Πολλοί με φραγμένες αρτηρίες μπορεί να νιώθουν απολύτως υγιείς, πράγμα που δείχνει ότι τα προειδοποιητικά σημάδια είναι πολύ εύκολο να περάσουν απαρατήρητα. Ποια είναι τα ύπουλα συμπτώματα που μπορεί να δείχνουν ότι υπάρχει περιφερική αρτηριακή νόσος;
«Είμαι καρδιολόγος – Αυτές είναι οι 4 εξετάσεις που δείχνουν αν έχετε φραγμένες αρτηρίες»
5 ύπουλα συμπτώματα ότι οι αρτηρίες σας μπορεί να είναι φραγμένες, ακόμα κι αν νιώθετε καλά
Μπορεί να έχετε φραγμένες αρτηρίες σε ποσοστό έως και 70% και να νιώθετε απολύτως υγιείς, λέει ο αγγειοχειρουργός Dr. Sumit Kapadia, ο οποίος έχει περάσει 18 χρόνια βλέποντας ασθενείς να μπαίνουν στο ιατρείο του χωρίς πόνο, χωρίς προφανή συμπτώματα και χωρίς καμία ιδέα ότι οι αρτηρίες τους στένευαν. Οι φραγμένες αρτηρίες σπάνια εμφανίζουν «τρανταχτές» ενδείξεις και πολλοί άνθρωποι συγχέουν αυτά τα διακριτικά σήματα με κόπωση, άγχος ή απλώς γήρανση. Γι’ αυτό ο έγκαιρος έλεγχος είναι απαραίτητος, ειδικά αν έχετε διαβήτη, υψηλή αρτηριακή πίεση, χρόνια κόπωση, ιστορικό καπνίσματος ή οικογενειακό ιστορικό αγγειακής ή καρδιακής νόσου. Οι τακτικοί έλεγχοι μπορούν να εντοπίσουν προβλήματα πολύ πριν γίνουν επικίνδυνα.
Τι μπορεί να προκαλεί απόφραξη στις αρτηρίες
Η απόφραξη στις αρτηρίες συμβαίνει κυρίως επειδή λιπαρές εναποθέσεις και φλεγμονή συσσωρεύονται στο εσωτερικό των τοιχωμάτων των αγγείων. Σύμφωνα με εργασία του 2025 με τίτλο «Coronary Artery Disease and Atherosclerosis in Other Vascular Districts: Epidemiology, Risk Factors and Atherosclerotic Plaque Features», άτομα που έχουν φραγμένες αρτηρίες στην καρδιά συχνά έχουν απόφραξη και σε άλλα σημεία του σώματος, και αυτή η «πολυαγγειακή» νόσος αυξάνει τον κίνδυνο μελλοντικών καρδιακών και αγγειακών προβλημάτων.
Η ίδια μελέτη εξηγεί ότι, αν και οι βασικοί παράγοντες κινδύνου είναι παρόμοιοι, η αθηρωματική πλάκα μπορεί να διαφέρει στην εμφάνιση και τη συμπεριφορά ανάλογα με την αρτηρία, με μεταβολές στο περιεχόμενο σε λίπος, φλεγμονή ή ασβέστιο. Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι δεν είναι μόνο η χοληστερίνη που παίζει ρόλο, αλλά και ο τρόπος που αντιδρά το ανοσοποιητικό σύστημα δημιουργώντας χρόνια φλεγμονή που στενεύει ή και μπλοκάρει εντελώς την αρτηρία.
Τι μπορεί να προκαλεί τις φραγμένες αρτηρίες:
- Αθηροσκλήρωση: Λίπος και φλεγμονή σχηματίζουν σταδιακά πλάκα που μπορεί να σπάσει και να μπλοκάρει την αρτηρία.
- Χρόνια φλεγμονή: Τα ανοσοκύτταρα στο τοίχωμα της αρτηρίας παραμένουν ενεργά και κάνουν την πλάκα να μεγαλώσει και να γίνει ασταθής.
- Μεταβολικοί παράγοντες κινδύνου: Υψηλή LDL, υπέρταση, διαβήτης και κάπνισμα επιταχύνουν τον σχηματισμό πλάκας.
- Διαφορετική επίδραση σε διαφορετικές αρτηρίες: Η πλάκα συμπεριφέρεται διαφορετικά σε καρδιακές, τραχηλικές και περιφερειακές αρτηρίες, οπότε ο κίνδυνος ποικίλλει ανάλογα με την τοποθεσία.
5 ύπουλα συμπτώματα των φραγμένων αρτηριών
1. Ανεξήγητη κόπωση
Δεν πρόκειται για την κούραση που νιώθετε μετά από μια κακή νύχτα ύπνου ή μια δύσκολη μέρα στη δουλειά. Είναι μια ιδιαίτερη, εξαντλητική κόπωση που εμφανίζεται ακόμα και όταν έχετε κινηθεί ελάχιστα. Ίσως απλές δραστηριότητες, όπως το να στρώσετε το κρεβάτι ή να πάτε από το ένα δωμάτιο στο άλλο, σας αφήνουν εξαντλημένους. Οι γυναίκες, ειδικότερα, συχνά αναφέρουν αυτού του είδους την εξάντληση πριν εμφανιστούν άλλα συμπτώματα, αλλά είναι εύκολο να το αποδώσουν στο άγχος ή τις ορμόνες. Όταν οι αρτηρίες σας είναι φραγμένες, η καρδιά και οι μύες σας δεν λαμβάνουν αρκετό οξυγόνο.
Φραγμένες αρτηρίες: Ποια μπορεί να είναι τα συμπτώματα – Πώς αντιμετωπίζονται
2. Πίεση ή ενόχληση στο στήθος
Οι φραγμένες αρτηρίες δεν προκαλούν πάντα οξύ πόνο. Μερικές φορές, είναι απλώς μια περίεργη πίεση ή βάρος — σαν να έχετε έναν βάρος στην πλάτη ή μια πολύ σφιχτή ζώνη γύρω από το στήθος. Μπορεί να το παρατηρήσετε όταν περπατάτε γρήγορα ή ανεβαίνετε σκάλες, και να υποχωρεί με την ξεκούραση. Πολλοί περιγράφουν το συναίσθημα ως ενόχληση και όχι πόνο. Αυτό το λεπτό σύμπτωμα εμφανίζεται όταν ο καρδιακός μυς δεν παίρνει την απαραίτητη ποσότητα αίματος. Μην το αγνοείτε ως «καούρα» ή «αέρια» — ελέγξτε το, ειδικά αν ανήκετε σε ομάδα υψηλού κινδύνου.
3. Δύσπνοια και ζάλη
Ανεβαίνετε μερικά σκαλοπάτια ή κάνετε έναν γρήγορο περίπατο και ξαφνικά νιώθετε ότι δεν μπορείτε να αναπνεύσετε, ζαλίζεστε ή νιώθετε ελαφρύ το κεφάλι σας. Μερικές φορές μπορεί να το παρατηρήσετε ακόμη και όταν είστε ξαπλωμένοι στο κρεβάτι και δυσκολεύεστε να αναπνεύσετε. Αυτό το αίσθημα της ανάγκης να σταματήσετε και να «συνέλθετε» είναι κοινό όταν οι αρτηρίες αρχίζουν να στενεύουν. Κάποιοι ζαλίζονται όταν σηκώνονται όρθιοι, μετά από άσκηση ή ακόμη και ενώ κάθονται ακίνητοι. Αυτά τα συμπτώματα συχνά συγχέονται με αναιμία, αφυδάτωση ή γήρανση. Αλλά όταν επαναλαμβάνονται, μην τα αγνοείτε — μπορεί να είναι σύμπτωμα φραγμένων αρτηριών.
4. Κρύα χέρια, μουδιασμένα δάχτυλα και αργή επούλωση πληγών
Η κακή κυκλοφορία συχνά αφήνει ορατά σημάδια στο σώμα. Παγωμένα χέρια και πόδια, μυρμήγκιασμα, μούδιασμα ή πληγές που επουλώνονται αργά είναι κλασικά πρώιμα σημάδια. Μερικές φορές ένα πόδι, χέρι, ή ακόμη και ένα μόνο δάχτυλο να έχει διαφορετική αίσθηση από το άλλο — πιο κρύο, πιο χλωμό, πιο αδύναμο ή απλώς «παράξενο». Αυτά τα συμπτώματα είναι εύκολο να αγνοηθούν, αλλά δείχνουν ότι το αίμα μπορεί να μην φτάνει σωστά στα άκρα σας. Μόνιμες αλλαγές στο χρώμα του δέρματος, τη θερμοκρασία ή την ταχύτητα επούλωσης δεν πρέπει ποτέ να αγνοούνται. Είναι ιδιαίτερα σημαντικά προειδοποιητικά σήματα για άτομα με διαβήτη, υψηλή αρτηριακή πίεση ή οικογενειακό ιστορικό καρδιοπαθειών.
5. Έντονος πόνος στο σώμα
Ο πόνος που σχετίζεται με την καρδιά δεν περιορίζεται πάντα στο στήθος. Μπορεί να «ακτινοβολεί» στο σαγόνι, το αριστερό χέρι, το πάνω μέρος της πλάτης ή ακόμα και ανάμεσα στις ωμοπλάτες. Μερικές φορές, οι άνθρωποι νιώθουν ανεξήγητο πόνο στα δόντια, ενόχληση στον αυχένα ή έναν πόνο στο χέρι που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια σωματικής δραστηριότητας. Επειδή τα νεύρα του σώματος είναι διασυνδεδεμένα, ο εγκέφαλος μπορεί να παρερμηνεύσει την πηγή του πόνου, κάνοντάς τον να μοιάζει σαν να προέρχεται από αλλού. Αν εμφανιστεί πόνος σε ασυνήθιστα σημεία — ειδικά κατά την άσκηση, υπό πίεση ή μαζί με δύσπνοια — είναι σημαντικό να το πάρετε στα σοβαρά και να μιλήσετε με γιατρό ώστε να αποκλειστεί καρδιακή αιτία.
Γιατί δεν πρέπει να αγνοείτε τα σιωπηρά σημάδια
Η σιωπηλή στένωση των αρτηριών μπορεί να είναι επικίνδυνη επειδή πολλοί δεν νιώθουν καθόλου πόνο στο στήθος, ακόμα και όταν οι αρτηρίες τους είναι φραγμένες κατά 80–90%. Αυτός είναι ο λόγος που οι τακτικοί ιατρικοί έλεγχοι είναι κρίσιμοι — ειδικά για άτομα με χρόνιες παθήσεις, υψηλή χοληστερίνη ή οικογενειακό ιστορικό καρδιακών νοσημάτων. Απλές εξετάσεις όπως η δοκιμασία Αστραγάλου-Βραχιόνιου δείκτη (Ankle Brachial Pressure Index) ή ένα υπερηχογράφημα Doppler, όπως συνιστά ο Dr. Kapadia, μπορούν να εντοπίσουν το πρόβλημα εγκαίρως και να αποτρέψουν σοβαρά συμβάντα πριν εμφανιστούν συμπτώματα.
Φραγμένες αρτηρίες: Το πρόβλημα μπορεί να ξεκινάει από το έντερο – Πώς να προστατευθούμε
Η προστασία της καρδιάς σας σημαίνει επίσης να ακολουθείτε μια υγιεινή διατροφή και να ασκείστε τακτικά, καθώς δραστηριότητες όπως το περπάτημα, η ποδηλασία ή η προπόνηση με βάρη βελτιώνουν την κυκλοφορία του αίματος, μειώνουν τη φλεγμονή και βοηθούν στη μείωση της συσσώρευσης πλάκας. Ωστόσο, είναι εξίσου σημαντικό να παρατηρείτε προειδοποιητικά σημάδια όπως πίεση στο στήθος, δύσπνοια, ζάλη ή ασυνήθιστη κόπωση με ελάχιστη δραστηριότητα — και να ζητάτε ιατρική συμβουλή άμεσα αν εμφανιστούν ή επιδεινωθούν. Πάντα να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας πριν ξεκινήσετε ένα νέο πρόγραμμα γυμναστικής ή έναν νέο τύπο άσκησης. Μπορεί να μην ενδύκνειται για εσάς.
Πηγές: Times of India, MDPI, Nature Cell Death & Disease, MDPI, ScienceDirect