Μικροσκοπικό βιονικό τσιπ μπορεί να δώσει τη δυνατότητα σε ανθρώπους με τύφλωση από εκφύλιση της ωχράς κηλίδας να διαβάζουν και να αναγνωρίζουν πρόσωπα ξανά, μια τεχνολογία που φέρνει «μια νέα εποχή» για την τεχνητή όραση. Το τσιπ είναι μικρότερο από έναν κόκκο ρυζιού και λειτουργεί με έξυπνα γυαλιά για να στέλνει οπτικά σήματα στον εγκέφαλο.
Διαβήτης τύπου 1: Ερευνητές του MIT δημιούργησαν συσκευή που σώζει από υπογλυκαιμικό επεισόδιο
Μικροσκοπικό βιονικό τσιπ ματιού βοηθά τυφλούς να ξαναδούν πρόσωπα σε πρωτοποριακή δοκιμή
Τυφλοί ασθενείς μπορούν πλέον να διαβάζουν και να αναγνωρίζουν πρόσωπα χάρη σε ένα «επαναστατικό» βιονικό τσιπ, σηματοδοτώντας αυτό που οι ειδικοί περιγράφουν ως «μια νέα εποχή» για την τεχνητή όραση. Το εξαιρετικά λεπτό ασύρματο εμφύτευμα—μόλις 2mm επί 2mm—τοποθετείται κάτω από τον αμφιβληστροειδή και συνδέεται με μια βιντεοκάμερα σε ένα ζευγάρι γυαλιά επαυξημένης πραγματικότητας.
Σε δοκιμές που συμμετείχε το Moorfields Eye Hospital στο Λονδίνο, δεκάδες άτομα που είχαν χάσει την όρασή τους λόγω ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας (AMD) τοποθετήθηκαν με τη συσκευή, και πάνω από το 80% παρουσίασε σημαντικές βελτιώσεις στην όραση. Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας επηρεάζει περίπου 600.000 άτομα στο Ηνωμένο Βασίλειο και προς το παρόν δεν υπάρχει θεραπεία—διαχειρίζεται μόνο με τακτικές ενέσεις στα μάτια.
Το νέο σύστημα καταγράφει τη σκηνή μέσω της κάμερας των γυαλιών, χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη για να τη μετατρέψει σε υπέρυθρα σήματα και τα στέλνει στο εμφύτευμα, το οποίο ενεργοποιεί υγιείς νευρώνες του αμφιβληστροειδούς ώστε να αποστείλουν οπτικές πληροφορίες στον εγκέφαλο.
Νευρολογικές διαταραχές αντιμετωπίζονται με εμφυτεύματα τσιπ
Σύμφωνα με εργασία του 2024 με τίτλο «BRAIN CHIP – The Brain-Computer Interface Technology», τα εγκεφαλικά τσιπ μπορούν να συνδέσουν άμεσα τον εγκέφαλο με υπολογιστές, βοηθώντας τους ανθρώπους να αποκαταστήσουν χαμένες λειτουργίες και να βελτιώσουν την επικοινωνία. Η μελέτη επισημαίνει επίσης ότι, ενώ η τεχνολογία αυτή έχει μεγάλες δυνατότητες, θέτει σημαντικά ηθικά και ζητήματα ασφάλειας.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι εμφυτεύματα τσιπ συμβάλλουν στη θεραπεία πολλών νευρολογικών διαταραχών. Αυτά τα εμφυτεύματα χρησιμοποιούν μικροσκοπικά ηλεκτρόδια ή αισθητήρες για να παρακολουθούν και να ρυθμίζουν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου σε πραγματικό χρόνο, βελτιώνοντας τα συμπτώματα σε παθήσεις όπως η νόσος Πάρκινσον και η επιληψία. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε θέματα ασφάλειας και μακροπρόθεσμων ωφελειών.
- Νόσος Πάρκινσον: Η προσαρμοστική εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση (aDBS) βελτιώνει τον κινητικό έλεγχο και μειώνει τις παρενέργειες, σύμφωνα με δοκιμή του 2025 που δημοσιεύθηκε στο JAMA Neurology και μελέτη του Nature NPJ Parkinson’s Disease.
- Επιληψία: Εμφυτεύσιμες συσκευές μπορούν να εντοπίσουν και να αποτρέψουν κρίσεις με την αποστολή μικρών ηλεκτρικών παλμών στον εγκέφαλο.
- Ευρύτερη χρήση: Η έρευνα για τη διεπαφή εγκεφάλου-υπολογιστή επεκτείνεται στην παράλυση και την αποκατάσταση της επικοινωνίας.
«Ήταν απίστευτο όταν άρχισα να βλέπω ένα γράμμα»
Η Sheila Irvine, μία από τις πρώτες ασθενείς στη δοκιμή, περιέγραψε πώς άλλαξε η ζωή της μετά το εμφύτευμα. Πριν την επέμβαση, ζούσε με «δύο μαύρους δίσκους» μπροστά από τα μάτια της, που την εμπόδιζαν να διαβάζει και να οδηγεί. «Ήμουν μανιώδης αναγνώστρια και ήθελα να το αποκτήσω αυτό ξανά. Ήμουν νευρική, ενθουσιασμένη, όλα αυτά τα συναισθήματα», είπε σύμφωνα με το Coventry Observer.
«Αρχικά, δεν μπορούσα να το δω καθόλου. Ήταν σαν ένα μεγάλο σύννεφο πάνω στη σελίδα, όλα ήταν απλά λευκά. Αλλά σκέφτηκα, “Έχει γράμματα αυτή η σελίδα, θα τα δω ο κόσμος να χαλάσει και θα συνεχίσω μέχρι να το καταφέρω.” Και τότε μια μέρα άρχισα να βλέπω άκρες και σκέφτηκα, “Πλησιάζουμε, πλησιάζουμε.” Είναι ένας νέος τρόπος να κοιτάς μέσα από τα μάτια σου, και ήταν απίστευτο όταν άρχισα να βλέπω ένα γράμμα».
Μια «νέα εποχή» στην τεχνητή όραση
Σε ένα υγιές μάτι, τα φωτοευαίσθητα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς μετατρέπουν το φως σε ηλεκτρικά σήματα που αποστέλλονται στον εγκέφαλο. Στην ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (AMD), αυτά τα κύτταρα καταστρέφονται, προκαλώντας ένα σκοτεινό σημείο στην κεντρική όραση που μπορεί να εξελιχθεί σε πλήρη απώλεια όρασης, γνωστή ως γεωγραφική ατροφία (GA).
Πρόσφατη δοκιμή με 38 ασθενείς στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία και τις Κάτω Χώρες έδειξε σημαντικές βελτιώσεις μετά από έναν χρόνο χρήσης του εμφυτεύματος. Κατά μέσο όρο, οι συμμετέχοντες απέκτησαν 25,5 γράμματα—περίπου πέντε γραμμές—σε ένα τυπικό πίνακα όρασης, ενώ ένας ασθενής βελτιώθηκε κατά 59 γράμματα (12 γραμμές).
«Πρόκειται για ηλικιωμένους ασθενείς που δεν μπορούσαν πλέον να διαβάσουν, να γράψουν ή να αναγνωρίσουν πρόσωπα», δήλωσε ο Mahi Muqit, ανώτερος χειρουργός υαλοειδούς-αμφιβληστροειδούς στο Moorfields Eye Hospital και στο UCL. «Δεν μπορούσαν καν να δουν τον πίνακα όρασης πριν. Πέρασαν από το απόλυτο σκοτάδι στο να χρησιμοποιούν ξανά την όρασή τους».
«Στην ιστορία της τεχνητής όρασης, αυτό αντιπροσωπεύει μια νέα εποχή. Οι ασθενείς με τύφλωση μπορούν πραγματικά να αποκτήσουν λειτουργική αποκατάσταση της κεντρικής όρασης, κάτι που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ», πρόσθεσε. Η τοποθέτηση του τσιπ διαρκεί μόνο λίγες ώρες και ενεργοποιείται έναν μήνα αργότερα. Οι ασθενείς εκπαιδεύονται για αρκετούς μήνες στη χρήση της νέας τους όρασης, με μια ενσωματωμένη λειτουργία «zoom-in» για μεγέθυνση γραμμάτων.
Από το εργαστήριο στην καθημερινότητα
Το εμφύτευμα αναπτύχθηκε από τη Science Corporation, μια βιοτεχνολογική εταιρεία στην Καλιφόρνια που εξειδικεύεται στη νευρωνική μηχανική. «Αυτή η ανακάλυψη υπογραμμίζει τη δέσμευσή μας για πρωτοποριακές τεχνολογίες που προσφέρουν ελπίδα σε ασθενείς που το έχουν ανάγκη και έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν ζωές», δήλωσε σύμφωνα με την ίδια πηγή ο Max Hodak, συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Science Corporation. «Είμαστε ενθουσιασμένοι για τις δυνατότητες του τσιπ να επαναπροσδιορίσει την αποκατάσταση της όρασης για αυτούς τους ασθενείς».
Η εταιρεία επιδιώκει την κανονιστική έγκριση και ελπίζει η τεχνολογία να είναι σύντομα διαθέσιμη μέσω του Βρετανικού Οργανισμού Υγείας. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι περίπου ένας στους τέσσερις νομικά τυφλούς στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει γεωγραφική ατροφία που οφείλεται σε ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.
Αυτισμός: Τσιπάκι που εμφυτεύεται στον εγκέφαλο δίνει ελπίδες για νέες θεραπείες
«Η μελέτη αυτή επιβεβαιώνει ότι, για πρώτη φορά, μπορούμε να αποκαταστήσουμε λειτουργική κεντρική όραση σε ασθενείς που τυφλώθηκαν από γεωγραφική ατροφία», δήλωσε ο Dr Frank Holz, κύριος συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο New England Journal of Medicine. «Το εμφύτευμα αντιπροσωπεύει μια αλλαγή παραδείγματος στη θεραπεία της προχωρημένης ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας».
Πηγές: Coventry Observer, JAMA Neurology, Nature NPJ Parkinson’s Disease, Frontiers, Frontiers, ResearchGate