Μπορεί ένας μύκητας να προσφέρει λύση σε μια από τις πιο διαδεδομένες παθήσεις του σύγχρονου τρόπου ζωής; Την ώρα που η λιπώδης νόσος του ήπατος να επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς ουσιαστικές θεραπευτικές επιλογές, οι επιστήμονες στρέφονται στη «σκοτεινή ύλη» του εντέρου για μια πιθανή θεραπεία. Τι ανακάλυψαν;
Πώς φεύγει το λίπος στο συκώτι: Τα συμπτώματα, οι εξετάσεις που το δείχνουν και το προσδόκιμο ζωής
Τι είναι η λιπώδης νόσος του ήπατος και τι προκαλεί
Η λιπώδης νόσος του ήπατος που σχετίζεται με τη μεταβολική δυσλειτουργία (MAFLD), θεωρείται μία από τις πιο συχνές χρόνιες ηπατικές διαταραχές στον κόσμο, επηρεάζοντας περισσότερους από 1 στους 4 ενήλικες παγκοσμίως. Σε νέα μελέτη, λοιπόν, οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ένας κοινός μύκητας του εντέρου θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες θεραπείες.
Παλαιότερα γνωστή ως μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος, η πάθηση μπορεί να οδηγήσει σε μεταβολική δυσλειτουργία, φλεγμονή και ίνωση του ήπατος. Αυτό το προχωρημένο στάδιο της πάθησης ονομάζεται στεατοηπατίτιδα που σχετίζεται με τη μεταβολική δυσλειτουργία (MASH).
Παρά την επικράτηση της πάθησης, μόνο ένα φάρμακο έχει εγκριθεί από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) για τη θεραπεία της MASH, το οποίο, μάλιστα, δεν λειτουργεί καλά για όλους. Έτσι, τώρα, στη νέα μελέτη, οι επιστήμονες διερευνούν τις επιδράσεις ενός μύκητα που ονομάζεται Fusarium foetens και το θεραπευτικό του δυναμικό.
«Οι μοναδικές επιδράσεις του F. foetens είναι πραγματικά θαυματουργές», δήλωσε ο Changtao Jiang, διακεκριμένος καθηγητής και αναπληρωτής κοσμήτορας στη Σχολή Ιατρικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου. Ο Δρ. Jiang είναι επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας, η οποία δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Science.
Μέχρι στιγμής, ο μύκητας έχει μελετηθεί μόνο σε εργαστηριακά πειράματα που περιλαμβάνουν ανθρώπινα κλινικά δείγματα και ποντίκια. Στο μέλλον, οι ερευνητές σχεδιάζουν να μελετήσουν τις επιδράσεις του στο ανθρώπινο σώμα.
Μύκητες, η «σκοτεινή ύλη» του εντέρου
Πριν από τη νέα μελέτη, οι επιστήμονες γνώριζαν ότι το έντερο και το μικροβίωμά του επηρεάζουν την εξέλιξη της MASH, επειδή το ήπαρ είναι πολύ εκτεθειμένο σε υποπροϊόντα από τα μικρόβια του εντέρου. Ωστόσο, λίγα ήταν γνωστά για τους συγκεκριμένους μικροοργανισμούς και τα μόρια που εμπλέκονται.
Σημειώνεται ότι, αν και τα βακτήρια του εντέρου έχουν μελετηθεί σε βάθος, λίγα είναι γνωστά για τους μύκητες του εντέρου. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι οι μύκητες του εντέρου έχουν ποικίλες και σύνθετες διατροφικές ανάγκες, γεγονός που καθιστά δύσκολη την ανάπτυξή τους στο εργαστήριο, και τα δείγματα μολύνονται εύκολα επειδή τα μυκητιασικά σπόρια μεταφέρονται στον αέρα.
«Οι μύκητες του εντέρου συχνά ονομάζονται “σκοτεινή ύλη” του εντερικού μικροοικοσυστήματος», δήλωσε ο Δρ. Jiang. Αλλά στην τελευταία τους εργασία, οι ερευνητές όχι μόνο προσδιόρισαν πώς το F. foetens επηρεάζει τη MASH, αλλά εντόπισαν και τα μόρια και τους μεταβολίτες που εμπλέκονται.
Πώς φεύγει το λίπος στο συκώτι: Τα συμπτώματα, οι εξετάσεις που το δείχνουν και το προσδόκιμο ζωής
Πώς διεξήχθη η μελέτη
Για να εντοπίσουν τον μύκητα, οι ερευνητές συνέλεξαν δείγματα κοπράνων από 100 άτομα σε πέντε περιοχές της Κίνας. Χρησιμοποίησαν ένα ειδικό σύστημα για να καλλιεργήσουν τους μύκητες μέσα σε κάθε δείγμα στο εργαστήριο.
Εκτός από την ανάλυση δειγμάτων από την Κίνα, η ομάδα μελέτησε δημοσιευμένα δεδομένα από άλλες μελέτες εντερικών μυκήτων που χρησιμοποίησαν εθελοντές σε άλλες οκτώ χώρες. Αυτό τους επέτρεψε να εντοπίσουν τα πιο συνηθισμένα στελέχη μυκήτων που βρίσκονται στο έντερο, όχι μόνο στην Κίνα αλλά και παγκοσμίως.
Η εξέταση δεδομένων από όλο τον κόσμο βοήθησε να διασφαλιστεί ότι τα δείγματα κάλυπταν ένα ευρύ φάσμα διατροφικών συνηθειών και περιβαλλοντικών εκθέσεων, καθώς και οι δύο παράγοντες διαμορφώνουν το μικροβίωμα του εντέρου.
«Οι κάτοικοι των πόλεων συνήθως εμφανίζουν χαμηλότερη ποικιλομορφία μικροβιώματος του εντέρου σε σύγκριση με τους κατοίκους της υπαίθρου, πιθανώς λόγω της μειωμένης επαφής με το φυσικό περιβάλλον και της αυξημένης χρήσης αντιβιοτικών», σημείωσε ο Δρ. Jiang.
Επειδή οι μύκητες εξαπλώνονται μέσω του αέρα, οι ερευνητές συνέκριναν τις μυκητιασικές κοινότητες που αναπτύσσονται από τον αέρα και από εντερικά δείγματα για να εντοπίσουν εκείνες που είναι πιθανό να είναι μολυσματικές. Η ομάδα εξέτασε επίσης πόσο τα στελέχη μυκήτων άντεξαν τη θερμοκρασία του εντέρου -περίπου 37 βαθμούς Κελσίου- και την έλλειψη οξυγόνου που βρέθηκε στα έντερα.
Μέσω αυτών των πειραμάτων, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι σε όλα τα δείγματα κοπράνων, το F. foetens ξεχώριζε ως το πιο κοινό στέλεχος που ήταν πιθανό να ευδοκιμήσει στο έντερο.
Πώς ο μύκητας μπορεί να συμβάλει στη θεραπεία της MASH
Για να δουν εάν το F. foetens θα μπορούσε να επηρεάσει τη λιπώδη νόσο του ήπατος, οι ερευνητές χορήγησαν τον μύκητα σε ποντίκια για δύο εβδομάδες. Τα τρωκτικά είχαν τραφεί με μια δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά σχεδιασμένη να προκαλεί συμπτώματα MASH.
Αν και το βάρος των ποντικιών που έλαβαν θεραπεία ήταν συγκρίσιμο με αυτό των ποντικιών που δεν τον έλαβαν, το βάρος του συκωτιού τους ήταν μικρότερο. Τα ποντίκια που έλαβαν θεραπεία είχαν επίσης λιγότερη φλεγμονή και ίνωση του ήπατος και χαμηλότερα επίπεδα χημικών ουσιών που σχετίζονται με τη MASH.
Έτσι, ο Δρ. Jiang και οι συνάδελφοί του διαπίστωσαν ότι η θεραπεία με F. foetens μείωσε τη δραστηριότητα ενός βασικού ενζύμου για την παραγωγή ορισμένων τύπων λιπών. Καθώς η δραστηριότητα αυτού του ενζύμου -που ονομάζεται CerS- μειώθηκε, μειώθηκαν και τα επίπεδα αυτών των λιπών.
Οι ερευνητές επιβεβαίωσαν τα αποτελέσματα μέσω πρόσθετων πειραμάτων σε ποντίκια που είχαν τροποποιηθεί γενετικά είτε για να μειώσουν είτε για να αυξήσουν την παραγωγή CerS, καθώς και σε ποντίκια που τρέφονταν με συμπληρώματα CerS.
«Η εργασία έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη κλινικών θεραπευτικών στρατηγικών που στοχεύουν τους μύκητες του εντέρου. Η απροσδόκητη ανακάλυψη εγείρει την ιδέα ότι θα μπορούσαμε να απομονώσουμε μικρόβια του εντέρου που δεν γνωρίζαμε ποτέ ότι υπήρχαν για την καταπολέμηση ανθρώπινων ασθενειών», δήλωσε ο Δρ. Jiang.
Λίπος στο συκώτι: Καινοτόμος θεραπεία αναστρέφει τη συσσώρευση και αποτρέπει τις βλάβες
Στη συνέχεια, οι ερευνητές σχεδιάζουν να μελετήσουν τις επιδράσεις του F. foetens στους ανθρώπους. Θέλουν επίσης να διερευνήσουν τις μοριακές οδούς που εμπλέκονται στο θεραπευτικό αποτέλεσμα και τους ρόλους που μπορεί να διαδραματίζουν άλλοι εντερικοί μύκητες σε μεταβολικές ασθένειες.
Πηγές: Live Science, Nature Biotechnology, Cleveland Clinic(1), Cell, Cleveland Clinic(2), Science