Χρησιμοποιείτε καθημερινά το κλιματιστικό τους ζεστούς μήνες; Αν ναι, υπάρχει κάτι που πρέπει να γνωρίζετε, καθώς οι ειδικοί προειδοποιούν: ο κλιματισμός, όταν δεν χρησιμοποιείται σωστά, μπορεί να επηρεάσει την υγεία σας.
Πώς μπορεί να σας αρρωστήσει το κλιματιστικό;
Το κλιματιστικό είναι σωτήριο γιατί οι στεγανοί, ελεγχόμενοι χώροι μας προστατεύουν κατά τη διάρκεια επικίνδυνων κυμάτων καύσωνα. Το Air Condition (AC) βοηθά επίσης πολλούς ανθρώπους να αποφύγουν τη ρύπανση του εξωτερικού αέρα.
Είναι, όμως, εν τέλη καλό για την υγεία ή μπορεί να μας αρρωστήσει;
Εξαρτάται.
«Πολλαπλές μελέτες δείχνουν ότι η υπερβολική παραμονή σε δωμάτια με κλιματισμό μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερα αναπνευστικά συμπτώματα», αναφέρει ο Dr. William Checkley, πνευμονολόγος και εντατικολόγος, καθώς και καθηγητής ιατρικής στη Ιατρική Σχολή του Johns Hopkins.
Ο τέλειος τρόπος για να καθαρίσετε το κλιματιστικό – Πώς θα προστατεύσετε την υγεία σας
Τα πολλά οφέλη του air condition
Το AC είναι ζωτικής σημασίας για να περάσουμε το καλοκαίρι χωρίς θερμοπληξία. «Τα στατιστικά των θανάτων από ακραία ζέστη είναι σοκαριστικά, ειδικά για τους ηλικιωμένους και τους ανοσοκατεσταλμένους», εξηγεί ο Jeffrey Siegel, καθηγητής πολιτικού μηχανικού στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο. Από το 1999 έως το 2023, οι θάνατοι από τη ζέστη μόνο στις ΗΠΑ διπλασιάστηκαν.
Τα οφέλη του AC δεν σταματούν στην ψύξη. Ένα σωστά λειτουργικό σύστημα κλιματισμού φιλτράρει τον αέρα ώστε να μειώσει την εισπνοή σκόνης, γύρης και αερομεταφερόμενων παθογόνων, όπως εξηγεί ο Checkley.
Το AC είναι επίσης κρίσιμο σε περιοχές με ρύπανση. Τα φίλτρα του μπορούν να καθαρίσουν τον αέρα από το σωματιδιακό υλικό PM2.5, μια τοξίνη που προέρχεται από τις εξατμίσεις οχημάτων, τη βιομηχανική δραστηριότητα και τις πυρκαγιές.
Έρευνες δείχνουν ότι το PM2.5 εισέρχεται στα σπίτια και συμβάλλει σε καρδιολογικές και πνευμονικές παθήσεις, αλλά αυτά τα αποτελέσματα είναι λιγότερο σοβαρά σε μέρη όπου χρησιμοποιείται περισσότερο το κλιματιστικό. «Κάθε φορά που λειτουργεί το σύστημα AC, αφαιρεί κάποια σωματίδια από τον αέρα», αναφέρει ο Brent Stephens, καθηγητής πολιτικής, αρχιτεκτονικής και περιβαλλοντικής μηχανικής στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Ιλινόις.
Η αυξημένη χρήση του AC μειώνει επίσης την υγρασία του αέρα, περιορίζοντας κάτι που συμβάλλει στην ανάπτυξη βακτηρίων, μούχλας και ακάρεων σκόνης, που μπορούν να επιδεινώσουν ή σε σπάνιες περιπτώσεις να προκαλέσουν καταστάσεις όπως η πνευμονία, το άσθμα και η ΧΑΠ.
Μην ανοίγετε το κλιματιστικό μόλις μπείτε στο αυτοκίνητo – Τι λέει ειδικός
Κλιματιστικό: Πολύ καλό για να είναι αθώο
Ωστόσο, υπάρχουν σοβαρές επιφυλάξεις. Αν το παρακάνετε με το κλιματιστικό, ο αέρας γίνεται υπερβολικά ξηρός. Όταν εισπνέετε πολύ ξηρό αέρα, το ανθρώπινο σώμα προσθέτει υδρατμούς στον εισπνεόμενο αέρα για να διατηρήσει το εσωτερικό επίπεδο υγρασίας, εξηγεί ο Checkley. Κατά την εκπνοή, αυτός ο υγρός αέρας φεύγει από το σώμα με κάθε ανάσα.
Τελικά, αυτό ξηραίνει το αναπνευστικό σας σύστημα, εξηγεί ο Checkley. Οι αεραγωγοί ερεθίζονται και φλεγμαίνουν, προκαλώντας βήχα, πονόλαιμο και ρινική συμφόρηση, μια κατάσταση γνωστή ως «σύνδρομο του άρρωστου κτιρίου».
Μια ακόμη συνέπεια του υπερβολικά ξηρού αέρα: οι φυσικές άμυνες των πνευμόνων ενάντια στα μικρόβια εξασθενούν, αυξάνοντας την ευαισθησία σε ασθένειες, ειδικά σε παιδιά και ανοσοκατεσταλμένους. Οι ιοί είναι πιθανότερο να κυκλοφορούν σε ξηρότερες συνθήκες. Σκεφτείτε πόσο συχνά αρρωσταίνουν οι άνθρωποι μετά από πολύωρα ταξίδια σε ξηρά αεροπλάνα. Το ίδιο συμβαίνει και στα σπίτια ή τα γραφεία τους.
Αυτό ίσως να φαίνεται σαν ένα αδιέξοδο: η υγρασία οδηγεί σε μούχλα και ακάρεα, ενώ η ξηρότητα προκαλεί συμπτώματα κρυολογήματος και ασθένειες. Ωστόσο, υπάρχει μια «χρυσή τομή».
«Η ιδανική υγρασία στο σπίτι είναι μεταξύ 40% και 60%», αναφέρει ο Checkley.
Τα βακτήρια και οι ιοί ευδοκιμούν τόσο κάτω από όσο και πάνω από αυτά τα επίπεδα. «Υπάρχουν συνθήκες αέρα σε εσωτερικούς χώρους που δεν μπορούμε να αντιληφθούμε, και οι οποίες μπορεί να είναι ευεργετικές ή επιβλαβείς για εμάς—δεν έχει να κάνει μόνο με την άνεση», επισημαίνει η Dr. Stephanie Taylor, κλινικός ιατρός και σύμβουλος για υγιή εσωτερικά περιβάλλοντα.
Πώς να κρατήσετε το σπίτι σας στην ιδανική ζώνη υγρασίας;
Ο Checkley προτείνει την αγορά θερμοστάτη με αισθητήρα υγρασίας, που ονομάζεται υγρόμετρο, για την παρακολούθηση των επιπέδων. Πολλά είναι φθηνά αλλά ακριβή. Αν η υγρασία πέσει κάτω από 40%, ξεκουράστε το AC. Αν ξεπεράσει το 60%, ανεβάστε την ένταση.
Συντήρηση της μονάδας σας
Το κλιματιστικό μπορεί επίσης να αποτελεί κίνδυνο για την υγεία αν λειτουργεί υποτυπωδώς, ακόμα και αν δεν έχει χαλάσει. «Αυτό που έχει πραγματικά σημασία είναι η κατάσταση του κλιματιστικού σας», εξηγεί ο Siegel.
Πολλά από αυτά εξαρτώνται από βασικές αρχές συντήρησης, όπως το να θυμάστε να αλλάζετε το φίλτρο του AC. Με ένα παλιό, βρώμικο φίλτρο, το πηνίο και οι αεραγωγοί του AC μπορούν να μετατραπούν σε «εστίες μούχλας, βακτηρίων και αλλεργιογόνων», εξηγεί η Taylor, τα οποία μεταφέρονται με τη ροή αέρα του AC. Αντικαταστήστε τα φίλτρα κάθε 1-2 μήνες κατά την έντονη χρήση του AC. Το κόστος των πρόσθετων φίλτρων αξίζει για τη διατήρηση της ποιότητας του αέρα στο σπίτι, τονίζει ο Checkley.
Αναζητήστε φίλτρα με βαθμολογίες MERV (minimum efficiency reporting value) 11 ή 13. Είναι αποτελεσματικά στην παγίδευση σκόνης, μούχλας και άλλων σωματιδίων.
Επιπλέον, προγραμματίστε μια ετήσια επίσκεψη από ειδικό.
«Ο κόσμος θεωρεί το AC ως ένα μαγικό κουτί που παράγει ψύξη», επισημαίνει ο Siegel. «Σκεφτόμαστε να το ελέγξουμε μόνο όταν σταματήσει να βγάζει κρύο».
Ακόμα κι αν λειτουργεί κανονικά, ένας ειδικός πρέπει να ελέγχει περιστασιακά το πηνίο και τους αεραγωγούς για καθαριότητα. Εκτός από τους τακτικούς ελέγχους, χρειάζεται και ένας μετά από κάθε σημαντική διαρροή ή πρόβλημα υγρασίας, το οποίο μπορεί να προκαλέσει βρωμιά στο πηνίο, προσθέτει ο Siegel.
Μπορείτε επίσης να εγκαταστήσετε λάμπα UV στο σύστημα του AC. Αυτή η συσκευή εκπέμπει ακτινοβολία που καταστρέφει τα κύτταρα μικροοργανισμών όπως τα βακτήρια και η μούχλα, κρατώντας το πηνίο και τα εσωτερικά εξαρτήματα καθαρά.
Η σωστή συντήρηση του κλιματιστικού ενισχύει επίσης τα οφέλη του, όπως την απομάκρυνση του PM2.5 από τον αέρα. «Με ένα καλό φίλτρο, μειώνεις την έκθεση σε τόσα πράγματα που ξέρουμε ότι έχουν πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία», εξηγεί ο Siegel.
Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει σοβαρά τη γονιμότητα
Χρησιμοποιήστε καθαριστές αέρα
Αν και το AC μπορεί όταν λειτουργεί σωστά να καθαρίζει το PM2.5 από εξωτερικές πηγές, δεν καθαρίζει έναν άλλο τύπο τοξίνης που προέρχεται από το εσωτερικό του σπιτιού: τις πτητικές οργανικές ενώσεις (VOCs). Αν το AC είναι συνεχώς σε λειτουργία και δεν ανοίγετε συχνά τα παράθυρα, ο αέρας σας μπορεί να είναι γεμάτος με αυτές τις χημικές ουσίες.
Οι πιθανώς επιβλαβείς VOCs εκπέμπονται από πολλά οικιακά προϊόντα όπως έπιπλα, καθαριστικά και αποσμητικά χώρου. Έχουν συσχετιστεί με πονοκεφάλους, ερεθισμό του λαιμού, διαταραχές ορμονών και, σε μακροχρόνια έκθεση, με χρόνιες ασθένειες.
Οι VOCs παίζουν ρόλο σε αυτό που οι ειδικοί αντιλαμβάνονται ολοένα και περισσότερο ως μικροβίωμα του κτιρίου, εξηγεί η Taylor.
Οι εσωτερικοί χώροι, όπως και το ανθρώπινο σώμα, φιλοξενούν κοινότητες βακτηρίων, μυκήτων και άλλων μικροοργανισμών. Με βέλτιστη υγρασία και καλή συντήρηση του AC, το μικροβίωμα του εσωτερικού σας περιβάλλοντος υποστηρίζει πιο υγιείς και ποικίλους μικροοργανισμούς. Όμως οι VOCs μπορούν να καταστείλουν ή να σκοτώσουν αυτά τα μικρόβια και να ενισχύσουν την ανάπτυξη παθογόνων στελεχών και ανισόρροπων κοινοτήτων.
Αντιμετωπίστε τους τοξικούς VOCs περιστασιακά κλείνοντας το AC και ανοίγοντας τα παράθυρα. Ο εσωτερικός αέρας έχει 2 έως 5 φορές περισσότερες VOCs από τον εξωτερικό, αναφέρει ο Stephens.
Μια άλλη στρατηγική είναι να αγοράστε φορητό καθαριστή αέρα με φίλτρο HEPA.
Προσοχή στα κλιματιστικά- Οδηγίες πρόληψης για τη νόσο των λεγεωναρίων
Οι καλύτερες εκδόσεις έχουν φίλτρα άνθρακα με πορώδεις επιφάνειες που παγιδεύουν τα μόρια αερίων των VOCs, απομακρύνοντάς τα από τον αέρα. Οι καθαριστές συμβάλλουν επίσης στην απομάκρυνση περίπου 50% του PM2.5.