Τα τελευταία χρόνια, πολλοί ερευνητές διεκδικούν την επίσημη εδραίωση αυτής της «έκτης αίσθησης», καθώς προσπαθούν να ερμηνεύσουν νέους μηχανισμούς αντίληψης που μόλις τώρα αρχίζουμε να κατανοούμε χάρη στην τεχνολογία και τη σύγχρονη νευροεπιστήμη. Ποια είναι όμως πραγματικά αυτή η αίσθηση και πώς τη βιώνουμε;
Τα όνειρα προμηνύουν τον εκφυλισμό του εγκεφάλου και σοβαρές νευρολογικές παθήσεις
Τι είναι η ενδοδεκτικότητα και γιατί οι επιστήμονες επενδύουν σε αυτήν;
Στο παρελθόν είχαμε γράψει για τον ηχοεντοπισμό ως την έκτη αίσθηση, σήμερα, όμως, φαίνεται πως μια άλλη επιστημονική ομάδα επενδύει σε μια διαφορετική κατεύθυνση για να αποδείξει ότι η 6η αίσθηση έχει το όνομα «ενδοδεκτικότητα».
Μέσα στο σώμα μας, ένα πολύπλοκο δίκτυο επικοινωνίας παρακολουθεί συνεχώς την αναπνοή, τον καρδιακό ρυθμό, την πέψη και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού, μια κρυφή «έκτη αίσθηση» που ονομάζεται εσωτερική αντίληψη ή ενδοδεκτικότητα (interoception). Τώρα, ο βραβευμένος με Νόμπελ Ardem Patapoutian και μια ομάδα από το Scripps Research και το Allen Institute έλαβαν $14,2 εκατομμύρια από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (NIH) για να χαρτογραφήσουν αυτό το εσωτερικό αισθητηριακό σύστημα με πρωτοφανή λεπτομέρεια.
Χαρτογράφηση της «κρυφής έκτης αίσθησης» του σώματος
Οι επιστήμονες σχεδιάζουν την «έκτη αίσθηση» του σώματος, την εσωτερική αντίληψη, για να αποκαλύψουν πώς ο εγκέφαλός μας παραμένει σε αρμονία με τα εσωτερικά όργανα. Αυτός ο πρώτος νευρικός άτλαντας θα μπορούσε να επανακαθορίσει τις θεραπείες για παθήσεις που σχετίζονται με διαταραγμένη επικοινωνία σώματος-εγκεφάλου.
Πώς γνωρίζει ο εγκέφαλός σας πότε να πάρετε ανάσα, να σταθεροποιήσετε την πίεση του αίματος ή να καταπολεμήσετε μια λοίμωξη; Η απάντηση βρίσκεται στην εσωτερική αντίληψη (interoception), μια λιγότερο γνωστή διαδικασία κατά την οποία το νευρικό σύστημα παρακολουθεί συνεχώς τα εσωτερικά σήματα του σώματος ώστε να διατηρούνται ζωτικές λειτουργίες.
Τώρα, μια συνεργατική ομάδα από το Scripps Research και το Allen Institute έλαβε το Βραβείο Μετασχηματιστικής Έρευνας του Διευθυντή των NIH, για να αναπτύξει τον πρώτο πλήρη άτλαντα αυτού του εσωτερικού αισθητηριακού συστήματος.
SuperAgers: Το μυστικό πίσω από την εξαιρετική μνήμη στα 80+
Μια μεγάλη επένδυση στην έρευνα εγκεφάλου-σώματος
Επικεφαλής του έργου είναι ο νευροεπιστήμονας και βραβευμένος με Νόμπελ Ardem Patapoutian, μαζί με τον Li Ye, κάτοχο της έδρας N. Paul Whittier στη Χημεία και Χημική Βιολογία στο Scripps Research, και την Bosiljka Tasic, Διευθύντρια Γενετικής Μοριακής στο Allen Institute. Ο Xin Jin, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Scripps Research, θα είναι συνερευνητής, διευθύνοντας την εργασία ταυτοποίησης κυττάρων και γονιδιακής ανάλυσης.
Τα NIH έχουν απονείμει στην ομάδα $14,2 εκατομμύρια για διάστημα πέντε ετών για την εκτέλεση αυτού του φιλόδοξου έργου.
«Η ομάδα μου νιώθει τιμή που τα NIH υποστηρίζουν την αναγκαία συνεργατική επιστήμη για τη μελέτη ενός τόσο περίπλοκου συστήματος», αναφέρει ο Patapoutian, κάτοχος της προεδρικής έδρας στη Νευροβιολογία στο Scripps Research.
Ο Patapoutian, ο οποίος μοιράστηκε το Νόμπελ Φυσιολογίας ή Ιατρικής το 2021 για την ανακάλυψη κυτταρικών αισθητήρων που ανιχνεύουν την αφή, εφαρμόζει τώρα την εξειδίκευσή του στην κατανόηση της εσωτερικής αντίληψης.
«Ελπίζουμε τα αποτελέσματά μας να βοηθήσουν άλλους επιστήμονες να θέσουν νέα ερωτήματα για το πώς τα εσωτερικά όργανα και το νευρικό σύστημα παραμένουν συγχρονισμένα», προσθέτει ο Ye, επίσης ερευνητής του Ινστιτούτου Ιατρικής Howard Hughes.
Το Βραβείο Μετασχηματιστικής Έρευνας, που καθιερώθηκε το 2009, χρηματοδοτεί πρωτοποριακά διεπιστημονικά έργα που ξεπερνούν τα παραδοσιακά επιστημονικά όρια. Είναι μέρος του προγράμματος High-Risk, High-Reward Research του NIH Common Fund, που στοχεύει στην υποστήριξη καινοτόμων ιδεών με δυναμικό να επαναπροσδιορίσουν την ανθρώπινη υγεία αλλά που συχνά δυσκολεύονται να χρηματοδοτηθούν μέσω συμβατικών μηχανισμών.
Συναρπαστική ανακάλυψη: Πώς «καθαρίζεται» ο εγκέφαλος και ενισχύεται η μνήμη στον βαθύ ύπνο
Τι κάνει την εσωτερική αντίληψη μοναδική
Σε αντίθεση με τις κλασικές αισθήσεις, όπως η όσφρηση, η όραση και η ακοή, που βασίζονται σε εξειδικευμένα αισθητήρια όργανα για την ανίχνευση ερεθισμάτων από τον εξωτερικό κόσμο, η εσωτερική αντίληψη περιλαμβάνει ένα εκτεταμένο δίκτυο νευρώνων που αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει μέσα στο σώμα.
Αυτά τα νευρικά κυκλώματα παρακολουθούν κρίσιμες διεργασίες όπως η κυκλοφορία του αίματος, η πέψη και η ανοσολογική δραστηριότητα.
Επειδή τα σήματα της εσωτερικής αντίληψης προέρχονται βαθιά μέσα στο σώμα και συχνά επεξεργάζονται ασυνείδητα, οι επιστήμονες περιγράφουν συχνά αυτό το σύστημα ως την «κρυφή έκτη αίσθηση» μας.
Παρά τον θεμελιώδη ρόλο του, το πεδίο της interoception έχει λάβει ελάχιστη επιστημονική προσοχή. Τα σήματά του είναι πολύπλοκα, αλληλεπικαλυπτόμενα και δύσκολα μετρήσιμα. Οι αισθητήριοι νευρώνες που τα μεταφέρουν είναι διασκορπισμένοι σε όργανα όπως η καρδιά, οι πνεύμονες, το στομάχι και τα νεφρά, γεγονός που τους καθιστά δύσκολους στον εντοπισμό και τη χαρτογράφηση με ακρίβεια.
Ποιος τρόπος γραφής μπορεί να βελτιώσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου και την απομνημόνευση στα παιδιά
Χαρτογραφώντας τη σύνδεση εγκεφάλου-σώματος
Με τη χρηματοδότηση των NIH, οι ερευνητές από το Scripps Research και το Allen Institute σχεδιάζουν να χαρτογραφήσουν το πώς οι αισθητήριοι νευρώνες συνδέονται με διάφορα εσωτερικά όργανα, όπως η καρδιά και το γαστρεντερικό σύστημα. Στόχος τους είναι να δημιουργήσουν έναν λεπτομερή ανατομικό και μοριακό άτλαντα, που θα αποκαλύπτει πώς είναι οργανωμένα αυτά τα νευρικά μονοπάτια.
Για να το επιτύχουν αυτό, ένα μέρος του έργου θα επισημάνει αισθητήριους νευρώνες και θα χρησιμοποιήσει εικόνες ολόκληρου του σώματος για να χαρτογραφήσει τις διαδρομές τους από τον νωτιαίο μυελό προς διάφορα όργανα, δημιουργώντας έναν υψηλής ανάλυσης 3D χάρτη.
Το δεύτερο μέρος του έργου θα χρησιμοποιήσει γονιδιακή ανάλυση για να διακρίνει μεταξύ διαφορετικών τύπων κυττάρων, όπως νευρώνες που στέλνουν σήματα από το έντερο, την ουροδόχο κύστη ή τον λιπώδη ιστό.
Μαζί, αυτά τα σύνολα δεδομένων θα αποτελέσουν την πρώτη τυποποιημένη αναφορά για την κατανόηση της εσωτερικής νευρικής καλωδίωσης του σώματος.
Γιατί η εσωτερική αντίληψη είναι κρίσιμη για την υγεία
Αποκωδικοποιώντας τον τρόπο λειτουργίας της interoception, οι επιστήμονες ελπίζουν να αποκαλύψουν βασικές αρχές της επικοινωνίας μεταξύ εγκεφάλου και σώματος, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νέες θεραπείες για ασθένειες.
Οι δυσλειτουργίες αυτών των εσωτερικών αισθητηριακών μονοπατιών έχουν συνδεθεί με μια σειρά παθήσεων, όπως:
- Αυτοάνοσα νοσήματα
- Χρόνιος πόνος
- Νευροεκφυλιστικές ασθένειες
- Υπέρταση
«Η εσωτερική αντίληψη είναι θεμελιώδης για σχεδόν κάθε πτυχή της υγείας, αλλά παραμένει μια σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητη περιοχή της νευροεπιστήμης», αναφέρει ο Jin, ερευνητής και υπότροφος Freeman Hrabowski του Howard Hughes Medical Institute, όπως μεταδίδει το Science Daily.
Ποια βιταμίνη μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για άνοια κατά 49% – Τι λέει νέα μελέτη
«Δημιουργώντας τον πρώτο άτλαντα αυτού του συστήματος, στοχεύουμε να θέσουμε τα θεμέλια για καλύτερη κατανόηση του πώς ο εγκέφαλος διατηρεί την ισορροπία του σώματος, πώς αυτή η ισορροπία μπορεί να διαταραχθεί λόγω ασθένειας και πώς μπορούμε ενδεχομένως να την αποκαταστήσουμε».