Πρωτοποριακό τεστ αίματος θα μπορούσε να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο εντοπίζονται οι ηπατικές νόσοι. Επιστήμονες από τη Σουηδία δημιούργησαν ένα εργαλείο που μπορεί να προβλέψει ποιοι μπορεί να αναπτύξουν σοβαρά ηπατικά προβλήματα – όπως κίρρωση ή καρκίνο του ήπατος – έως και 10 χρόνια πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα. Πώς τα κατάφεραν;
Διαδικτυακό εργαλείο μπορεί να αποκαλύψει τον κίνδυνο ηπατικής νόσου έως και μία δεκαετία πριν εκδηλωθεούν τα συμπτώματα
Ομάδα ερευνητών από το Karolinska Institutet στη Σουηδία ανέπτυξε μια νέα εξέταση που μπορεί να προβλέψει σοβαρή ηπατική νόσο χρόνια πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα, χρησιμοποιώντας μόνο δεδομένα από απλές αιματολογικές εξετάσεις. Η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο The BMJ, δείχνει ότι αυτή η μέθοδος θα μπορούσε σύντομα να χρησιμοποιηθεί στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, για την αναγνώριση της κίρρωσης και του καρκίνου του ήπατος σε πολύ πρώιμα στάδια.
«Πρόκειται για νόσους που γίνονται ολοένα και πιο συχνές και έχουν κακή πρόγνωση όταν εντοπίζονται αργά», λέει σύμφωνα με το SciTech Daily ο Rickard Strandberg, ερευνητής που συνεργάζεται με το Τμήμα Ιατρικής του Karolinska Institutet στο Huddinge, ο οποίος ανέπτυξε την εξέταση μαζί με τον συνάδελφό του Hannes Hagström. «Η μέθοδός μας μπορεί να προβλέψει τον κίνδυνο σοβαρής ηπατικής νόσου μέσα σε 10 χρόνια και βασίζεται σε τρεις απλές ρουτίνες αιματολογικών εξετάσεων».
Σε συνεργασία με Φινλανδούς ερευνητές, η ομάδα δοκίμασε το μοντέλο – με την ονομασία CORE – το οποίο συνδυάζει την ηλικία, το φύλο και τα επίπεδα τριών ηπατικών ενζύμων (AST, ALT και γ-GT), για να προβλέψει με ακρίβεια τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο ηπατικής νόσου που έχει κάποιος.
Ποιοι βιοδείκτες μπορούν να είναι αποδοτικοί στην πρόβλεψη ηπατικής νόσου;
Σύμφωνα με εργασία του 2024 με τίτλο «Biomarkers of Hepatic Toxicity: An Overview», οι ερευνητές εξηγούν ότι οι συνηθισμένοι αιματολογικοί δείκτες όπως οι ALT, AST, η χολερυθρίνη και τα χολικά οξέα μπορούν να αποκαλύψουν πρώιμη ηπατική βλάβη και να δείξουν πόσο σοβαρή είναι. Η μελέτη σημειώνει επίσης ότι αυτοί οι βιοδείκτες βοηθούν τους γιατρούς να κατανοήσουν τι προκάλεσε τη βλάβη στο ήπαρ.
Άλλες πρόσφατες μελέτες επισημαίνουν αρκετούς πολλά υποσχόμενους βιοδείκτες που μπορούν να προβλέψουν ή να ανιχνεύσουν την ηπατική νόσο σε πρώιμο στάδιο, προσφέροντας ασφαλέστερες και πιο ακριβείς εναλλακτικές λύσεις από τη βιοψία ή τις τυπικές εξετάσεις ηπατικών ενζύμων. Οι ερευνητές επικεντρώνονται σε πρωτεΐνες αίματος, microRNAs και πολυπαραγοντικά πάνελ που αντικατοπτρίζουν τη φλεγμονή, την ίνωση και την αναγέννηση του ήπατος.
Λιπώδες ήπαρ: Πότε αυξάνεται ο κίνδυνος για καρδιακή ανεπάρκεια; Τι έδειξε νέα μελέτη
Ο προληπτικός έλεγχος μπορεί να γίνει προσβάσιμος στην πρωτοβάθμια φροντίδα
Οι ερευνητές στόχευσαν στη δημιουργία ενός πρακτικού εργαλείου για χρήση στις δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, όπου απευθύνονται οι περισσότεροι ασθενείς. Ένας διαδικτυακός υπολογιστής κινδύνου είναι ήδη διαθέσιμος για τους ειδικούς και μπορείτε να τον βρείτε εδώ.
«Αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της δυνατότητας προσφοράς πρώιμου ελέγχου για την ηπατική νόσο στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας», λέει ο κύριος ερευνητής Hannes Hagström, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ιατρικής του Karolinska Institutet στο Huddinge και ανώτερος ιατρός στο Karolinska University Hospital. «Υπάρχει πλέον διαθέσιμη φαρμακευτική αγωγή – σύντομα ελπίζουμε και στη Σουηδία – για τη θεραπεία ατόμων με υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης ηπατικών νόσων όπως η κίρρωση ή ο καρκίνος του ήπατος».
Η μελέτη ανέλυσε δεδομένα υγείας από πάνω από 480.000 κατοίκους της Στοκχόλμης που υποβλήθηκαν σε ιατρικές εξετάσεις μεταξύ 1985 και 1996. Κατά τη διάρκεια περιόδου παρακολούθησης έως και 30 ετών, περίπου το 1,5% των συμμετεχόντων εμφάνισε σοβαρές ηπατικές παθήσεις, συμπεριλαμβανομένων της κίρρωσης και του καρκίνου του ήπατος, ή χρειάστηκε μεταμόσχευση ήπατος.
Η πρόβλεψη του κινδύνου είναι εξαιρετικά ακριβής
Το μοντέλο CORE αποδείχθηκε ότι έχει εξαιρετική ακρίβεια και μπορούσε να διακρίνει μεταξύ ατόμων που ανέπτυξαν ή δεν ανέπτυξαν την πάθηση σε ποσοστό 88%, κάτι που αποτελεί βελτίωση σε σχέση με την επί του παρόντος συνιστώμενη μέθοδο FIB-4.
«Η πρωτοβάθμια φροντίδα δεν διέθετε μέχρι τώρα τα εργαλεία για την έγκαιρη ανίχνευση του κινδύνου σοβαρής ηπατικής νόσου», λέει ο καθηγητής Hagström. «Η FIB-4 δεν είναι κατάλληλη για τον γενικό πληθυσμό και είναι λιγότερο αποτελεσματική στην πρόβλεψη του μελλοντικού κινδύνου σοβαρής ηπατικής νόσου».
Λίπος στο συκώτι: Η τροφή που μπορεί να το μειώσει κατά 50% σε λίγους μήνες, σύμφωνα με νέα μελέτη
Το μοντέλο δοκιμάστηκε επίσης σε δύο ακόμη πληθυσμιακές ομάδες στη Φινλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου και πάλι παρουσίασε υψηλή ακρίβεια στην πρόβλεψη του κινδύνου. Ωστόσο, οι ερευνητές τονίζουν ότι πρέπει να δοκιμαστεί περαιτέρω σε ομάδες με ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο, όπως άτομα με διαβήτη τύπου 2 ή παχυσαρκία. Αναγνωρίζουν επίσης την ανάγκη ενσωμάτωσης του μοντέλου στα ιατρικά αρχεία για τη διευκόλυνση της κλινικής του χρήσης.
Πηγές: SciTech Daily, thebmj, Nature Communications, MDPI, Journal of Hepatology, Nordic Bioscience, WILEY Advanced Science, ScienceDirect