το πρωί αλλά να μην νιώθετε χαρούμενοι. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σίγουρα δεν βοηθούν — γιατί πάνω στο σκρολάρισμα πέφτουμε σε φωτογραφίες φίλων που χαμογελούν, που κάνουν διακοπές ή που είναι σε γάμους — και μπορεί να μας δώσει την εντύπωση ότι όλοι οι άλλοι περνούν τέλεια, είναι βαθιά ευτυχισμένοι και εμείς είμαστε οι περίεργοι ή οι μίζεροι. Όμως ειδικοί λένε ότι η ευτυχία είναι πιο σύνθετη από μια χαμογελαστή φωτό που έχει αναρτήσει κάποιος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Συχνά, αυτό που μπλοκάρει σιωπηλά την αίσθηση ικανοποίησης και ολοκλήρωσης είναι μοτίβα σκέψης, συνήθειες και πεποιθήσεις. Ειδικοί εξηγούν ποιες είναι οι πιο συχνές παγίδες που υπονομεύουν την ευτυχία μας — και μοιράζονται πρακτικές λύσεις για να βγούμε από αυτές.
Γιατί ορισμένοι δυσκολεύονται να νιώσουν χαρά και ευτυχία;
Ορισμένοι δυσκολεύονται να νιώσουν χαρά ή ευτυχία λόγω συναισθηματικών αλλά και βιολογικών αιτιών. Σύμφωνα με εργασία του 2025 με τίτλο «The characteristics of anhedonia in depression: a review from a clinically oriented perspective», άτομα με κατάθλιψη που παρουσιάζουν ανηδονία εμφανίζουν διαφορετικά πρότυπα στον εγκέφαλο, στο σώμα και στα συναισθήματα σε σχέση με όσους δεν την έχουν. Συχνά παρουσιάζουν αυξημένη φλεγμονή, μεταβολές στη δομή του εγκεφάλου και πιο έντονα συμπτώματα συνολικά.
Άλλες πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι αυτός ο αγώνας συχνά περιλαμβάνει προβλήματα στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, στη συναισθηματική ρύθμιση ή στον φόβο για τα θετικά συναισθήματα. Δεν αφορά μόνο άτομα με κατάθλιψη — αφορά και υγιή άτομα που μπορεί να νιώθουν μειωμένη ευχαρίστηση ή φόβο για την ευτυχία.
Μελέτες αναφέρουν:
- Ανηδονία – η ανικανότητα να νιώσει κανείς ευχαρίστηση, που συνδέεται με διαταραγμένα κυκλώματα ανταμοιβής και κίνητρο.
- Φόβος της ευτυχίας – ορισμένοι πιστεύουν ότι η χαρά τους κάνει ευάλωτους ή ότι μετά από κάτι καλό έρχεται κάτι κακό.
- Κοινωνική πίεση – το να σας λένε να είστε «πάντα χαρούμενοι» μπορεί στην πραγματικότητα να μειώσει την ευημερία σας.
- Απομόνωση και τραύμα – κακές σχέσεις ή παλαιά συναισθηματικά τραύματα δυσκολεύουν την πρόσβαση στη χαρά.
7 πράγματα που μπορεί να υπονομεύσουν την ευτυχία
1. Να νιώθετε ντροπή, ενοχές και να ανησυχείτε
«Πιστεύω ότι η ντροπή, η ενοχή και η ανησυχία είναι οι πιο συχνοί παράγοντες που διαταράσσουν την ευτυχία», δήλωσε σύμφωνα με το HuffPost η Αμερικανή Tamika Lewis, ερευνήτρια και διευθύντρια/ιδρύτρια κέντρου θεραπείας. Όταν είστε κολλημένοι σε αυτά τα συναισθήματα, «κρατάτε τον εαυτό σας όμηρο σε εμπειρίες του παρελθόντος ή ανησυχείτε για το μέλλον», εξήγησε. «Έτσι, δεν είμαστε στο παρόν, και αυτό πραγματικά διαταράσσει αυτή την ικανοποίηση και τη χαρά».
Η εξάσκηση της αυτοσυμπόνιας και της ενσυνειδητότητας μπορεί να σας βοηθήσει να παραμείνετε γειωμένοι, είπε η Lewis. Συχνά συστήνει στους θεραπευόμενους την χαβανέζικη πρακτική ho’oponopono — την επανάληψη των τεσσάρων φράσεων «Συγγνώμη, σε παρακαλώ συγχώρεσέ με, ευχαριστώ, σ’ αγαπώ» τέσσερις φορές, ιδανικά μπροστά σε έναν καθρέφτη. «Αγγίζουν πραγματικά όλες αυτές τις περιοχές – την ενοχή, τη ντροπή, όλα αυτά. Και έπειτα, η αγάπη, ως υπενθύμιση της αγάπης προς τον εαυτό», είπε.
Η ευγνωμοσύνη είναι ένα ακόμα αντίδοτο. «Ξέρω ότι ακούγεται κάπως κλισέ, αλλά αν μπορούμε να εστιάζουμε σε αυτό για το οποίο νιώθουμε ευγνωμοσύνη είναι ένα γρήγορο κόλπο για να νιώσουμε και χαρά», πρόσθεσε. «Αν έχουμε την τάση να είμαστε επικριτικοί με το σώμα ή την απόδοσή μας, η έκφραση ευχαριστίας για τον τρόπο που το σώμα μας μάς στηρίζει ή για τον τρόπο που ανταποκρινόμαστε, βοηθά να αλλάξει η οπτική μας».
2. Το να μην παίρνετε τη ζωή στα χέρια σας
Πολλοί δεν κυνηγούν αυτό που τους κάνει χαρούμενους — παραμένουν σε μη ικανοποιητικές σχέσεις ή δουλειές από συνήθεια, λέει η Sadaf Siddiqi, ψυχοθεραπεύτρια και σύμβουλος ψυχικής υγείας στη Νέα Υόρκη. «Κάποιοι κολλάνε σε κύκλους περισυλλογής. Και αυτό που τους εμποδίζει είναι να αναλάβουν δράση», είπε, σύμφωνα με την ίδια πηγή.
Η αναβλητικότητα, ο φόβος ή το άγχος μπορεί να παίξουν ρόλο. Μερικές φορές, αποφεύγουν εστιάζοντας στους άλλους — είναι «τόσο επικεντρωμένοι σε κάποιον άλλο, που δεν είναι συντονισμένοι με τις δικές τους ανάγκες», πρόσθεσε. Η μη ανάληψη δράσης συνδέεται συχνά με το «να μην έχετε ισχυρή σύνδεση με τον εαυτό σας».
Η δράση πρέπει να είναι σκόπιμη και σχετική με τους στόχους σας, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να πάτε λίγο πιο αργά. «Όποια πορεία κι αν ακολουθήσετε, θα κάνετε λάθη – αυτό είναι μη διαπραγματεύσιμο», είπε η Siddiqi. Ο φόβος του λάθους μπορεί να οδηγήσει σε «παράλυση αποφάσεων». Αντίθετα, ενθαρρύνει τα μικρά βήματα — μικρές αλλά σταθερές αλλαγές που χτίζουν δυναμική σταδιακά.
3. Το να κάνετε συγκρίνετε τον εαυτό σας με άλλους
«Η συγκριτική σκέψη είναι άλλη μία συμπεριφορά που αφαιρεί την ευτυχία σας», είπε η Stephanie Dahlberg, κλινική κοινωνική λειτουργός στο Νιου Χάμσαϊρ. «Σκεφτείτε το σκρολάρισμα στα social media και το να βλέπετε κάποιον που φαίνεται να τα έχει όλα». Ακόμα κι αν δεν σκέφτεστε συνειδητά «το θέλω αυτό», μόνο η εικόνα ενεργοποιεί τη σύγκριση.
«Η κουλτούρα μας είναι φτιαγμένη έτσι», είπε. «Μερικές φορές αυτό μπορεί να μας κρατά σε εγρήγορση για να γίνουμε καλύτεροι, αλλά συχνά ξεφεύγει». Για να σταματήσει αυτός ο κύκλος, προτείνει τον περιορισμό των social media και την αλλαγή του πώς ξεκινάτε την ημέρα σας — «Αντί να ανοίξετε το Instagram, ανοίξτε την εφαρμογή Σημειώσεις και γράψτε πέντε πράγματα για τα οποία είστε ευγνώμονες».
«Το να ξεκινήσετε τη μέρα με ευγνωμοσύνη μπορεί να πλαισιώσει τη μέρα θετικά και να “βάλει μπρος” εκείνα τα ευχάριστα συναισθήματα», είπε η Dahlberg. «Είναι πολύ δύσκολο να είστε ικανοποιημένοι με τη ζωή σας όταν τη συγκρίνετε με ανθρώπους που δείχνουν μόνο τις καλύτερες στιγμές τους», πρόσθεσε η ψυχολόγος και συγγραφέας Shavonne Moore-Lobban. Η κοινωνία σπάνια επιβραβεύει την ευαλωτότητα, και είπε, «έχουμε ενθαρρύνει πραγματικά τους ανθρώπους να δείχνουν μόνο τις καλές πλευρές του εαυτού τους και τις όμορφες στιγμές». Οπότε θυμηθείτε το την επόμενη φορά που θα δείτε μια εντυπωσιακή ανάρτηση – είναι μόνο ένα κομμάτι της ιστορίας.
4. Το να λέτε συνέχεια «πρέπει»
«Κάτι ακόμα που συνδέεται με τη συγκριτική σκέψη είναι οι προσδοκίες – το πώς θα έπρεπε να είναι ή να φαίνεται η ζωή σας», είπε η Dahlberg. Αυτές οι δηλώσεις που περιλαμβάνουν τη λέξη «πρέπει», του τύπου «πρέπει να πάρω προαγωγή» ή «πρέπει να είμαι πιο ευτυχισμένος», σας τραβούν μακριά από το παρόν. «Αν μπορείτε, προσπαθήστε να εστιάσετε στο να είστε πραγματικά εκεί στη στιγμή και να βρείτε τι μπορείτε να εκτιμήσετε, ακόμα και στα δύσκολα», είπε. Το να μένετε στο παρόν βοηθά στη μείωση του συναισθηματικού βάρους και βελτιώνει την ικανοποίηση.
5. Το να μην είστε συνδεδεμένοι με τον εαυτό σας
Σύμφωνα με τη Siddiqi, «η έλλειψη ισχυρής σύνδεσης με τον εαυτό σας καταστρέφει την ευτυχία σας». Αυτό μπορεί να σημαίνει «να παραχωρείτε την αξία σας στους άλλους» — αφήνοντας τις γνώμες των άλλων να σας ορίζουν — ή το να μη γνωρίζετε τις δυνάμεις και τα όριά σας. Η κατανόηση του εαυτού σας σημαίνει και την αποδοχή των αδυναμιών. «Δεν σημαίνει ότι αγνοείτε τους περιορισμούς σας, αλλά έχει να κάνει με τον τρόπο που τους αντιμετωπίζετε», είπε. Η ανάπτυξη αυτής της σύνδεσης ξεκινά με απλά πράγματα:
- θετικό εσωτερικό διάλογο,
- επιβεβαιώσεις και
- το να κάνετε πράγματα μόνοι σας.
Αυτές οι συνήθειες αυξάνουν την αυτοπεποίθηση και ξεκαθαρίζουν τι σας φέρνει ικανοποίηση.
6. Το να αγνοείτε τα ουσιαστικά προβλήματα
Σε μια κουλτούρα του «stay positive», είναι εύκολο να καταπιέζετε τον βαθύτερο πόνο. Όμως το να τον αγνοείτε μπορεί να μπλοκάρει την ευτυχία, ειδικά όταν εμπλέκεται τραύμα, είπε η Moore-Lobban. «Το τραύμα είναι πολύ διαδεδομένο στην κοινωνία μας είτε σε σχέσεις, είτε στην οικογένεια, είτε σε εμπειρίες ρατσισμού, ομοφοβίας, ξενοφοβίας — όλα αυτά που ξεπερνούν τις ικανότητές μας να τα διαχειριστούμε».
Για να βρούμε χαρά, «πρέπει να κοιτάξουμε τι έχει συμβεί στο βάθος, αν θέλουμε πραγματικά να θεραπευτούμε», είπε. «Η εξερεύνηση και η κατανόηση δύσκολων εμπειριών είναι μέρος της διαδικασίας προς την ευτυχία». Το να αγνοείτε τα προβλήματά σας σάς κάνει «μη αυθεντικούς προς τον εαυτό σας», πρόσθεσε — κάτι που εμποδίζει τη θεραπεία και την πληρότητα. Η Siddiqi σημείωσε ότι για κάποιους, βιολογικοί παράγοντες όπως η κατάθλιψη ή οι διαταραχές διάθεσης κάνουν την πρόσβαση στη χαρά πιο δύσκολη. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η θεραπεία, η φαρμακευτική αγωγή ή αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να βοηθήσουν.
8 σημάδια ότι είστε πιο ευτυχισμένοι από το 90% των ανθρώπων, κι ας μην το πιστεύετε
7. Το να απομονώνεστε
Η απομόνωση είναι ακόμα ένα μεγάλο εμπόδιο για την ευτυχία, προειδοποίησε η Lewis. «Είμαστε συνδεδεμένοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά με ποιον συνδεόμαστε πραγματικά στην καθημερινότητά μας;» Το να περάσουν μέρες χωρίς ουσιαστική επαφή μπορεί να εντείνει τη μοναξιά. «Είμαστε όλοι συνδεδεμένοι. Είμαστε όλοι μαζί σε αυτό», είπε. Για να παραμείνετε συνδεδεμένοι, επικοινωνήστε — καλέστε την οικογένειά σας, καλέστε έναν γείτονα για καφέ ή βγείτε με έναν συνάδελφο μετά τη δουλειά. Οι μικρές συνδέσεις μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά.
Πηγές: HuffPost, PMC, ResearchGate, Nature Scientific Reports, PMC, Clinical Psychopharmacology and Neuroscience, Nature Translational Psychiatry