Η φαγούρα, ειδικά όταν επιμένει, μπορεί να μοιάζει ακίνδυνη, αλλά ορισμένες φορές μπορεί να είναι ένδειξη καρκίνου. Ειδικός του Cleveland προειδοποιεί για τα επικίνδυνα σημάδια, για τις νόσους με τις οποίες μπορεί να σχετίζεται και τι να κάνετε για να το αντιμετωπίσετε.
Φαγούρα στις μασχάλες: Πότε και με ποια είδη καρκίνου μπορεί να συνδέεται
Όταν ο κνησμός του δέρματος μπορεί να σηματοδοτεί κάτι περισσότερο
Η επίμονη φαγούρα μπορεί να μοιάζει με μικρή ενόχληση, αλλά μπορεί μερικές φορές να δείχνει ένα βαθύτερο πρόβλημα υγείας. Έως και οι μισοί ενήλικες με επίμονο κνησμό τελικά ανακαλύπτουν μια υποκείμενη πάθηση. Όπως εξηγεί ο Αμερικανός ογκολόγος του Cleveland Clinic, James Isaacs, MD, η κατανόηση της αιτίας είναι το κλειδί αν ο κνησμός δεν υποχωρεί. Παρόλο που πολλά μικρά ζητήματα μπορούν να τον προκαλέσουν, μπορεί να σχετίζεται και με καρκίνο. Στην πραγματικότητα, μεγάλη μελέτη σχεδόν 17.000 ενηλίκων έδειξε ότι άνθρωποι με επίμονο κνησμό ήταν πέντε φορές πιο πιθανό να έχουν καρκίνο σε σύγκριση με εκείνους χωρίς κνησμό. Ο κνησμός μπορεί επίσης να εμφανιστεί ως αντίδραση σε ορισμένες θεραπείες καρκίνου.
Κοινά και λιγότερο κοινά αίτια κνησμού στο δέρμα
Ο κνησμός στο δέρμα μπορεί να προέρχεται από πολλές διαφορετικές πηγές, και πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι δεν οφείλεται μόνο σε δερματικές παθήσεις. Σύμφωνα με εργασία του 2025 με τίτλο «Chronic pruritus: a narrative review», ο χρόνιος κνησμός μπορεί να προκληθεί από πολλά διαφορετικά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων δερματικών παθήσεων, λοιμώξεων, αλλεργιών, διαταραχών των νεύρων, ψυχολογικών παραγόντων ή συστημικών νόσων. Η εργασία εξηγεί ότι επειδή η βιολογία του κνησμού είναι σύνθετη και εμπλέκει τόσο τα κύτταρα του δέρματος όσο και τις νευρικές οδούς, οι γιατροί συχνά χρειάζονται μια πλήρη ιατρική διερεύνηση για να εντοπίσουν την αιτία και να επιλέξουν την κατάλληλη θεραπεία.
Άλλες έρευνες αναδεικνύουν συνηθισμένα αίτια όπως το ξηρό δέρμα και το έκζεμα, αλλά και λιγότερο προφανείς όπως ο νευρολογικός κνησμός, το ψυχολογικό στρες ή οι συστημικές ιατρικές παθήσεις. Η κατανόηση αυτών των διαφορετικών μηχανισμών βοηθά να αποδοθεί η σωστή αιτία για τον κνησμό μπορεί να είναι επίμονος και γιατί απλές θεραπείες δεν λειτουργούν πάντα.
- Το ξηρό δέρμα είναι μία από τις πιο συχνές αιτίες, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους.
- Το έκζεμα και άλλες φλεγμονώδεις δερματικές παθήσεις προκαλούν έντονο κνησμό μέσω αλληλεπιδράσεων μεταξύ ανοσοποιητικού και νεύρων.
- Εσωτερικές ασθένειες (ήπαρ, νεφρά, αίμα ή διαταραχές του θυρεοειδούς) μπορούν να προκαλέσουν εκτεταμένο κνησμό ακόμη και όταν το δέρμα φαίνεται φυσιολογικό.
- Νευρολογικός ή ψυχολογικός κνησμός μπορεί να εμφανιστεί χωρίς ορατές αλλαγές στο δέρμα.
- Ορισμένες περιπτώσεις παραμένουν ανεξήγητες ακόμη και μετά από πλήρη έλεγχο.
Καρκίνοι που προκαλούν φαγούρα στο δέρμα (κνησμό)
Πολλοί ασθενείς με καρκίνο αναπτύσσουν κνησμό στο δέρμα (φαγούρα) κάποια στιγμή, λέει ο Dr. Isaacs, σύμφωνα με το Cleveland Clinic. Ο κνησμός του δέρματος που σχετίζεται με τον καρκίνο μπορεί να εμφανιστεί όταν:
- Η χολή, ένα υγρό που απελευθερώνεται από το ήπαρ για να βοηθήσει στην πέψη, συσσωρεύεται κάτω από το δέρμα σας λόγω όγκου.
- Εμφανίζεται φλεγμονή ως αντίδραση στα καρκινικά κύτταρα.
- Το σώμα αντιδρά σε ουσίες που απελευθερώνονται από έναν όγκο.
Ο κνησμός που σχετίζεται με τον καρκίνο συχνά έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Συνήθως:
- Δεν συνοδεύεται από εξάνθημα ή κνίδωση.
- Εμφανίζεται ως αντίδραση στο νερό ή χωρίς εξήγηση.
- Εμφανίζεται σε όλο το σώμα σας.
- Συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα όπως κόπωση, μειωμένη όρεξη και απώλεια βάρους.
Για να κατανοήσουν τι προκαλεί τον κνησμό σας, οι ειδικοί πιθανότατα θα σας ρωτήσουν πόσο καιρό έχετε φαγούρα και αν έχετε εκτεθεί σε ερεθιστικούς παράγοντες του δέρματος όπως κισσοί ή ένα νέο απορρυπαντικό. Αλλά μερικές φορές, ο κνησμός είναι σύμπτωμα ορισμένων μορφών καρκίνου.
Καρκίνοι του γαστρεντερικού
Το γαστρεντερικό σύστημά σας χρησιμοποιεί τη χολή για να διασπάσει την τροφή. Αλλά ένας όγκος στο πεπτικό σας σύστημα μπορεί να μπλοκάρει τους σωλήνες (χοληφόροι πόροι) που μεταφέρουν τη χολή από το ήπαρ στη χοληδόχο κύστη σας. Όταν αυτό συμβεί, η χολή μπορεί να συσσωρευτεί και να αυξήσει την ποσότητα χολερυθρίνης (μια ουσία που βρίσκεται στη χολή) στο αίμα σας. «Οποιοσδήποτε καρκίνος του γαστρεντερικοί που μπλοκάρει τους χοληφόρους πόρους μπορεί να αυξήσει τη χολερυθρίνη», εξηγεί ο Dr. Isaacs. «Τείνει να συμβαίνει όταν ο καρκίνος είναι πιο προχωρημένος, αλλά δεν είναι ασυνήθιστο». Τα υψηλά επίπεδα χολερυθρίνης μπορεί να προκαλέσουν κνησμό του δέρματος και ίκτερο στο δέρμα και στα μάτια.
Καρκίνοι του γαστρεντερικού που μπορούν να μπλοκάρουν τον χοληφόρο πόρο περιλαμβάνουν:
- Καρκίνο του χοληφόρου πόρου.
- Καρκίνο της χοληδόχου κύστης.
- Καρκίνο του ήπατος.
- Καρκίνο του παγκρέατος.
Καρκίνοι του αίματος
Οι καρκίνοι του αίματος αφορούν τα λευκά αιμοσφαίρια, τα ερυθρά αιμοσφαίρια ή τον μυελό των οστών – το σπογγώδες κέντρο των οστών. Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα γιατί οι καρκίνοι του αίματος μπορεί να προκαλούν κνησμό, αλλά κάποιοι ειδικοί πιστεύουν ότι τα καρκινικά κύτταρα του αίματος μπορεί να απελευθερώνουν χημικές ουσίες που ερεθίζουν τις νευρικές απολήξεις του δέρματός σας. «Η φαγούρα μπορεί να είναι σημάδι ορισμένων καρκίνων του αίματος», λέει ο Dr. Isaacs, «αλλά δεν είναι κλασικό σύμπτωμα για τις περισσότερες από αυτές τις ασθένειες».
Οι καρκίνοι του αίματος που είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν κνησμό του δέρματος περιλαμβάνουν:
- Οξεία μυελογενής λευχαιμία, με ατοπική δερματίτιδα (έντονος κνησμός) ως πιθανό πρώτο σύμπτωμα.
- Λέμφωμα Hodgkin.
- Αληθής πολυκυτταραιμία.
- Πρωτοπαθές δερματικό λέμφωμα Β-λεμφοκυττάρων.
- Λέμφωμα T-κυττάρων.
«Μπορούμε να ελέγξουμε για καρκίνο του αίματος με μια απλή εξέταση αίματος και ανασκόπηση των συμπτωμάτων», προσθέτει ο Dr. Isaacs. «Αν οι αιματολογικές εξετάσεις και η φυσική εξέταση είναι φυσιολογικές, πιθανότατα δεν έχετε καρκίνο του αίματος».
Φαγούρα στο στήθος και στις θηλές: 6 λόγοι που συμβαίνει και πώς να ανακουφιστείτε
Μεταστατικοί καρκίνοι
Ο καρκίνος που εξαπλώνεται (γνωστός ως μεταστατικός καρκίνος) μπορεί να προκαλέσει κνησμό του δέρματος εάν εξαπλωθεί είτε στο ήπαρ είτε στο δέρμα σας.
Είναι σχετικά σπάνιο ο καρκίνος να εξαπλωθεί στο δέρμα, λέει ο Dr. Isaacs, αλλά μπορεί να συμβεί.
Οι καρκίνοι που είναι πιο πιθανό να εξαπλωθούν στο δέρμα σας περιλαμβάνουν:
- Καρκίνο του μαστού.
- Καρκίνο του παχέος εντέρου.
- Καρκίνο του πνεύμονα.
Ο μεταστατικός καρκίνος είναι πιο πιθανό να προκαλέσει κνησμό αν εξαπλωθεί στο ήπαρ σας και μπλοκάρει τους χοληφόρους πόρους.
Οι καρκίνοι που μπορεί να εξαπλωθούν στο ήπαρ περιλαμβάνουν:
- Καρκίνο του μαστού.
- Καρκίνους του γαστρεντερικού, όπως του οισοφάγου, του παχέος εντέρου, του νεφρού, του παγκρέατος και του στομάχου.
- Καρκίνο του πνεύμονα.
- Καρκίνο του δέρματος (μελάνωμα).
Καρκίνοι του μαστού
Ο κνησμός στο στήθος σπάνια προκαλείται από καρκίνο. Αλλά δύο τύποι καρκίνου του μαστού μπορεί να περιλαμβάνουν ένα κνησμώδες εξάνθημα:
- Ο φλεγμονώδης καρκίνος του μαστού μπορεί να μιμείται μια λοίμωξη του μαστού (μαστίτιδα) ή να ξεκινά με ένα μικρό, κνησμώδες εξάνθημα.
- Η νόσος Paget του μαστού μπορεί να περιλαμβάνει ένα ξηρό, φολιδωτό εξάνθημα στη θηλή.
«Όποτε μια περιοχή στο δέρμα του μαστού σας είναι κνησμώδης, ακανόνιστη ή επώδυνη, να τη δείχνετε σε έναν επαγγελματία υγείας», συμβουλεύει ο Dr. Isaacs.
Καρκίνοι του δέρματος
Ο καρκίνος του δέρματος μπορεί να προκαλέσει κνησμό, αλλά όχι πάντα. Το μελάνωμα, ο πιο επικίνδυνος καρκίνος του δέρματος, είναι το λιγότερο πιθανό να προκαλεί φαγούρα. «Ένας καλοήθης (μη καρκινικός) σπίλος δεν πρέπει να προκαλεί πόνο, αιμορραγία ή κνησμό, και δεν πρέπει να αλλάζει σε μέγεθος ή σχήμα», λέει ο Dr. Isaacs. Προσθέτει ότι ο κνησμός του δέρματος είναι σπάνια το μόνο σημάδι καρκίνου του δέρματος. «Αν έχετε οποιαδήποτε συμπτώματα στο δέρμα, πρέπει να το ελέγξει ένας ειδικός».
Κνησμός του δέρματος και θεραπεία καρκίνου
Συχνά δεν είναι ο καρκίνος η αιτία του κνησμού, αλλά η θεραπεία καρκίνου που μπορεί να τον προκαλεί. Ο κνησμός που εμφανίζεται αμέσως μετά τη θεραπεία μπορεί να είναι αλλεργική αντίδραση στη θεραπεία, ενώ ο επίμονος και πιθανώς χρόνιος κνησμός είναι μια συχνή παρενέργεια της ανοσοθεραπείας. Η ανοσοθεραπεία ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σας σύστημα για να στοχεύσει τον καρκίνο. Αλλά η φλεγμονή που προκαλεί μπορεί να οδηγήσει σε κνησμώδες εξάνθημα – ή ακόμη και σε κνησμό χωρίς εξάνθημα. Ο κνησμός συνήθως φεύγει όταν σταματήσετε τη θεραπεία, αλλά μερικοί βιώνουν χρόνια φαγούρα.
«Είναι πιθανότατα η πιο συχνή παρενέργεια που βλέπω σε ανθρώπους που λαμβάνουν ανοσοθεραπεία», σημειώνει ο Dr. Isaacs. «Ο κνησμός μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα ζωής τους και συχνά γίνεται σοβαρό πρόβλημα».
Ο κνησμός του δέρματος μπορεί επίσης να είναι λιγότερο συχνή παρενέργεια άλλων θεραπειών:
- Η χημειοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση ή φλεγμονή του ήπατος.
- Η ορμονοθεραπεία για καρκίνο του μαστού μπορεί να προκαλέσει ξηρότητα του δέρματος και υπερβολική εφίδρωση (λόγω εξάψεων), που μπορεί να οδηγήσει σε κνησμό.
- Η ακτινοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει ελαφρύ έγκαυμα στο δέρμα και προσωρινό κνησμό.
- Η στοχευμένη θεραπεία στοχεύει συγκεκριμένα γονίδια, πρωτεΐνες και ιστούς για να σταματήσει την ανάπτυξη του καρκίνου και μπορεί να προκαλέσει εξάνθημα ή κνησμό.
Ανακούφιση από τον κνησμό του δέρματος λόγω θεραπείας καρκίνου
Αν έχετε φαγούρα στο δέρμα ως παρενέργεια της θεραπείας για τον καρκίνο, μιλήστε με τον θεράποντα ιατρό σας. «Μπορεί να νομίζετε ότι ο κνησμός του δέρματος δεν είναι κάτι που θα απασχολούσε τον γιατρό σας, αλλά οι παρενέργειες μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα ζωής σας, και το να σας κρατήσουμε άνετους κατά τη διάρκεια της θεραπείας σας είναι σημαντικό», καθησυχάζει ο Dr. Isaacs. «Μπορούμε να δοκιμάσουμε σπιτικές θεραπείες ή συνταγογραφούμενες αγωγές».
Οι θεραπείες για τον κνησμό του δέρματος μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Αλλαγές στον τρόπο ζωής στο σπίτι όπως η χρήση λοσιόν χωρίς άρωμα, το μπάνιο με χλιαρό νερό (αντί για ζεστό) και η χρήση πιο ήπιου σαπουνιού.
- Φάρμακα χωρίς συνταγή, συμπεριλαμβανομένων αντιισταμινικών και στεροειδών.
- Βιολογικούς παράγοντες, συνταγογραφούμενα φάρμακα που προέρχονται από ζωντανές πηγές.
Πότε η φαγούρα στο δέρμα είναι σημάδι καρκίνου; Οι ειδικοί του Κλίβελαντ απαντούν
Αν ανησυχείτε για τον κνησμό του δέρματος και τον καρκίνο
«Αν είστε ενημερωμένοι με τους προληπτικούς σας ελέγχους, έχετε κάνει εξετάσεις και ένας ιατρός έχει ελέγξει τα συμπτώματά σας, ο κνησμός του δέρματός σας πιθανότατα δεν προκαλείται από καρκίνο», λέει ο Dr. Isaacs. Αλλά να θυμάστε ότι ο κνησμός του δέρματος είναι συχνά σημάδι μιας υποκείμενης ιατρικής πάθησης, ακόμη και αν αυτή η πάθηση δεν είναι καρκίνος. Αν δεν υποχωρεί, μην το αγνοήσετε. «Οι δερματικές παθήσεις και ασθένειες όπως η ηπατική και η νεφρική ανεπάρκεια μπορούν να συμβάλλουν στον κνησμό», επαναλαμβάνει, «οπότε είναι πάντα σημαντικό να βλέπετε έναν επαγγελματία υγείας για επίμονο κνησμό».
Πηγές: Cleveland Clinic, PubMed, PMC, ACTAS, PMC, ScienceDirect, ScienceDirect