Ο τρόπος με τον οποίο κάποιος περπατάει —ο ρυθμός, η ταχύτητα ή ακόμα και η ισορροπία— μπορεί να είναι σημάδι ασθένειας ή διαταραχής. Νέα έρευνα δείχνει ότι ένα σημάδι στο περπάτημα θα μπορούσε να είναι ένδειξη που σχετίζεται με τον αυτισμό. Ποιο είναι το σημάδι;
Τεστ δύο λεπτών με τα δάχτυλα ανιχνεύει τον αυτισμό με 85% ακρίβεια
Πότε είναι σύμπτωμα του αυτισμού το βάδισμα – Πώς περπατούν όσοι έχουν τη διαταραχή
Ο αυτισμός είναι μια νευροαναπτυξιακή πάθηση που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσεται και λειτουργεί ο εγκέφαλος, επηρεάζοντας τη συμπεριφορά, την επικοινωνία και την κοινωνική αλληλεπίδραση. Μπορεί επίσης να επηρεάσει τον τρόπο που κινείται κάποιος, συμπεριλαμβανομένου και του τρόπου που περπατά.
Πλέον, αυτό το παράξενο «σημάδι» στο περπάτημα αναγνωρίζεται από το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών ως ένα υποστηρικτικό διαγνωστικό χαρακτηριστικό του αυτισμού. Σύμφωνα με άρθρο του 2021, παιδιά με αυτισμό παρουσιάζουν εμφανείς διαφορές στον τρόπο βαδίσματός τους, κινούνταν με λιγότερο συντονισμό και ισορροπία συγκριτικά τους νευροτυπικούς.
Ποιες παθήσεις επηρεάζουν το βάδισμα;
Το βάδισμα μπορεί να αλλάξει για πολλούς λόγους, ειδικά στους ηλικιωμένους και σε άτομα με προβλήματα υγείας. Σύμφωνα με άρθρο του 2021 με τίτλο «Analysis of gait synchrony and balance in neurodevelopmental disorders using computer vision techniques», οι ερευνητές παρακολούθησαν τα μοτίβα βαδίσματος 15 παιδιών με νευροαναπτυξιακές παθήσεις και 12 τυπικών αδελφών τους, χρησιμοποιώντας βίντεο και εργαλεία εκτίμησης στάσης σώματος.
Διαπίστωσαν ότι τα παιδιά με νευροαναπτυξιακές δυσκολίες περπατούσαν με λιγότερο συγχρονισμό και είχαν χειρότερη ισορροπία σε σύγκριση με τα αδέλφια τους. Άλλες πρόσφατες μελέτες δείχνουν:
- Ηλικία και σκέψη κατά το περπάτημα: Οι ηλικιωμένοι περπατούν πιο αργά και με λιγότερη σταθερότητα όταν κάνουν δύο πράγματα ταυτόχρονα, όπως να μιλούν και να περπατούν, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο πτώσεων.
- Νόσος Πάρκινσον: Όταν άτομα με Πάρκινσον προσπαθούν να περπατήσουν και ταυτόχρονα να σκεφτούν ή να κρατήσουν κάτι, το βάδισμά τους επιβραδύνεται, κάνουν περισσότερα βήματα και το περπάτημά τους γίνεται λιγότερο ομαλό.
- Η σωματική άσκηση βοηθά: Στην περίπτωση της νόσου Πάρκινσον, ασκήσεις όπως ο χορός και το περπάτημα βελτιώνουν την ταχύτητα και το μήκος των βημάτων περισσότερο από άλλες μορφές εκπαίδευσης.
Ποιες είναι οι ενδείξεις στο περπάτημα ατόμων με αυτισμό;
Οι πιο εμφανείς διαφορές στο βάδισμα μεταξύ των αυτιστικών ατόμων είναι:
- βάδισμα στις μύτες των ποδιών, περπάτημα στις μπάλες των ποδιών
- βάδισμα με τα πόδια στραμμένα προς τα μέσα
- βάδισμα με τα πόδια στραμμένα προς τα έξω.
Έλλειψη βιταμίνης D στα νεογέννητα – Πώς αυξάνει τις πιθανότητες για αυτισμό, ΔΕΠΥ και σχιζοφρένεια
Η έρευνα έχει επίσης εντοπίσει πιο λεπτές διαφορές. Μελέτη που συνοψίζει 30 χρόνια ερευνών σε άτομα με αυτισμό αναφέρει ότι το βάδισμα χαρακτηρίζεται από:
- πιο αργό περπάτημα
- πιο πλατιά βήματα
- μεγαλύτερη διάρκεια στη φάση «στήριξης», όταν το πόδι φεύγει από το έδαφος
- περισσότερο χρόνο για την ολοκλήρωση κάθε βήματος.
Τα άτομα με αυτισμό παρουσιάζουν πολύ μεγαλύτερη ατομική μεταβλητότητα στο μήκος και την ταχύτητα των βημάτων τους, καθώς και στη συνολική ταχύτητα βάδισης. Οι διαφορές στο βάδισμα τείνουν επίσης να συνυπάρχουν με άλλες κινητικές διαφορές, όπως προβλήματα στην ισορροπία, τον συντονισμό, τη σταθερότητα στάσης σώματος και τη γραφή. Ενδέχεται να χρειάζονται υποστήριξη και για αυτές τις άλλες κινητικές δεξιότητες.
Γιατί περπατούν διαφορετικά;
Οι διαφορές στο βάδισμα οφείλονται κυρίως σε διαφορές στην ανάπτυξη του εγκεφάλου, συγκεκριμένα σε περιοχές γνωστές ως βασικά γάγγλια και παρεγκεφαλίδα. Τα βασικά γάγγλια είναι γενικά υπεύθυνα για τη διαδοχή των κινήσεων, συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής στάσης. Διασφαλίζουν ότι το βάδισμα φαίνεται αβίαστο, ομαλό και αυτόματο.
Η παρεγκεφαλίδα χρησιμοποιεί στη συνέχεια οπτικές και ιδιοδεκτικές πληροφορίες (για την αίσθηση της θέσης και της κίνησης του σώματος) για να προσαρμόσει και να συγχρονίσει τις κινήσεις ώστε να διατηρηθεί η σταθερότητα στάσης. Διασφαλίζει ότι η κίνηση είναι ελεγχόμενη και συντονισμένη.
Οι αναπτυξιακές διαφορές σε αυτές τις εγκεφαλικές περιοχές σχετίζονται με την εμφάνιση των περιοχών αυτών (τη δομή τους), τον τρόπο λειτουργίας τους (λειτουργία και ενεργοποίηση) και το πώς «επικοινωνούν» με άλλες περιοχές του εγκεφάλου (τις συνδέσεις τους).
Ενώ ορισμένοι ερευνητές είχαν προτείνει ότι η διαφορά στο βάδισμα οφείλεται σε καθυστερημένη ανάπτυξη, πλέον γνωρίζουμε ότι οι διαφορές στο βάδισμα επιμένουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Μερικές διαφορές μάλιστα γίνονται πιο εμφανείς με την ηλικία. Πέρα από τις διαφορές που βασίζονται στον εγκέφαλο, το βάδισμα σχετίζεται επίσης με παράγοντες όπως οι γενικότερες κινητικές, γλωσσικές και γνωστικές ικανότητες του ατόμου.
Άτομα με πιο πολύπλοκες ανάγκες υποστήριξης μπορεί να εμφανίζουν πιο έντονες διαφορές στο βάδισμα ή την κίνηση, μαζί με δυσκολίες στη γλώσσα και στις γνωστικές λειτουργίες. Η δυσρύθμιση της κίνησης μπορεί να δείχνει και αισθητηριακή ή γνωστική υπερφόρτωση και μπορεί να αποτελέσει έναν χρήσιμο δείκτη ότι το άτομο ενδέχεται να ωφεληθεί από επιπλέον υποστήριξη ή από ένα διάλειμμα.
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις διαφορές στο περπάτημα
Δεν χρειάζεται να αντιμετωπίζονται όλες οι διαφορές. Αντίθετα, οι ειδικοί ακολουθούν εξατομικευμένη προσέγγιση βασισμένη σε στόχους. Ορισμένα άτομα με αυτισμό μπορεί να έχουν διακριτές διαφορές στο βάδισμα που είναι παρατηρήσιμες κατά τη διάρκεια δοκιμών. Όμως αν αυτές οι διαφορές δεν επηρεάζουν την ικανότητα συμμετοχής του ατόμου στην καθημερινή ζωή, τότε δεν απαιτείται υποστήριξη.
Ένα άτομο με αυτισμό είναι πιθανό να ωφεληθεί από υποστήριξη για διαφορές στο βάδισμα αν αυτές έχουν λειτουργικό αντίκτυπο στην καθημερινότητά του. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει:
- αυξημένο κίνδυνο ή συχνές πτώσεις
- δυσκολία στη συμμετοχή σε φυσικές δραστηριότητες που του αρέσουν
- σωματικές επιπτώσεις όπως σφίξιμο στον αχίλλειο τένοντα και στους γαστροκνήμιους μυς, ή σχετιζόμενο πόνο σε άλλα σημεία, όπως τα πόδια ή η πλάτη.
Ορισμένα παιδιά μπορεί επίσης να επωφεληθούν από υποστήριξη για την ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων. Όμως αυτό δεν είναι απαραίτητο να συμβεί μέσα σε ένα ιατρείο.
Δεδομένου ότι τα παιδιά περνούν μεγάλο μέρος του χρόνου τους στο σχολείο, προγράμματα που ενσωματώνουν ευκαιρίες για κίνηση καθ’ όλη τη διάρκεια της σχολικής ημέρας επιτρέπουν στα παιδιά με αυτισμό να αναπτύσσουν κινητικές δεξιότητες εκτός κλινικού περιβάλλοντος και μαζί με τους συνομηλίκους τους. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα Joy of Moving στην Αυστραλία, ενθαρρύνει την κίνηση μέσα στην τάξη.
Οι μελέτες παρεμβάσεων στην κοινότητα μας δείχνουν ότι οι κινητικές ικανότητες των παιδιών με αυτισμό μπορούν να βελτιωθούν μετά τη συμμετοχή τους σε παρεμβάσεις στην κοινότητα, όπως ο αθλητισμός ή ο χορός. Τα μοντέλα υποστήριξης με βάση την κοινότητα ενδυναμώνουν τα παιδιά ώστε να έχουν λόγο στο πώς κινούνται, αντί να θεωρείται πως οι διαφορετικοί τρόποι κίνησης είναι ένα πρόβλημα που πρέπει να διορθωθεί.
Πηγές: ScienceAlert, WILEY, BMC, Nature, PubMed, BMC, ScienceDirect, SageJournals