Επιστήμονες αποκάλυψαν πώς εισέρχεται ο καρκίνος του παγκρέατος στην κυκλοφορία του αίματος, λύνοντας ένα από τα μυστήρια πίσω από την ταχύτατη και θανατηφόρα εξάπλωσή του. Η ανακάλυψη εντοπίζει έναν βασικό μηχανισμό, ο οποίος θα μπορούσε να προσφέρει μελλοντικά προοπτική για νέες θεραπείες.
Ηπατίτιδα C και καρκίνος του παγκρέατος: Ένας νέος κρίκος στην αλυσίδα της πρόληψης
Μελέτη αποκαλύπτει ποιος μπορεί να είναι ο μηχανισμός πίσω από τις μεταστάσεις στον καρκίνο του παγκρέατος
Εερευνητική ομάδα με επικεφαλής το Cornell φαίνεται να ανακαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο καταφέρνει να εισέλθει στην κυκλοφορία του αίματος μια εξαιρετικά επιθετική μορφή του καρκίνου του παγκρέατος, λύνοντας έτσι ένα μυστήριο ετών σχετικά με το πώς εξαπλώνεται η νόσος. Το αδενοκαρκίνωμα του παγκρεατικού πόρου παραμένει ένας από τους πιο θανατηφόρους καρκίνους, με κάτω από 10% των ασθενών να επιβιώνουν πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση.
Παρόλο που οι όγκοι του είναι περιβεβλημένοι από ένα παχύ, ινώδες στρώμα από ιστό που λειτουργεί σαν προστατευτική πανοπλία—κάνοντας τη χορήγηση φαρμάκων δύσκολη και, θεωρητικά, περιορίζοντας τη μετάσταση—εξακολουθούν να εξαπλώνονται γρήγορα, μια αντίφαση που έχει μπέρδευε τους επιστήμονες για χρόνια.
Γιατί ο καρκίνος του παγκρέατος είναι τόσο θανατηφόρος;
Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι τόσο θανατηφόρος επειδή παραμένει σιωπηλός για μεγάλο χρονικό διάστημα, εξαπλώνεται νωρίς και είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντιμετωπιστεί αφού έχει κάνει μετάσταση. Σύμφωνα με εργασία του 2025 με τίτλο «Deciphering the liver’s role in pancreatic cancer metastasis: pathways and therapeutic approaches», το ήπαρ προετοιμάζεται ενεργά από σήματα του πρωτογενούς όγκου, δημιουργώντας μια προ-μεταστατική φωλιά που διευκολύνει την εξάπλωση των καρκινικών κυττάρων εκεί. Η μελέτη δείχνει επίσης ότι προηγμένες τεχνολογίες χαρτογράφησης αποκαλύπτουν συγκεκριμένα κύτταρα και μονοπάτια που εμπλέκονται σε αυτή τη διαδικασία, υποδεικνύοντας νέους πιθανούς θεραπευτικούς στόχους.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ο όγκος αναπτύσσεται σε ένα πολύ σκληρό, προστατευτικό περιβάλλον, εξαπλώνεται μέσω της κυκλοφορίας του αίματος από πολύ νωρίς και προετοιμάζει απομακρυσμένα όργανα—ιδιαίτερα το ήπαρ—να «δεχθούν» τα καρκινικά κύτταρα. Αλλάζει επίσης τα γονίδια και τη συμπεριφορά του με τρόπους που τον βοηθούν να επιβιώσει από τη θεραπεία. Αυτοί οι παράγοντες καθιστούν τον καρκίνο επιθετικό, δύσκολο στη ανίχνευση και ακόμη πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί αφού κάνει μετάσταση.
- Συνήθως διαγιγνώσκεται αργά επειδή τα πρώιμα συμπτώματα είναι ασαφή.
- Εξαπλώνεται νωρίς και σχηματίζει «προ-μεταστατικές φωλιές» στο ήπαρ.
- Το μικροπεριβάλλον του όγκου είναι πολύ πυκνό και μπλοκάρει τις θεραπείες.
- Τα καρκινικά κύτταρα ταξιδεύουν σε συστάδες ώστε να επιβιώνουν καλύτερα στην κυκλοφορία του αίματος.
- Οι μεταστατικοί όγκοι έχουν διαφορετικά στρωματικά και ανοσολογικά χαρακτηριστικά σε σχέση με τον πρωτογενή όγκο.
- Νέες θεραπείες φαίνεται να είναι αποτελεσματικές, σύμφωνα με πρώιμες ενδείξεις.
Τα συμπτώματα στο πόδι που μπορεί να είναι πρώιμα σημάδια καρκίνου του παγκρέατος
Το ALK7 εντοπίζεται ως κλειδί για τις μεταστάσεις
Τα ευρήματα που δημοσιεύτηκαν στο Molecular Cancer δείχνουν ότι ένας υποδοχέας γνωστός ως ALK7 παίζει κεντρικό ρόλο ενεργοποιώντας δύο συνδεδεμένα βιολογικά μονοπάτια. Το ένα μονοπάτι επιτρέπει στα καρκινικά κύτταρα να κινούνται πιο εύκολα μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται επιθηλιακή προς μεσεγχυματική μετάβαση, ενώ το άλλο παράγει ένζυμα που αποδομούν τα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων.
«Με άλλα λόγια, το ALK7 δίνει στα καρκινικά κύτταρα του παγκρέατος και τη μηχανή για να κινηθούν και τα εργαλεία για να εισβάλουν», είπε σύμφωνα με το Science Daily ο Esak Lee, συν-συγγραφέας της μελέτης και επίκουρος καθηγητής στη Meinig School of Biomedical Engineering στο Cornell Engineering. Η συν-συγγραφέας είναι η Anna Kolarzyk, Ph.D. ’25, μεταδιδακτορική ερευνήτρια.
Τα αποτελέσματα της ομάδας βοηθούν να ξεκαθαριστούν προηγούμενες μελέτες που είχαν δείξει αντικρουόμενους ρόλους για το ALK7, με ορισμένες να δειχνουν ότι επιβράδυνε τη μετάσταση και άλλες ότι την προωθούσε. Χρησιμοποιώντας ποντίκια και πλατφόρμες organ-on-chip που αναπαράγουν ανθρώπινα αιμοφόρα αγγεία, οι ερευνητές έδειξαν ότι η αναστολή του ALK7 μείωσε σημαντικά την ικανότητα του καρκίνου να κάνει μετάσταση.
Το σύστημα organ-on-chip αποκαλύπτουν πόσος χρόνος χρειάζεται για να εξαπλωθεί ο καρκίνος
Το σύστημα organ-on-chip, που αναπτύχθηκε στο εργαστήριο του Lee, προσομοιώνει το μικροπεριβάλλον του όγκου και υπερέχει των ζωικών μοντέλων στη μελέτη διαφορετικών σταδίων του καρκίνου. Με τη χρήση του, οι ερευνητές μελέτησαν εάν το ALK7 οδηγεί την αρχική εισβολή των αιμοφόρων αγγείων ή το μεταγενέστερο στάδιο, όταν τα κυκλοφορούντα καρκινικά κύτταρα εξέρχονται από την κυκλοφορία για να σχηματίσουν νέους όγκους σε όργανα όπως οι πνεύμονες ή το ήπαρ.
Διαπίστωσαν ότι τα καρκινικά κύτταρα δεν μπορούσαν να εισέλθουν στα αιμοφόρα αγγεία όταν το ALK7 αναστέλλεται. Αλλά όταν μιμήθηκαν ένα μεταγενέστερο στάδιο του καρκίνου τοποθετώντας τα κύτταρα μέσα στα αγγεία, αυτά εξαπλώθηκαν γρήγορα, υποδεικνύοντας ότι ο χρόνος της έναρξης της θεραπείας είναι κρίσιμος.
«Μόλις χάσουμε αυτή την πρώιμη ευκαιρία να μπλοκάρουμε τους υποδοχείς ALK7, τα καρκινικά κύτταρα μπορούν να μετακινούνται ελεύθερα στην κυκλοφορία του αίματος και να εμφυτεύονται εύκολα σε άλλα όργανα», είπε ο Lee. «Αλλά αν μπορέσουμε να αναστείλουμε το ALK7 στο πιο πρώιμο και πιο ευάλωτο στάδιο του καρκίνου, ίσως δούμε καλύτερες εκβάσεις στους ασθενείς».
Η μελέτη υπογραμμίζει επίσης τη δυνατότητα χρήσης πλατφορμών organ-on-chip για τη μελέτη άλλων τύπων καρκίνων ή του τρόπου με τον οποίο διεισδύουν τα ανοσοκύτταρα και εξέρχονται από τα αγγεία. «Ορισμένοι καρκίνοι έχουν πολύ διαφορετικά μικροπεριβάλλοντα, οπότε, πιθανώς, το ALK7 μπορεί να παρουσιάζει διαφορετικές επιδράσεις», είπε ο Lee. «Ελπίζω αυτή η μελέτη να ανοίξει πραγματικά έναν νέο δρόμο για την έρευνα του καρκίνου».
Πηγές: ScienceDaily, Springer Nature Link, MDPI, NPJ, JCI, iScience, Frontiers, Nature