Ανακούφιση για προβλήματα ουροδόχου κύστης, αναπνευστικά προβλήματα και τρόμο μπορεί να έχει κρυφό κόστος: πρόσφατες μελέτες συνδέουν τη μακροχρόνια χρήση αυτών των φαρμάκων με 46% υψηλότερο κίνδυνο άνοιας. Καθώς αυξάνονται τα στοιχεία, ασθενείς και γιατροί αντιμετωπίζουν δύσκολες επιλογές ανάμεσα σε άμεση ανακούφιση και μακροπρόθεσμη υγεία του εγκεφάλου.
Αλτσχάιμερ: Μια απλή εξέταση αίματος προειδοποιεί 11 χρόνια πριν τα συμπτώματα
Κοινα φάρμακα αυξάνουν τον κίνδυνο για άνοια κατά 46%, σύμφωνα με νέα μελέτη
Τα ευρέως συνταγογραφούμενα φάρμακα για προβλήματα όπως ο έλεγχος της ουροδόχου κύστης, οι δυσκολίες στην αναπνοή και η διαχείριση τρόμου μπορούν να προσφέρουν άμεση ανακούφιση των συμπτωμάτων—αλλά νέα δεδομένα δείχνουν ότι η μακροχρόνια χρήση ενδέχεται να συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης και άνοιας.
Αντιχολινεργικά: Τι είναι, για τι συνταγογραφούνται και ποιες είναι οι συχνές παρενέργειες
Τα αντιχολινεργικά είναι φάρμακα που εμποδίζουν ανταγωνιστικά την ακετυλοχολίνη να δεσμευτεί σε μουσκαρινικούς υποδοχείς στο κεντρικό και περιφερικό νευρικό σύστημα, αναστέλλοντας έτσι παρασυμπαθητικές λειτουργίες «ανάπαυσης και πέψης» όπως η σύσπαση λείων μυών, η έκκριση αδένων και ορισμένες κεντρικές διεργασίες όπως η ρύθμιση του τρόμου. Με τη μείωση της ακούσιας μυϊκής δραστηριότητας και των εκκρίσεων, μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα πολλών διαταραχών—αλλά αυτή η ίδια αντιμουσκαρινική δράση είναι η αιτία των αναμενόμενων ανεπιθύμητων ενεργειών τους.
Χρήσεις
- Νευρολογία: τρόμος Πάρκινσον και εξωπυραμιδικά συμπτώματα από φάρμακα (π.χ. benztropine, trihexyphenidyl)
- Αναπνευστικό: συντήρηση σε ΧΑΠ/άσθμα μέσω χαλάρωσης των βρόγχων (π.χ. ipratropium, tiotropium)
- Ουρολογία: διαχείριση υπερδραστήριας ουροδόχου κύστης (π.χ. oxybutynin, tolterodine, solifenacin)
- Γαστρεντερολογία: ανακούφιση από σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και εντερικούς σπασμούς (π.χ. dicyclomine, hyoscyamine)
- Άλλες χρήσεις: πρόληψη ναυτίας από κίνηση (scopolamine), έλεγχος εκκρίσεων προεγχειρητικά (glycopyrrolate), αντίδοτο σε δηλητηρίαση από οργανικά φωσφορικά (atropine)
Η αναστολή παρασυμπαθητικών σημάτων από τα αντιχολινεργικά μειώνει επίσης τις εκκρίσεις και τον μυϊκό τόνο σε όλο το σώμα, οδηγώντας στο χαρακτηριστικό τους προφίλ παρενεργειών.
Συχνές παρενέργειες
- Ξηροστομία και μειωμένες εκκρίσεις (ξηροστομία, ξηροφθαλμία)
- Οπτικές διαταραχές (θολή όραση, φωτοφοβία από διαστολή κόρης)
- Επιβράδυνση της γαστρεντερικής λειτουργίας (δυσκοιλιότητα, μερικές φορές ειλεός)
- Κατακράτηση ούρων (ιδιαίτερα σε υπερπλασία προστάτη)
- Καρδιαγγειακά (ταχυκαρδία, αίσθημα παλμών)
- Επιδράσεις στο ΚΝΣ (σύγχυση, παραλήρημα, εξασθένηση μνήμης—ιδίως σε ηλικιωμένους)
- Θερμορυθμιστικά προβλήματα (ανιδρωσία, δυσανεξία στη ζέστη)
Η παρατεταμένη χρήση αντιχολινεργικών συνδέεται με 46% υψηλότερο κίνδυνο Αλτσχάιμερ
Πρόσφατη μετα-ανάλυση αποκαλύπτει ανησυχητική σύνδεση μεταξύ της μακροχρόνιας χρήσης αντιχολινεργικών φαρμάκων και αυξημένου κινδύνου άνοιας, ιδιαίτερα της νόσου Αλτσχάιμερ. Η μελέτη δείχνει ότι άτομα που λαμβάνουν αυτά τα φάρμακα, τα οποία συνταγογραφούνται συχνά για παθήσεις όπως η υπερδραστήρια ουροδόχος κύστη και η κατάθλιψη, για τουλάχιστον τρεις μήνες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο κατά 46%.
Εκτιμάται ότι 57 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν με άνοια παγκοσμίως το 2021, με τη νόσο Αλτσχάιμερ να ευθύνεται για το 60–70% των περιπτώσεων. Τώρα, πρόσφατη μελέτη προειδοποιεί ότι ενήλικες που λαμβάνουν ορισμένα συνταγογραφούμενα φάρμακα μπορεί να διατρέχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης άνοιας. Σύμφωνα με μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Neurology and Urodynamics, άτομα που λαμβάνουν αντιχολινεργικά φάρμακα για πάνω από τρεις μήνες έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης νόσου Αλτσχάιμερ.
Άνοια: Ποια κοινά φάρμακα αυξάνουν τον κίνδυνο έως 31% – Τα παίρνουν χιλιάδες άνθρωποι
Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η πιο κοινή μορφή άνοιας, μια διαταραχή του εγκεφάλου που καταστρέφει σταδιακά τη μνήμη και τις νοητικές ικανότητες του ατόμου. Η ασθένεια οδηγεί σε απώλεια γνωστικών λειτουργιών, όπως η σκέψη, η μνήμη και η λογική, καθώς και των συμπεριφορικών δεξιοτήτων σε τέτοιο βαθμό που παρεμβαίνει στην καθημερινή ζωή και τις δραστηριότητες του ατόμου.
Ο κίνδυνος αυξάνεται αναλογικά με τη δόση και την περίοδο της θεραπείας
Με την πάροδο του χρόνου, οι ασθενείς με Αλτσχάιμερ χάνουν την ικανότητά τους να εκτελούν απλές καθημερινές δραστηριότητες, όπως το φαγητό ή το περπάτημα. Πώς ακριβώς αυξάνουν τα αντιχολινεργικά τον κίνδυνο Αλτσχάιμερ;
Σύμφωνα με τη μετα-ανάλυση, η μακροχρόνια χρήση αντιχολινεργικών φαρμάκων, που συνταγογραφούνται συνήθως για παθήσεις όπως υπερδραστήρια ουροδόχος κύστη, αλλεργίες και κατάθλιψη, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο άνοιας κατά 46%. Η μελέτη, η οποία ανέλυσε 21 επιμέρους μελέτες και περιλάμβανε μετα-ανάλυση έξι εξ αυτών, εξέτασε την επίδραση των αντιχολινεργικών φαρμάκων που λαμβάνονται για τουλάχιστον τρεις μήνες.
Αυτά τα φάρμακα μπλοκάρουν την ακετυλοχολίνη, έναν νευροδιαβιβαστή που είναι κρίσιμος για τη μνήμη και τη γνωστική λειτουργία. Η ακετυλοχολίνη μεταδίδει μηνύματα στο νευρικό σύστημα. Στον εγκέφαλο, η ακετυλοχολίνη συνδέεται με τη μάθηση και τη μνήμη. Στο υπόλοιπο σώμα, διεγείρει τις μυϊκές συσπάσεις.
Τα αντιχολινεργικά φάρμακα περιλαμβάνουν επίσης αντιισταμινικά, τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, φάρμακα για τον έλεγχο της υπερδραστήριας ουροδόχου κύστης και φάρμακα για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της νόσου Πάρκινσον.
Τα ευρήματα αποκάλυψαν σαφή συσχέτιση μεταξύ παρατεταμένης χρήσης αντιχολινεργικών και κινδύνου άνοιας. Η μελέτη διαπίστωσε ότι τα άτομα που λάμβαναν αυτά τα φάρμακα είχαν 46% αυξημένο κίνδυνο άνοιας σε σύγκριση με εκείνα που δεν τα λάμβαναν. Ο κίνδυνος αυξανόταν με τη μεγαλύτερη διάρκεια έκθεσης, με ορισμένες μελέτες να αναφέρουν αποτέλεσμα ανάλογο με τη δόση. «Η χρήση αντιχολινεργικών για ≥3 μήνες αύξησε τον κίνδυνο άνοιας κατά μέσο όρο κατά 46% σε σύγκριση με τη μη χρήση», δηλώνουν οι ερευνητές σύμφωνα με το Times of India.
Καθημερινή χρήση αντιχολινεργικών για τρία χρόνια αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας κατά το ήμισυ
Η συσχέτιση αυτή ήταν συνεπής σε μελέτες που εξέτασαν φάρμακα για την υπερδραστήρια ουροδόχο κύστη. «Ο κίνδυνος εμφάνισης άνοιας θα πρέπει να εξετάζεται προσεκτικά σε σχέση με τα ενδεχόμενα οφέλη πριν από τη συνταγογράφηση αντιχολινεργικών», δήλωσαν οι συγγραφείς.
Άλλη μελέτη από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Nottingham διαπίστωσε ότι υπήρχε σχεδόν 50% αυξημένος κίνδυνος άνοιας σε ασθενείς ηλικίας 55 ετών και άνω που χρησιμοποιούσαν ισχυρά αντιχολινεργικά φάρμακα καθημερινά για τρία ή περισσότερα χρόνια.
«Η μελέτη αυτή διαπίστωσε ότι υπήρχε σχεδόν 50% αυξημένος κίνδυνος άνοιας σε ασθενείς ηλικίας 55 ετών και άνω που χρησιμοποιούσαν ισχυρά αντιχολινεργικά καθημερινά για τρία ή περισσότερα χρόνια», δήλωσε ο βρετανός Καθηγητής Tom Dening, Επικεφαλής του Κέντρου Άνοιας στο Πανεπιστήμιο και μέλος της ερευνητικής ομάδας.
Η μελέτη παρακολούθησε 58.769 ασθενείς με διάγνωση άνοιας και 225.574 ασθενείς χωρίς διάγνωση άνοιας.
Πηγές: Times of India, PubMed, NIH, MedlinePlus, MedlinePlus, Cleveland Clinic, Cleveland Clinic, NIH, Cleveland Clinic