Εκατομμύρια ενήλικες μπορεί να ζουν με ΔΕΠΥ χωρίς να το γνωρίζουν, καθώς η πάθηση μπορεί να έχει διακριτικές ενδείξεις, τις οποίες να παραβλέπουμε. Ειδικοί προειδοποιούν ότι η αδιάγνωστη ΔΕΠΥ μπορεί να επηρεάζει την καθημερινή ζωή, την εργασία και τις σχέσεις, αν δεν αντιμετωπιστεί.
ΔΕΠΥ στους ενήλικες: Οι 10 συμπεριφορές που είναι σημάδι της νόσου
Αδιάγνωστη ΔΕΠΥ σε παιδιά και ενήλικες – Ποιο είναι το ασυνήθιστο σημάδι που μπορεί να σχετίζεται με τη διαταραχή
Στην Αθήνα, περίπου το 6% των παιδιών ηλικίας 6–11 ετών βρέθηκαν να έχουν ΔΕΠΥ το 2010, με σχεδόν κανένα να μην έχει διαγνωστεί, ενώ διεθνείς εκτιμήσεις δείχνουν ότι το 2,6–3,1% των Ελλήνων εφήβων και ενηλίκων μπορεί επίσης να επηρεάζονται, οι περισσότεροι πιθανότατα αδιάγνωστοι λόγω περιορισμένης κλινικής αναγνώρισης.
Παρόμοια τάση παρατηρείται και στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου υπολογίζεται ότι 2,25 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με αδιάγνωστη ΔΕΠΥ, και οι μελέτες δείχνουν ότι περίπου το 25% των ενηλίκων υποψιάζονται ότι μπορεί να έχουν την πάθηση, αλλά ελάχιστοι ζητούν επαγγελματική αξιολόγηση.
Το ADHD UK εξηγεί ότι η διαταραχή περιλαμβάνει επίμονα πρότυπα απροσεξίας και/ή υπερκινητικότητας–παρορμητικότητας που επηρεάζουν την καθημερινή λειτουργικότητα, ενώ ο Βρετανός ψυχίατρος Ahmed Hankir σε ανάρτησή του στο TikTok έχει μοιραστεί τα βασικά σημάδια που παρατηρούνται συχνά στους ενήλικες.
Τι αυξάνει τον κίνδυνο για ΔΕΠΥ;
Ο κίνδυνος για ΔΕΠΥ προέρχεται από έναν συνδυασμό γονιδίων, παραγόντων εγκυμοσύνης και περιβάλλοντος, και ορισμένες συνθήκες της πρώιμης ζωής μπορούν να κάνουν πιο πιθανή την εμφάνισή της. Τα γονίδια παίζουν τον μεγαλύτερο ρόλο, αλλά και ό,τι συμβαίνει κατά την εγκυμοσύνη και την πρώιμη ζωή έχει σημασία.
Σύμφωνα με έρευνα του 2025 με τίτλο «Factors associated with attention‑deficit/hyperactivity disorder among Tunisian children», οι ερευνητές μελέτησαν 74 παιδιά με ΔΕΠΥ και 80 παιδιά χωρίς την πάθηση για να εντοπίσουν πιθανούς παράγοντες κινδύνου. Διαπίστωσαν ότι τα παιδιά είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν ΔΕΠΥ αν οι μητέρες τους είχαν εκτεθεί σε καπνό τσιγάρου κατά την εγκυμοσύνη, αν είχαν βιώσει σοβαρή δυσχέρεια κατά τη γέννηση ή αν υπήρχε οικογενειακό ιστορικό ψυχικών παθήσεων.
ΔΕΠΥ: Κάντε το δίλεπτο τεστ του Χάρβαρντ για να δείτε αν έχετε – Τα συμπτώματα στα παιδιά
Άλλες πρόσφατες μελέτες καταλήγουν στους εξής παράγοντες κινδύνου:
- Κατά την εγκυμοσύνη: αν η μητέρα έχει διαβήτη, καπνίζει, περνά σοβαρό στρες ή τραύμα, ή εκτίθεται σε τοξικά μέταλλα όπως μόλυβδο ή κάδμιο.
- Γύρω από τη γέννηση και την πρώιμη ζωή: πρόωρη γέννηση, πολύ χαμηλό βάρος γέννησης, ή πρώιμοι τραυματισμοί ή λοιμώξεις του εγκεφάλου.
- Οικογένεια και γονίδια: στενό συγγενικό πρόσωπο με ΔΕΠΥ ή συγκεκριμένα γονιδιακά πρότυπα που συνδέονται με προσοχή και δραστηριότητα.
- Περιβάλλον και καθημερινή ζωή: μεγάλωμα με οικονομικές δυσκολίες, συχνές μετακινήσεις σπιτιού, ή διατροφή χαμηλή σε θρεπτικά στοιχεία και υψηλή σε τοξίνες.
- Ύπνος και τρόπος ζωής: κακός ύπνος ή ακανόνιστα μοτίβα ύπνου μπορούν να κάνουν τα συμπτώματα πιο έντονα ή εμφανή.
Με απλά λόγια, η ΔΕΠΥ είναι πιο πιθανό να αναπτυχθεί όταν υπάρχει γενετική προδιάθεση και συνδυάζεται με προκλήσεις κατά την εγκυμοσύνη, τη γέννηση ή την πρώιμη παιδική ηλικία.
Τα διακριτικά σημάδια της ΔΕΠΥ στους ενήλικες, σύμφωνα με τους ειδικούς
«Η ΔΕΠΥ δεν είναι μόνο παιδική πάθηση – και στους ενήλικες, τα συμπτώματα μπορεί να είναι πολύ πιο διακριτικά. Κλινικά, η ΔΕΠΥ χωρίζεται σε τρεις βασικές κατηγορίες συμπτωμάτων: απροσεξία, υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα», είπε, σύμφωνα με το Mirror. Στη συνέχεια περιέγραψε τα πέντε πραγματικά σημάδια που μπορεί να παρατηρήσετε στην ενήλικη ζωή.
@profahmedhankir 5 Signs of #ADHD ♬ Last Hope – Steve Ralph
Το πρώτο σημάδι είναι η ανησυχία ή η δυσκολία χαλάρωσης, που συνδέεται με την υπερκινητικότητα. «Μπορεί να νιώθετε συνεχώς σε ένταση ή σαν να μην μπορείτε να “κλείσετε” – ακόμα και όταν κάθεστε ακίνητοι. Το πόδι σας κουνιέται, το μυαλό σας τρέχει, και η χαλάρωση μοιάζει αδύνατη», εξήγησε.
Ένα άλλο σημάδι είναι η παρόρμηση να διακόπτετε άλλους ή να ολοκληρώνετε τις προτάσεις τους, που αντανακλά την παρορμητικότητα. «Δεν είναι ότι είστε αγενείς – απλώς λέτε πράγματα πριν το σκεφτείτε ή διακόπτετε χωρίς να το θέλετε. Το συνειδητοποιείτε μετά, αλλά τη στιγμή που συμβαίνει μοιάζει αυτόματο».
Πρόσθεσε ότι η λήψη βιαστικών αποφάσεων είναι ένα ακόμη παρορμητικό μοτίβο. «Μπορεί ξαφνικά να αλλάξετε δουλειά, να κλείσετε ένα ταξίδι ή να κάνετε μια τεράστια αγορά χωρίς να το σκεφτείτε καλά. Μετά αναρωτιέστε, “Γιατί στον κόσμο το έκανα αυτό;”».
Η απροσεξία εμφανίζεται επίσης ως δυσκολία να δίνετε προσοχή στις λεπτομέρειες. «Χάνετε πράγματα – σημαντικά πράγματα. Όπως ραντεβού, προθεσμίες και συναντήσεις. Φόρμες; Emails; Γίνονται ένα θολό τοπίο. Είναι ψυχικά εξαντλητικό».
Τέλος, σημείωσε ότι η συχνή έναρξη εργασιών χωρίς ολοκλήρωση συνδυάζει τόσο απροσεξία όσο και παρορμητικότητα. «Ξεκινάτε μια εργασία, μετά πηδάτε σε άλλη, και άλλη… και καταλήγετε με πέντε ανοιχτές καρτέλες και τίποτα τελειωμένο. Δεν είναι τεμπελιά – έτσι επεξεργάζεται ο εγκέφαλός σας την προσοχή και το κίνητρο».
Έλλειψη βιταμίνης D στα νεογέννητα – Πώς αυξάνει τις πιθανότητες για αυτισμό, ΔΕΠΥ και σχιζοφρένεια
Τόνισε ότι το να «αναγνωρίζετε κάποια από αυτά δεν σημαίνει ότι έχετε ΔΕΠΥ. Αλλά αν είναι επίμονα και επηρεάζουν την καθημερινή σας ζωή, αξίζει να μιλήσετε με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας για επίσημη αξιολόγηση». Αν υποψιάζεστε ΔΕΠΥ, επισκεφθείτε τον γιατρό σας για αξιολόγηση.
Πηγές: Mirror, ResearchGate, ScienceDirect, NIH, Nature Medicine, BMC Italian Journal of Pediatrics, PMC, Frontiers