Καθώς περνάμε όλο και περισσότερο κολλημένοι σε οθόνες –είτε λόγω δουλειάς ή για διασκέδαση–, ειδικοί προειδοποιούν για μια νέα ανησυχία στον τομέα της ψυχικής υγείας που ονομάζεται σύνδρομο popcorn brain. Ψυχολόγος εξηγεί πώς μπορεί το ατελείωτο σκρολάρισμα μπορεί να υπερδιεγείρει τους εγκεφάλους των νέων — προκαλώντας ανησυχία και μειώνοντας τη συγκέντρωση.
Σύνδρομο popcorn brain: Τι είναι η ψηφιακή υπερφόρτωση που επηρεάζει τους νέους – Πώς αντιμετωπίζεται
Καθώς ο χρόνος μπροστά σε οθόνες φτάνει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, πολλοί νέοι μεταπηδούν διαρκώς μεταξύ εφαρμογών, βίντεο και παιχνιδιών – και ο εγκέφαλός τους πληρώνει το τίμημα. Η κλινική ψυχολόγος Dr. Jaya Sukul, περιγράφει αυτό το αυξανόμενο φαινόμενο ως «popcorn brain», μια κατάσταση συνεχούς υπερδιέγερσης που προκαλείται από ασταμάτητα ψηφιακά ερεθίσματα.
«Το popcorn brain δεν σημαίνει κυριολεκτικά ότι ο εγκέφαλός σας σκάει σαν ποπ κορν», εξηγεί, σύμφωνα με το Hindustan Times. «Είναι η αίσθηση ότι τα νευρωνικά σας κυκλώματα υπερδιεγείρονται από τα συνεχή ψηφιακά ερεθίσματα. Μπορεί να διαπιστώσετε ότι πηδάτε γρήγορα από το ένα πράγμα στο άλλο, δυσκολεύεστε να συγκεντρωθείτε και νιώθετε ανήσυχοι όταν είστε off-line επειδή η ζωή φαίνεται πιο αργή σε σχέση με το διαδικτυακό σας feed».
Σύμφωνα με την ίδια, αυτή η ασταμάτητη επιθυμία για καινούργια ερεθίσματα –που τροφοδοτείται από τον σύγχρονο τρόπο ζωής και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης– κρατά τον εγκέφαλο σε κατάσταση υπερεπαγρύπνησης, εξαντλώντας σταδιακά την ενέργεια, αυξάνοντας το στρες, μειώνοντας τη συγκέντρωση και διαταράσσοντας τον ύπνο.
Βασικές αιτίες εγκεφαλικής υπερδιέγερσης
Η εγκεφαλική υπερδιέγερση εμφανίζεται όταν τα νευρικά κύτταρα γίνονται υπερβολικά ενεργά, συχνά λόγω χημικών ή περιβαλλοντικών ανισορροπιών. Αυτό μπορεί να κάνει τον εγκέφαλο να «υπερλειτουργεί», οδηγώντας σε στρες, κόπωση ή ακόμη και βλάβες με την πάροδο του χρόνου.
Σύμφωνα με μελέτη του 2025 με τίτλο «The longitudinal impact of screen media activities on brain function, architecture and mental health in early adolescence», οι έφηβοι που περνούσαν περισσότερο χρόνο σε οθόνες εμφάνισαν αυξημένο στρες και συναισθηματικά προβλήματα τρία χρόνια αργότερα, μαζί με μειωμένο όγκο εγκεφάλου και πιο λεπτή δομή εγκεφάλου. Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι οι αλλαγές στις εγκεφαλικές συνδέσεις εξηγούν το πώς η έντονη χρήση οθονών οδήγησε με τον καιρό σε περισσότερα προβλήματα συμπεριφοράς και στρες.
Άλλες έρευνες επισημαίνουν ότι βασικές αιτίες περιλαμβάνουν:
- Πάρα πολύ γλουταμινικό (το κύριο διεγερτικό χημικό του εγκεφάλου) – Το υπερβολικό γλουταμινικό υπερδιεγείρει τα νευρικά κύτταρα και μπορεί να προκαλέσει κυτταρικό στρες ή θάνατο.
- Ανισορροπία μεταξύ διεγερτικών και ηρεμιστικών σημάτων – Όταν το ηρεμιστικό σύστημα του εγκεφάλου (GABA) είναι πολύ αδύναμο, η ηλεκτρική δραστηριότητα μπορεί να εκτροχιαστεί.
- Αισθητηριακή ή νοητική υπερφόρτωση – Υπερβολικός θόρυβος, φως ή πληροφορίες μπορούν να υπερδιεγείρουν τα νευρωνικά δίκτυα, ιδιαίτερα σε ευαίσθητα άτομα.
- Τοξίνες ή εγκεφαλική κάκωση – Βαρέα μέταλλα, φάρμακα ή τραύματα στο κεφάλι μπορούν να προκαλέσουν χημικές ανισορροπίες που υπερδιεγείρουν τους νευρώνες.
Ποιοι επηρεάζονται;
Αν και το popcorn brain παρατηρείται πιο συχνά σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες, η Dr Sukul προειδοποιεί ότι επηρεάζει επίσης άτομα ηλικίας 30-45 ετών. «Δεν είναι το ίδιο με τον εθισμό στο διαδίκτυο», διευκρινίζει. «Ο εθισμός στο διαδίκτυο είναι ένα κλινικό σύνδρομο που διαταράσσει την εργασία, τις σχέσεις και την καθημερινή ζωή. Το popcorn brain επηρεάζει την ποιότητα ζωής σας, την προσοχή και τη συναισθηματική σας ευημερία, αλλά δεν καταστρέφει απαραίτητα τις σχέσεις ή την επαγγελματική απόδοση».
Ποιος τρόπος γραφής μπορεί να βελτιώσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου και την απομνημόνευση στα παιδιά
Τα συμπτώματα που πρέπει να προσέξετε περιλαμβάνουν:
- Ευερεθιστότητα και άγχος
- Δυσκολία στον ύπνο
- Δυσκολία συγκέντρωσης ή προσήλωσης
- Αίσθημα υπερεπαγρύπνησης ή στρες
- Η ζωή εκτός διαδικτύου φαίνεται βαρετή ή χωρίς ενδιαφέρον
Πώς να ανακουφίσετε το popcorn brain
Η ειδικός προτείνει διάφορες στρατηγικές για να ανακτήσετε τη συγκέντρωση και την ψυχική σας ηρεμία:
- Δημιουργήστε ζώνες χωρίς οθόνες: Ορίστε χώρους στο σπίτι όπου δεν επιτρέπονται κινητά ή άλλες συσκευές.
- Προγραμματίστε διαλείμματα από τις συσκευές: Κάντε συνειδητά διαλείμματα από τις οθόνες για να επαναφέρετε τον εγκέφαλό σας.
- Εξασκηθείτε στη συνειδητότητα: Ο διαλογισμός, η γιόγκα και οι ασκήσεις αναπνοής βοηθούν στη βελτίωση της συγκέντρωσης και στην ηρεμία του νου.
- Εργαστείτε σε σύντομα, συγκεντρωμένα διαστήματα: Σύντομες περίοδοι συγκέντρωσης ακολουθούμενες από διαλείμματα ενισχύουν την παραγωγικότητα.
- Χρησιμοποιήστε τα μέσα με πρόθεση: Αναρωτηθείτε «Ποιος έχει τον έλεγχο – εγώ ή το κινητό μου;»
- Αποφύγετε το άσκοπο σκρολάρισμα: Η παθητική περιήγηση υπερδιεγείρει ενεργά τον εγκέφαλό σας και ενισχύει τα συμπτώματα του popcorn brain.
Ασθενής με Πάρκινσον παίζει κλαρινέτο κατά τη διάρκεια εγχείρησης εγκεφάλου [ΒΙΝΤΕΟ]
«Με τη συνειδητή διαχείριση της κατανάλωσής σας σε online media και την ενσωμάτωση πρακτικών ενσυνειδητότητας, μπορείτε να ανακτήσετε την προσοχή σας, να μειώσετε το στρες και να βελτιώσετε τη συνολική ευεξία σας», καταλήγει η ειδικός.
Πηγές: Hindustan Times, WILEY Online Library, Springer Nature Link, Springer Nature Link, MDPI, Elsevier