Ερευνητές ανακάλυψαν ότι η έκθεση σε ορισμένα «παντοτινά χημικά» κατά την ανάπτυξη μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά και τη μνήμη, ιδιαίτερα στους άνδρες. Τα ευρήματα εγείρουν νέες ανησυχίες για τις μακροχρόνιες επιπτώσεις τους στον εγκέφαλο.
Μικροπλαστικά: Οι επιστήμονες ανακάλυψαν έναν απλό απλό τρόπο που τα αφαιρεί από το νερό της βρύσης
Νέα ευρήματα για την επίδραση των PFAS στην ανάπτυξη του εγκεφάλου των ανδρών
Οι «παντοτινά χημικά», γνωστά ως υπερφθοροαλκυλικές και πολυφθοροαλκυλικές ουσίες (PFAS), χρησιμοποιούνται εδώ και σχεδόν έναν αιώνα σε πολλά προϊόντα επειδή διαρκούν πολύ. Αυτές οι χημικές ουσίες δεν αποσυντίθενται στη φύση, γεγονός που προκαλεί ανησυχίες για τις μακροχρόνιες επιπτώσεις τους.
Μία μορφή, το υπερφθοροεξανικό οξύ (PFHxA), έχει μικρότερη αλυσίδα μορίων και θεωρούνταν λιγότερο επιβλαβής για τον άνθρωπο. Όμως νέα έρευνα από το Ινστιτούτο Νευροεπιστημών Del Monte του Πανεπιστημίου Rochester δείχνει ότι η πρώιμη έκθεση στην PFHxA μπορεί να προκαλέσει αυξημένο άγχος και προβλήματα μνήμης.
Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο European Journal of Neuroscience. «Παρόλο που αυτές οι επιδράσεις ήταν ήπιες, το γεγονός ότι εμφανίστηκαν μόνο στα αρσενικά θυμίζει τις πολλές νευροαναπτυξιακές διαταραχές που εμφανίζονται συχνότερα στους άνδρες», δήλωσε η αμερικανή νευροεπιστήμονας και κύρια συγγραφέας της μελέτης, Ania Majewska, Ph.D., σύμφωνα με το Medical Xpress.
Επιπτώσεις των PFAS και άλλων μικροπλαστικών στην υγεία ανδρών και γυναικών
Σύμφωνα με μελέτη του 2023 με τίτλο «Toxic effects of per‑ and polyfluoroalkyl substances on sperm», πειραματικά και επιδημιολογικά δεδομένα δείχνουν ότι η έκθεση στα PFAS βλάπτει τη λειτουργία του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος διαταράσσοντας τη σπερματογένεση, μειώνοντας την κινητικότητα και την ποιότητα του σπέρματος και προκαλώντας δομικές ανωμαλίες στα σπερματοζωάρια.
Η μελέτη επισημαίνει επίσης ότι τα PFAS λειτουργούν ως ενδοκρινικοί διαταράκτες, επηρεάζοντας άμεσα τη γονιμότητα των ανδρών μέσω πολλών μηχανισμών που επηρεάζουν την υγεία του σπέρματος.
Άλλες πρόσφατες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι τα PFAS αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για την υγεία, με διαφοροποιημένες επιδράσεις ανά φύλο. Αυτές οι συνθετικές ενώσεις, που βρίσκονται στο νερό, σε συσκευασίες τροφίμων και σε βιομηχανικά προϊόντα, διαταράσσουν τα ορμονικά συστήματα και συσσωρεύονται στους ιστούς με την πάροδο του χρόνου.
Επιδράσεις στους άνδρες
- Νευροαναπτυξιακά προβλήματα (άγχος, απώλεια μνήμης από έκθεση σε PFHxA σε αρσενικά απογόνων)
- Μειωμένη ποιότητα σπέρματος και δυσλειτουργία όρχεων
- Ενδοκρινική διαταραχή που επηρεάζει την τεστοστερόνη και την επιγενετική του σπέρματος
- Αυξημένος κίνδυνος για καρκίνο (π.χ. όρχεων, θυρεοειδούς)
Μπορούμε να βάζουμε πλαστικά δοχεία στον φούρνο μικροκυμάτων; Τι προειδοποιούν οι επιστήμονες
Επιδράσεις στις γυναίκες
- Υπογονιμότητα και αποβολές
- Πρώιμη εμμηνόπαυση και διαταραχές περιόδου
- Αυξημένος κίνδυνος για σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) και ενδομητρίωση
- Διαταραχή του χρονισμού της εφηβείας
Ο εγκέφαλος των ανδρών είναι πιο ευάλωτος: Η έκθεση σε PFHxA συνδέεται με άγχος και προβλήματα στη μνήμη
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι άνδρες διαγιγνώσκονται συχνότερα με νευροαναπτυξιακές διαταραχές όπως ο αυτισμός και η ΔΕΠΥ. «Αυτό το εύρημα δείχνει ότι ο εγκέφαλος στους άνδρες μπορεί να είναι πιο ευάλωτος σε περιβαλλοντικές επιδράσεις κατά τη διάρκεια της νευροανάπτυξης».
Οι ερευνητές εξέθεσαν τα ποντίκια στην PFHxA μέσω λιχουδιάς, η οποία δινόταν στη μητέρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. Διαπιστώθηκε ότι τα αρσενικά ποντίκια που εκτέθηκαν σε υψηλότερες δόσεις PFHxA μέσα στη μήτρα και μέσω του μητρικού γάλακτος εμφάνισαν ήπιες αναπτυξιακές αλλαγές, όπως μείωση της δραστηριότητας, αυξημένες συμπεριφορές άγχους και ελλείμματα μνήμης. Δεν βρέθηκαν συμπεριφορικές επιδράσεις στα θηλυκά ποντίκια που εκτέθηκαν με τον ίδιο τρόπο στην PFHxA.
«Το εύρημα ότι η έκθεση στην PFHxA κατά την ανάπτυξη έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις στη συμπεριφορά σε μοντέλο θηλαστικού είναι ανησυχητικό, δεδομένου ότι οι PFAS με μικρές αλυσίδες θεωρούνται ασφαλέστερες εναλλακτικές λύσεις σε σχέση με τις παλαιότερες μορφές PFAS που έχουν ήδη αποσυρθεί από την παραγωγή», δήλωσε η Elizabeth Plunk, Ph.D., απόφοιτη του μεταπτυχιακού προγράμματος Τοξικολογίας της Ιατρικής Σχολής και Οδοντιατρικής του Πανεπιστημίου Rochester και πρώτη συγγραφέας της μελέτης.
«Η κατανόηση των επιδράσεων της PFHxA στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο είναι κρίσιμη όταν τίθενται προτάσεις για ρυθμίσεις γύρω από αυτή τη χημική ουσία. Ελπίζουμε ότι αυτή είναι η πρώτη από πολλές μελέτες που θα αξιολογήσουν τη νευροτοξικότητα της PFHxA».
Οι μακροχρόνιες επιπτώσεις προκαλούν ανησυχία
Οι ερευνητές παρακολούθησαν τα ποντίκια έως την ενηλικίωση και διαπίστωσαν ότι στα αρσενικά, η έκθεση στην PFHxA επηρέασε τη συμπεριφορά πολύ μετά τη διακοπή της έκθεσης – κάτι που υποδηλώνει ότι η PFHxA μπορεί να έχει επιπτώσεις στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο με μακροχρόνιες συνέπειες.
«Αυτή η μελέτη αναδεικνύει την ανάγκη για περισσότερη έρευνα στις PFAS με μικρές αλυσίδες. Κατά τη γνώση μας, η PFHxA δεν έχει αξιολογηθεί μέχρι σήμερα για αναπτυξιακή νευροσυμπεριφορική τοξικότητα σε ζωικά μοντέλα», δήλωσε η Majewska.
«Οι μελλοντικές μελέτες θα πρέπει να εξετάσουν τα κυτταρικά και μοριακά αποτελέσματα της PFHxA, συμπεριλαμβανομένων των επιδράσεων σε συγκεκριμένους τύπους κυττάρων, σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την κίνηση, τα συναισθήματα/φόβο και τη μνήμη, ώστε να αποκαλυφθούν οι υποκείμενοι μηχανισμοί».
Παρά την πιο σύντομη μοριακή της αλυσίδα, η PFHxA έχει διαπιστωθεί ότι παραμένει στο νερό και απαγορεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2024. Αυτό ακολούθησε αρκετά χρόνια περιορισμών για τις PFAS με μεγαλύτερες αλυσίδες. Το 2024, η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ καθιέρωσε για πρώτη φορά εθνικά πρότυπα για την ποιότητα του πόσιμου νερού όσον αφορά τα PFAS, τα οποία θα μειώσουν την έκθεση σε εκατομμύρια ανθρώπους.
Μικροπλαστικά: Πού βρίσκονται στην κουζίνα μας – Πώς θα προστατευθούμε
Τα PFAS είναι ανθρωπογενείς χημικές ουσίες με μοναδική ικανότητα να απωθούν λεκέδες, λάδι και νερό, και έχουν εντοπιστεί σε τρόφιμα, νερό, ζώα και ανθρώπους. Συνδέονται με διάφορα προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένων αναπτυξιακών προβλημάτων σε βρέφη και καρκίνου των νεφρών.
Πηγές: Medical Xpress, WILEY, University of Rochester, WSU, PubMed, MSU, IJHC, MDPI, Duke GHI, NIH, PMC