Τι σημαίνει πραγματικά «βιολογικό» στις ετικέτες τροφίμων; Τα βιολογικά προϊόντα παράγονται με φυσικές μεθόδους, χωρίς γενετικά τροποποιημένα συστατικά και με αυστηρούς κανόνες στη διαχείριση των φυτοφαρμάκων και άλλων χημικών. Πώς επιδρούν στην υγεία μας;
Τυρί Cottage ή στραγγιστό γιαούρτι: Ποιο είναι το πιο υγιεινό σνακ με περισσότερη πρωτεΐνη
Τι σημαίνει πραγματικά «βιολογικό»;
Όταν βλέπετε τη λέξη «βιολογικό» σε μια ετικέτα τροφίμου, είναι εύκολο να υποθέσετε ότι αυτό σημαίνει αυτόματα πως είναι πιο υγιεινό, ασφαλέστερο ή καλύτερο για τον πλανήτη – όμως η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη. Τα βιολογικά τρόφιμα αναφέρονται κυρίως στον τρόπο παραγωγής τους, όχι απαραίτητα στη διατροφική τους αξία. Οι ειδικοί εξηγούν ότι η βιολογική γεωργία ακολουθεί αυστηρούς κανόνες για την καλλιέργεια και την εκτροφή ζώων, χρησιμοποιώντας φυσικές μεθόδους και αποφεύγοντας τα τεχνητά χημικά.
Τα βιολογικά τρόφιμα πρέπει να παράγονται με:
- Μόνο περιορισμένα, φυσικής προέλευσης φυτοφάρμακα και μόνο όταν είναι απολύτως αναγκαίο.
- Χωρίς τεχνητά λιπάσματα, χρώματα ή συντηρητικά.
- Χωρίς γενετικά τροποποιημένα συστατικά.
- Χωρίς συστηματική χρήση αντιβιοτικών στα ζώα.
- Υψηλότερα πρότυπα καλής διαβίωσης των ζώων, όπως ελευθέρας βοσκής πτηνά.
Όλοι οι παραγωγοί και οι πωλητές ελέγχονται τακτικά από πιστοποιημένες αρχές για να διασφαλιστεί ότι τηρούνται αυτά τα πρότυπα πριν χρησιμοποιηθεί επίσημα η ετικέτα «βιολογικό».
Πώς επηρεάζουν τα βιολογικά προϊόντα την υγεία μας;
Σύμφωνα με μελέτη του 2024 με τίτλο «A Comprehensive Analysis of Organic Food: Evaluating Nutritional Value and Impact on Human Health», τα άτομα που καταναλώνουν περισσότερα βιολογικά τρόφιμα τείνουν να έχουν χαμηλότερο σωματικό βάρος και καλύτερα επίπεδα θρεπτικών συστατικών στο αίμα τους. Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι τα βιολογικά τρόφιμα συνήθως περιέχουν περισσότερες βιταμίνες και μέταλλα και λιγότερα επιβλαβή κατάλοιπα, αλλά απαιτείται περισσότερη έρευνα για να επιβεβαιωθούν αυτά τα αποτελέσματα.
Άλλες πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωση βιολογικών τροφίμων μπορεί να προσφέρει μια μικρή βελτίωση στην υγεία, κυρίως μέσω της μείωσης της έκθεσης σε φυτοφάρμακα. Αν και οι διαφορές στα θρεπτικά συστατικά είναι μικρές, οι βιολογικές δίαιτες συνδέονται με πιο υγιές σωματικό βάρος και χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων χρόνιων παθήσεων — αν και αυτά τα αποτελέσματα μπορεί επίσης να αντανακλούν γενικότερα πιο υγιεινούς τρόπους ζωής.
- Μειωμένη έκθεση σε φυτοφάρμακα: Τα άτομα που τρώνε βιολογικά τρόφιμα έχουν πολύ λιγότερα κατάλοιπα φυτοφαρμάκων στο σώμα τους.
- Περισσότερα φυτικά θρεπτικά συστατικά: Ορισμένα φρούτα και λαχανικά που καλλιεργούνται βιολογικά περιέχουν περισσότερα αντιοξειδωτικά και φαινόλες.
- Πιθανά οφέλη για την υγεία: Συνδέονται με χαμηλότερο κίνδυνο για παχυσαρκία, καλύτερη καρδιαγγειακή και μεταβολική υγεία και λιγότερες αλλεργικές αντιδράσεις.
- Αβέβαιο συμπέρασμα: Τα οφέλη είναι μέτρια, και απαιτείται περισσότερη έρευνα, καθώς οι καταναλωτές βιολογικών τροφίμων συχνά ακολουθούν ήδη πιο υγιεινές συνήθειες.
Είναι τα βιολογικά τρόφιμα καλύτερα για την υγεία;
Είναι δελεαστικό να το πιστέψουμε, όμως τα δεδομένα δεν είναι ξεκάθαρα. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι τα βιολογικά φρούτα και λαχανικά τείνουν να έχουν λιγότερα κατάλοιπα φυτοφαρμάκων, κάτι που πολλοί προτιμούν για λόγους ψυχικής ηρεμίας.
Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι οι βιολογικές καλλιέργειες περιέχουν ελαφρώς υψηλότερα επίπεδα ορισμένων θρεπτικών συστατικών, όπως βιταμίνη C, σίδηρο, μαγνήσιο και ενώσεις όπως οι ανθοκυανίνες που βρίσκονται σε πολύχρωμα φρούτα και λαχανικά — όμως τα αποτελέσματα δεν είναι σταθερά. Οι διαφορές εξαρτώνται συχνά από παράγοντες όπως η ποιότητα του εδάφους, οι μέθοδοι καλλιέργειας και το πόσο γρήγορα φτάνουν τα τρόφιμα στο πιάτο σας μετά τη συγκομιδή.
Η περίπτωση των βιολογικών προϊόντων κρέατος και γαλακτοκομικών είναι πιο ισχυρή. Έρευνες δείχνουν ότι το βιολογικό γάλα και κρέας περιέχουν συχνά περισσότερα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα — μερικές φορές έως και 50% περισσότερο από ό,τι τα συμβατικά προϊόντα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η διατροφή των βιολογικών ζώων περιλαμβάνει περισσότερο γρασίδι και τριφύλλι. Οι μελέτες δείχνουν επίσης ότι τα βακτήρια στο βιολογικό κρέας είναι λιγότερο πιθανό να είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά, κάτι που αποτελεί όφελος για τη δημόσια υγεία.
Υπάρχουν κάποια αρχικά στοιχεία που δείχνουν ότι τα βιολογικά γαλακτοκομικά μπορεί να μειώνουν τον κίνδυνο δερματικών αλλεργιών όπως η δερματίτιδα — ωστόσο τα ευρήματα δεν είναι ακόμη αρκετά ισχυρά ώστε να θεωρηθούν αποδεδειγμένα.
Απώλεια βάρους: Ποιες τροφές είναι καλό να τρώνε οι άνω των 50 για να καίνε λίπος και θερμίδες;
Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τους ερευνητές είναι το γεγονός ότι τα άτομα που αγοράζουν βιολογικά τρόφιμα συνήθως έχουν συνολικά πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Οι συμμετέχοντες είναι πιο πιθανό να ασκούνται, να αποφεύγουν το κάπνισμα και να καταναλώνουν γενικά περισσότερα φρούτα και λαχανικά — κάτι που καθιστά δύσκολο να διαχωριστούν τα οφέλη των ίδιων των τροφίμων από τους ευρύτερους παράγοντες του τρόπου ζωής.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η «βιολογική» γεωργία δεν είναι ομοιόμορφη. Δύο βιολογικές φάρμες μπορεί να χρησιμοποιούν διαφορετική διαχείριση εδάφους, ζωοτροφές και συστήματα ελέγχου παρασίτων — όλα αυτά επηρεάζουν τα επίπεδα θρεπτικών συστατικών στο τελικό προϊόν. Ακόμα και η εποχή του χρόνου, το τοπικό κλίμα και ο τρόπος αποθήκευσης των τροφίμων μπορεί να κάνουν διαφορά.
Αν και η διατροφική επιστήμη παραμένει ασαφής, η περιβαλλοντική επιχειρηματολογία είναι πιο ξεκάθαρη. Ο οργανισμός Soil Association υποστηρίζει ότι η βιολογική γεωργία ενισχύει τη βιοποικιλότητα, μειώνει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και αποφεύγει τη χρήση συνθετικών λιπασμάτων που καταστρέφουν τα εδάφη.
Τα βιολογικά συστήματα βασίζονται σε κομπόστ, κοπριά και καλλιέργειες κάλυψης, μειώνοντας τη χρήση ενέργειας και τη ρύπανση από άζωτο. Οι περιορισμοί στη χρήση τύρφης συμβάλλουν επίσης στην προστασία των αποθεμάτων άνθρακα και των φυσικών οικοτόπων. Για πολλούς, αυτό το περιβαλλοντικό όφελος από μόνο του αρκεί για να αξίζει να αγοράσουν βιολογικά προϊόντα.
Τι ισχύει με τα φυτοφάρμακα και τα χημικά;
Τα συμβατικά τρόφιμα μπορεί να περιέχουν υψηλότερα επίπεδα φυτοφαρμάκων, αντιβιοτικών ή ορμονών, ανάλογα με τον τρόπο καλλιέργειας ή εκτροφής. Ωστόσο, όσον αφορά την υγεία σας, οι τρέχουσες έρευνες δείχνουν ότι τα συμβατικά τρόφιμα συνήθως δεν περιέχουν επίπεδα που θα μπορούσαν να θεωρηθούν επιβλαβή.
Είναι επίσης σημαντικό να θυμάστε ότι τα φυτοφάρμακα δεν είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο εκτίθεστε σε χημικές ουσίες. Τα προϊόντα καθαρισμού του σπιτιού, τα σπρέι για τον κήπο, η ατμοσφαιρική ρύπανση και ακόμη και τα προϊόντα για την καταπολέμηση ψύλλων στα κατοικίδια μπορούν όλα να συμβάλλουν στο «χημικό φορτίο» του οργανισμού σας.
Μπορείτε να μειώσετε τα φυτοφάρμακα στο σπίτι;
Το ξέπλυμα φρούτων και λαχανικών είναι πάντα καλή ιδέα. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι το μούλιασμα προϊόντων με λεία φλούδα – όπως μήλα, αχλάδια και σταφύλια – σε διάλυμα με 2% άμυλο καλαμποκιού και στη συνέχεια σε διάλυμα με 5% μαγειρική σόδα για πέντε έως δέκα λεπτά μπορεί να απομακρύνει πάνω από το 90% ορισμένων καταλοίπων φυτοφαρμάκων.
Ποιος είναι ο πιο υγιεινός ξηρός καρπός – Έχει πολλή πρωτεΐνη και ρυθμίζει το σάκχαρο
Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτό αφαιρεί μόνο τα κατάλοιπα της επιφάνειας, όχι εκείνα που έχουν απορροφηθεί στον εσωτερικό ιστό. Για τους περισσότερους, η καλλιέργεια ακόμη και μιας μικρής ποσότητας φρούτων και λαχανικών στο σπίτι είναι ο απλούστερος τρόπος να ελέγχουν τι μπαίνει στο φαγητό τους. Είναι οικονομικό, φέρνει ικανοποίηση, είναι το αγαπημένο χόμπι πολλών και δεν θα βρείτε αλλού πιο φρέσκα φρούτα και λαχανικά.
Πηγές: BBC, Oxford Academic Nutrition Reviews, ScienceDirect Heliyon, Nature EJCN, Clinical Nutrition ESPEN, PMC, PMC