Ο οξύς πόνος στο μάτι μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά, από ένα ήπιο τσίμπημα έως έντονη, διαπεραστική ενόχληση. Ενώ οι μικροενοχλήσεις υποχωρούν συχνά από μόνες τους, ο ξαφνικός ή ο σοβαρός πόνος μπορεί να αποτελεί ένδειξη λοιμώξεων, οφθαλμικών παθήσεων ή ακόμη και προβλημάτων υγείας σε άλλα μέρη του σώματος που απαιτούν άμεση ιατρική φροντίδα.
Φωτοκερατίτιδα: Το ηλιακό έγκαυμα στα μάτια που προκαλεί πόνο και τύφλωση
Τι προκαλεί πόνο στο μάτι – Με ποιες παθήσεις σχετίζεται
Ο πόνος στα μάτια μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά ή να αναπτυχθεί σταδιακά, εκδηλώνοντας αιχμηρές, παλλόμενες, καυστικές ή διαπεραστικές αισθήσεις. Ενώ μικροπροβλήματα, όπως η ξηροφθαλμία ή ένα μικρό σωματίδιο στην επιφάνεια του ματιού, συνήθως υποχωρούν με απλή φροντίδα, σοβαρότερα προβλήματα – όπως λοιμώξεις ή γλαύκωμα – απαιτούν άμεση ιατρική παρακολούθηση ώστε να αποφευχθεί η απώλεια όρασης και να προστατευτεί η μακροπρόθεσμη υγεία των ματιών.
Μπορεί ο πόνος στο μάτι να προκληθεί από πάθηση που δεν σχετίζεται με τα μάτια και την όραση;
Ναι, ο πόνος στο μάτι δεν προκαλείται πάντα από πρόβλημα στο ίδιο το μάτι. Μερικές φορές εμφανίζεται λόγω παθήσεων σε άλλα σημεία του σώματος.
Σύμφωνα με μελέτη του 2020 με τίτλο «Differential diagnosis of acute ocular pain: Teleophthalmology during COVID‑19 pandemic», οι συγγραφείς αναφέρουν ότι ο οφθαλμικός πόνος μπορεί να προέρχεται από άμεσες παθήσεις που επηρεάζουν το μάτι ή τα παραρτήματά του, καθώς και από έμμεσες πηγές, όπως αναφερόμενος πόνος από άλλες δομές, όπως το κεντρικό νευρικό σύστημα.
Επισημαίνουν επίσης ότι πολλές παθήσεις οι οποίες δεν είναι απειλητικές για την όραση μπορούν να προκαλέσουν πόνο στα μάτια και ότι, με σωστή διαλογή μέσω τηλεϊατρικής, μπορούν να αποφευχθούν άσκοπες επισκέψεις σε νοσοκομεία – ιδιαίτερα σε περιόδους καραντίνας ή πανδημίας.
Άλλες πιο πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι αυτοάνοσα, φλεγμονώδη, νευρικά και ακόμη και λοιμώδη προβλήματα μπορούν να προκαλέσουν πόνο στα μάτια. Η γνώση αυτών των αιτιών είναι σημαντική, καθώς ο οφθαλμικός πόνος μπορεί να αποτελεί πρώιμο προειδοποιητικό σημάδι.
Συχνές αιτίες περιλαμβάνουν:
- Αυτοάνοσα νοσήματα (όπως ρευματοειδής αρθρίτιδα ή σπονδυλοαρθρίτιδα) → μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονή στο λευκό του ματιού (σκληρίτιδα) ή στο εσωτερικό του ματιού (ραγοειδίτιδα), με έντονο, βαθύ πόνο.
- Φλεγμονώδεις παθήσεις (όπως το σύνδρομο Sjögren) → μπορούν να προκαλέσουν έντονη ξηρότητα και ερεθισμό στα μάτια, συχνά με καυστικό ή τσιμπητό πόνο.
- Χρόνιος πόνος ή νευρικά προβλήματα → μπορούν να προκαλέσουν συνεχή πόνο ή ξηρότητα στα μάτια, ακόμη κι αν το μάτι φαίνεται φυσιολογικό.
- Παθήσεις εγκεφάλου και αιμοφόρων αγγείων (όπως φλεγμονή του οπτικού νεύρου ή νόσος μικρών αγγείων) → μπορούν να προκαλέσουν ξαφνικό πόνο και αλλαγές στην όραση.
- Σοβαρές λοιμώξεις στο σώμα (όπως λοιμώξεις στις καρδιακές βαλβίδες) → μπορούν να εξαπλωθούν στο μάτι και να προκαλέσουν πόνο, ερυθρότητα και οίδημα.
Αν ο πόνος στο μάτι εμφανίζεται μαζί με πόνο στις αρθρώσεις, δερματικά προβλήματα, πυρετό ή αλλαγές στην όραση, αυτό μπορεί να υποδεικνύει συστημικό πρόβλημα που χρειάζεται ιατρική φροντίδα.
Συχνές αιτίες πόνου στα μάτια
1. Ξένα σώματα
Ξένα σώματα, όπως σκόνη, νύχια, γύρη ή βλεφαρίδες, μπορούν να γρατζουνίσουν ή να παγιδευτούν στο μάτι σας κατά τη διάρκεια καθημερινών δραστηριοτήτων. Υγρά ερεθιστικά, όπως χημικές ουσίες, μπορούν επίσης να προκαλέσουν οξύ πόνο στο μάτι. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν πόνο σε κάθε βλεφάρισμα και υπερβολική δακρύρροια.
Ανάλογα με τον τύπο, το μέγεθος και τη θέση του ξένου σώματος, η αντιμετώπιση μπορεί να περιλαμβάνει:
- Ήπιο ξέπλυμα των υπολειμμάτων με νερό ή κολλύριο
- Χρήση μπατονέτας για την αφαίρεση του αντικειμένου
- Ιατρική βοήθεια για την αφαίρεση μεταλλικών ή γυάλινων θραυσμάτων
2. Λοιμώξεις των ματιών
Οι λοιμώξεις των ματιών από βακτήρια, ιούς, μύκητες ή παράσιτα μπορούν να προκαλέσουν ξαφνικό, οξύ πόνο. Συχνά παραδείγματα περιλαμβάνουν:
- Επιπεφυκίτιδα: Φλεγμονή του επιπεφυκότα από ιούς, βακτήρια ή αλλεργίες.
- Κερατίτιδα: Φλεγμονή του κερατοειδούς από τραυματισμό, ξένα σώματα ή λοίμωξη.
- Κυτταρίτιδα κόγχου: Σοβαρή λοίμωξη των ιστών γύρω από το μάτι, συχνά από ιγμορίτιδα ή λοιμώξεις προσώπου.
- Ενδοφθαλμίτιδα: Λοίμωξη μέσα στον βολβό του ματιού, συνήθως μετά από χειρουργείο, ενέσεις ή τραύμα.
- Βλεφαρίτιδα: Φλεγμονή των βλεφάρων που συνδέεται με ροδόχρου νόσο ή υπερανάπτυξη βακτηρίων/ακάρεων.
- Άλλες λοιμώξεις/ΣΜΝ: Ο έρπης, η γονόρροια, η σύφιλη και ο HIV μπορούν επίσης να επηρεάσουν το μάτι.
Οι λοιμώξεις των ματιών συνήθως απαιτούν ιατρική παρακολούθηση. Χωρίς σωστή θεραπεία, μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή βλάβη. Οι συνήθεις θεραπείες εξαρτώνται από τον τύπο της λοίμωξης και περιλαμβάνουν:
- Αντιβιοτικές σταγόνες ή αλοιφές για τα μάτια
- Από του στόματος αντιβιοτικά
- Αντιιικές σταγόνες για τα μάτια
- Ένεση αντιβιοτικών
- Ζεστές κομπρέσες
3. Ερεθισμοί και παθήσεις των ματιών
Ο ερεθισμός ή η φλεγμονή του εσωτερικού βλεφάρου ή του βολβού μπορεί να προκαλέσει οξύ πόνο στο μάτι. Συχνές αιτίες περιλαμβάνουν:
- Αμυχές του κερατοειδούς: Γρατζουνιές από φακούς επαφής ή ξένα σώματα που εκθέτουν τα ευαίσθητα νεύρα του κερατοειδούς.
- Ξηροφθαλμία: Ανεπαρκής παραγωγή δακρύων από ασθένεια, φάρμακα ή χρήση φακών επαφής.
- Πρόσθια ραγοειδίτιδα: Φλεγμονή της ίριδας που συνδέεται με τραυματισμό, αυτοάνοσο νόσημα ή λοίμωξη.
- Γλαύκωμα: Συσσώρευση υγρού που αυξάνει την πίεση του ματιού και μπορεί να βλάψει το οπτικό νεύρο.
Η θεραπεία για τους ερεθισμούς των ματιών εξαρτάται από την αιτία και μπορεί να περιλαμβάνει:
- Επίδεσμο ματιού για την προώθηση της επούλωσης μιας αμυχής κερατοειδούς
- Τεχνητά δάκρυα για ενυδάτωση, όταν η ξηροφθαλμία ή η αμυχή μειώνουν την υγρασία
- Στεροειδείς ή μυδριατικές σταγόνες, ειδικά για πρόσθια ραγοειδίτιδα
- Συνταγογραφούμενες σταγόνες για μείωση της βλαβερής ενδοφθάλμιας πίεσης που εμφανίζεται στο γλαύκωμα
- Θεραπεία με λέιζερ ή χειρουργική επέμβαση για την αποστράγγιση υγρού και τη μείωση της πίεσης στο γλαύκωμα
4. Πονοκέφαλοι
Ορισμένοι πονοκέφαλοι μπορούν να προκαλέσουν αιχμηρό ή παλλόμενο πόνο γύρω ή πίσω από το μάτι. Οι κύριοι τύποι περιλαμβάνουν:
- Αθροιστική κεφαλαλγία: Έντονος, μονόπλευρος πόνος στο πρόσωπο από τον αυχένα έως τον κρόταφο, συχνά με ευαισθησία στο φως.
- Ημικρανίες: Σοβαρός, παλλόμενος πόνος στο κεφάλι, στους κροτάφους ή πίσω από το ένα μάτι, συχνά με ναυτία, έμετο και ευαισθησία στο φως ή στον ήχο.
Επιλογές θεραπείας:
- Φάρμακα με συνταγή, όπως τριπτάνες, β-αναστολείς ή αναστολείς CGRP
- Μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, όπως ΜΣΑΦ, ασπιρίνη ή παρακεταμόλη
- Προσαρμογές στον τρόπο ζωής, όπως αποφυγή εκλυτικών παραγόντων, σωστός ύπνος και ενυδάτωση
- Εναλλακτικές θεραπείες, όπως βιοανάδραση, μασάζ ή βελονισμός
Πότε να ζητήσετε ιατρική βοήθεια άμεσα
Η άμεση ιατρική φροντίδα για σοβαρό πρόβλημα στο μάτι μπορεί να αποτρέψει μακροχρόνιες βλάβες. Ζητήστε άμεση βοήθεια από οφθαλμίατρο, γιατρό ή τμήμα επειγόντων αν έχετε οποιοδήποτε από τα παρακάτω συμπτώματα μαζί με οξύ πόνο στο μάτι:
- Εμφάνιση κοψίματος ή αμυχής στο μάτι
- Ξένο σώμα σφηνωμένο στο μάτι
- Όραση με φωτοστέφανα γύρω από τα φώτα
- Εμφάνιση αδιαφανούς κερατοειδούς
- Πυρετός, ρίγη ή άλλα σημάδια λοίμωξης του σώματος
- Χημικά προϊόντα στα μάτια
- Ερυθρότητα, οίδημα, εκκρίσεις ή πίεση στο μάτι
- Προεξοχή των ματιών
- Αδυναμία κίνησης των ματιών στο φυσιολογικό εύρος τους
- Ναυτία, έμετος ή πονοκέφαλος
- Αλλαγή στην όραση, όπως θολή όραση ή διπλωπία (διπλή όραση)
- Ανεξέλεγκτη αιμορραγία
Πηγές: VeryWell Health, PubMed Central, JAMA Ophthalmology, MDPI, Frontiers, ResearchGate, BMC Ophthalmology, PubMed Central