Μπορεί ο πρωινός καφές να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων σας; Ειδικοί προειδοποιούν πως κάποιες κοινές κατηγορίες φαρμάκων ενδέχεται να αλληλεπιδράσουν με την καφεΐνη. Για ποια μας προειδοποιούν;
Μπορεί ο καφές να αλληλεπιδράσει με τα φάρμακά σας;
Περίπου τα δύο τρίτα των Αμερικανών πίνουν καφέ καθημερινά, καθιστώντας τον ένα από τα πιο δημοφιλή ροφήματα. Σύμφωνα με την πανευρωπαϊκή μελέτη EPIC Calibration, η μέση ημερήσια κατανάλωση καφέ στην Ελλάδα βρέθηκε να είναι περίπου 93,8 γραμμάρια την ημέρα για τις γυναίκες και 107 γραμμάρια για τους άνδρες, δηλαδή περίπου μισό έως ένα φλιτζάνι καφέ την ημέρα. Όμως, όσο αθώος κι αν φαίνεται ένας καθημερινός καφές, ειδικοί λένε πως μπορεί να αλληλεπιδράσει με ορισμένα φάρμακα.
«Ορισμένα φάρμακα δεν είναι ασφαλή όταν καταναλώνονται μαζί με καφέ ή άλλες πηγές καφεΐνης», εξηγεί η Jamie Alan, Ph.D., αναπληρώτρια καθηγήτρια φαρμακολογίας και τοξικολογίας στο Michigan State University, σύμφωνα με το Prevention.
Η ποσότητα του καφέ που καταναλώνετε —και η ώρα που τον πίνετε— παίζει επίσης ρόλο. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να σταματήσετε τον πρωινό σας καφέ. «Για ορισμένα φάρμακα, οι αλληλεπιδράσεις με την καφεΐνη μπορούν να περιοριστούν αν αυξηθεί το χρονικό διάστημα ανάμεσα στην κατανάλωση καφεΐνης και τη λήψη του φαρμάκου», λέει η Dr. Kelly Johnson-Arbor, τοξικολόγος στο MedStar Health, σύμφωνα με την ίδια πηγή. Οι γιατροί τονίζουν ότι είναι σημαντικό να γνωρίζετε αυτές τις πιθανές αλληλεπιδράσεις, ειδικά αν παίρνετε συνταγογραφούμενα φάρμακα, πριν φτιάξετε τον επόμενο καφέ σας.
Είναι συχνές οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ φαρμάκων και τροφίμων; Πόσο σοβαρές μπορεί να είναι;
Ναι — οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ φαρμάκων και τροφών είναι αρκετά συχνές και κάποιες φορές μπορεί να είναι σοβαρές, ανάλογα με το φάρμακο και την τροφή που καταναλώνεται. Η τροφή μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο απορροφάται ένα φάρμακο, πώς διασπάται ή πώς δρα στο σώμα. Οι περισσότερες αλληλεπιδράσεις είναι ήπιες και διαχειρίσιμες, αλλά κάποιες μπορεί να μειώσουν την αποτελεσματικότητα της θεραπείας ή να προκαλέσουν επικίνδυνες παρενέργειες.
Σύμφωνα με επιστημονική δημοσίευση του 2024 με τίτλο «Possible interactions between selected food processing and medications», οι συγγραφείς καταλήγουν ότι οι μέθοδοι επεξεργασίας τροφίμων —ειδικά οι θερμικές όπως το τηγάνισμα, το ψήσιμο ή το μπάρμπεκιου— μπορούν να αλλάξουν την απορρόφηση και το μεταβολισμό των φαρμάκων, παράγοντας βλαβερά συστατικά (π.χ. αλδεΰδες, οξυστερόλες) ή παρεμβαίνοντας στους μεταφορείς του εντέρου.
- Αντιβιοτικά: Η τροφή ή τα γαλακτοκομικά μπορούν να μειώσουν την απορρόφηση και την αποτελεσματικότητα.
- Αντιμυκητιασικά: Τα γεύματα ή τα αντιόξινα μπορεί να μειώσουν τα επίπεδα στο αίμα κατά πάνω από 40%.
- Ομεπραζόλη: Ο χυμός σταφυλιού μειώνει το ποσοστό απορρόφησης.
- Αντιεπιληπτικά: Πολλές τροφές και ποτά αλλάζουν την απορρόφηση ή τον μεταβολισμό.
- Αναστολείς MAO: Τυριά ωρίμανσης ή αλλαντικά μπορούν να προκαλέσουν επικίνδυνες αυξήσεις στην αρτηριακή πίεση.
Ποια φάρμακα μπορεί να αλληλεπιδράσουν με τον καφέ;
Αν δεν είστε σίγουροι αν κάποιο από τα φάρμακα που παίρνετε μπορεί να αλληλεπιδράσει με τον καφέ, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε τον γιατρό που σας το συνταγογράφησε ή τον φαρμακοποιό σας. Αυτές είναι μερικές από τις βασικές κατηγορίες φαρμάκων που πρέπει να προσέξετε:
1. Αντικαταθλιπτικά
Ορισμένα αντικαταθλιπτικά μπορεί να αλληλεπιδράσουν με την καφεΐνη. «Η φλουβοξαμίνη εμποδίζει τον μεταβολισμό της καφεΐνης, οδηγώντας σε υψηλότερα επίπεδα καφεΐνης στο ανθρώπινο σώμα και σε παρατεταμένες παρενέργειες όπως ταχυκαρδία και άγχος», λέει η Dr. Johnson-Arbor. Άλλα αντικαταθλιπτικά, όπως τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά και τα SNRI φάρμακα (όπως η βενλαφαξίνη), δεν έχουν βρεθεί να έχουν σημαντικές αλληλεπιδράσεις με την καφεΐνη, σύμφωνα με την ίδια.
2. Αντιπηκτικά
Αυτή η κατηγορία φαρμάκων χρησιμοποιείται για την πρόληψη δημιουργίας θρόμβων. «Το φάρμακο που προκαλεί ανησυχία είναι η βαρφαρίνη», λέει η Alan. «Η λήψη μεγάλης ποσότητας καφεΐνης με βαρφαρίνη μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αιμορραγίας και μελανιών». Ωστόσο, τα υπόλοιπα φάρμακα αυτής της κατηγορίας δεν έχουν σημαντικές αλληλεπιδράσεις με τον καφέ, αναφέρει η ίδια.
3. Αντιψυχωσικά
Αυτά τα φάρμακα χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία παθήσεων όπως η σχιζοφρένεια και η μείζων καταθλιπτική διαταραχή (MDD). «Υπάρχουν δύο φάρμακα σε αυτή την κατηγορία που ενδέχεται να έχουν σημαντικές αλληλεπιδράσεις με την καφεΐνη: η κλοζαπίνη και η ολανζαπίνη», λέει η Alan. «Η κλοζαπίνη είναι σπάνια και χορηγείται μόνο μετά από μηνιαία αιμοληψία. Η ολανζαπίνη είναι πιο συχνή». Η καφεΐνη επηρεάζει την ικανότητα του σώματος να μεταβολίσει την κλοζαπίνη, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα του φαρμάκου, σύμφωνα με τη Dr. Johnson-Arbor.
4. Βρογχοδιασταλτικά
Αυτά τα φάρμακα χρησιμοποιούνται συχνά για την ανακούφιση των συμπτωμάτων του άσθματος, χαλαρώνοντας και ανοίγοντας τους αεραγωγούς των πνευμόνων. «Η καφεΐνη και ο χημικός της συγγενής, η θεοφυλλίνη, έχουν βρογχοδιασταλτική δράση, και η θεοφυλλίνη χρησιμοποιούνταν για δεκαετίες ως προτιμώμενη θεραπεία για το άσθμα», λέει η Dr. Johnson-Arbor. «Αν και η καφεΐνη προκαλεί βρογχοδιαστολή, μπορεί επίσης να προκαλέσει παρόμοιες παρενέργειες με άλλα βρογχοδιασταλτικά, όπως ταχυκαρδία, τρόμο και άγχος».
5. Φάρμακα για την αρτηριακή πίεση
Η καφεΐνη στον καφέ δρα ως διεγερτικό και μπορεί να προκαλέσει άνοδο της αρτηριακής πίεσης για αρκετές ώρες μετά την κατανάλωσή της, λέει η Dr. Johnson-Arbor. «Για άτομα που παίρνουν αντιυπερτασικά φάρμακα, όπως β-αναστολείς ή διουρητικά, η καφεΐνη μπορεί να μειώσει τη δράση των φαρμάκων αυτών», προσθέτει. Ένα ακόμη σημείο που επισημαίνει η Alan είναι ότι «άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση πρέπει γενικά να παρακολουθούν την πρόσληψη καφεΐνης».
6. Αναστολείς της χολινεστεράσης
Αυτά τα φάρμακα χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία παθήσεων όπως το Αλτσχάιμερ και η άνοια. «Υπάρχει πιθανή αλληλεπίδραση με τους αναστολείς της χολινεστεράσης που δρουν στον εγκέφαλο», λέει η Alan. «Η θεωρία είναι ότι η καφεΐνη ‘σφίγγει’ τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, με αποτέλεσμα μικρότερη ποσότητα φαρμάκου να διεισδύει στον εγκέφαλο». Η ίδια επισημαίνει τρία φάρμακα που μπορεί να έχουν προβλήματα με την καφεΐνη:
- ριβαστιγμίνη,
- γαλανταμίνη και
- δονεπεζίλη.
7. Ψευδοεφεδρίνη
Αυτό το φάρμακο χρησιμοποιείται για την ανακούφιση της ρινικής και ιγμορίτιδας συμφόρησης. «Η ψευδοεφεδρίνη και η καφεΐνη είναι και τα δύο διεγερτικά φάρμακα», λέει η Dr. Johnson-Arbor. «Η ταυτόχρονη λήψη αυτών των δύο μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανεπιθύμητων διεγερτικών παρενεργειών, όπως άγχος, τρόμος και ταχυκαρδία».
8. Ορισμένα φάρμακα για τον διαβήτη
Η Alan σημειώνει ότι τα δεδομένα για αυτό το θέμα είναι «αντικρουόμενα». Ωστόσο, η καφεΐνη σχετίζεται με μειωμένη ευαισθησία στην ινσουλίνη και υψηλότερα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, σύμφωνα με τη Dr. Johnson-Arbor. «Η αποτελεσματικότητα των αντιδιαβητικών φαρμάκων που λειτουργούν κυρίως αυξάνοντας την ευαισθησία στην ινσουλίνη, όπως η μετφορμίνη και οι αγωνιστές GLP-1, μπορεί να μειωθεί από την πρόσληψη καφεΐνης», λέει η ίδια.
9. Μεθοτρεξάτη
Τα δεδομένα γύρω από την κατανάλωση καφέ και τη μεθοτρεξάτη, φάρμακο που χρησιμοποιείται για τον καρκίνο και τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, συνεχίζουν να εξελίσσονται. «Σε ορισμένες μελέτες, η καφεΐνη φάνηκε να εμποδίζει τις αντιφλεγμονώδεις δράσεις της μεθοτρεξάτης», λέει η Dr. Johnson-Arbor. Ωστόσο, επισημαίνει ότι τα δεδομένα είναι αντικρουόμενα.
10. Ορισμένα φάρμακα για την οστεοπόρωση
Τα από του στόματος φάρμακα της κατηγορίας των διφωσφονικών, όπως η αλενδρονάτη, μπορεί να μην απορροφώνται σωστά από τον οργανισμό όταν λαμβάνονται μαζί με καφέ, λέει η Dr. Johnson-Arbor. «Για αυτόν τον λόγο, η αλενδρονάτη και άλλα διφωσφονικά από το στόμα πρέπει να λαμβάνονται μόνο με νερό και ποτέ με ροφήματα που περιέχουν καφεΐνη», αναφέρει.
11. Κινολόνες
Αυτή η κατηγορία αντιβιοτικών χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση ευρέος φάσματος βακτηριακών λοιμώξεων, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων ουρολοιμώξεων και πνευμονιών (περιλαμβάνονται φάρμακα όπως η σιπροφλοξασίνη και η λεβοφλοξασίνη). «Η καφεΐνη μπορεί να εμποδίσει τη διάσπαση αυτών των αντιβιοτικών, οδηγώντας σε πιθανή αύξηση των επιπέδων και τοξικότητα», λέει η Alan.
Πόση καφεΐνη περιέχει ένα φλιτζάνι καφέ – Πόσο επιτρέπεται να πίνουμε;
12. Φάρμακα για τον θυρεοειδή
Η καφεΐνη μπορεί να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα της λεβοθυροξίνης, σύμφωνα με την Alan. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι πρέπει να παραλείψετε τον καφέ σας. «Μπορείτε να πίνετε καφέ, αρκεί να τον καταναλώνετε μία ώρα πριν ή δύο ώρες μετά τη λήψη οποιουδήποτε από αυτά τα φάρμακα», λέει η ίδια. Και πάλι, αν παίρνετε συνταγογραφούμενο φάρμακο και δεν είστε σίγουροι αν είναι ασφαλές να το συνδυάσετε με καφέ, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. Εκείνος μπορεί να σας δώσει εξατομικευμένες οδηγίες.
Πηγές: Prevention, PubMed, PubMed, Frontiers, WILEY Online Library, MDPI, Frontiers