Μυστηριώδης μύκητας που κάποτε συνδέθηκε με τους θανάτους όσων εισήλθαν στον τάφο του Τουταγχαμών, μπορεί στην πραγματικότητα να αποδειχθεί ωφέλιμος. Επιστήμονες ανακάλυψαν ότι αυτός ο μύκητας περιέχει ισχυρές ενώσεις ικανές να καταπολεμήσουν τον καρκίνο. Ποια τα νέα δεδομένα;
«Ένας πονόδοντος οδήγησε στη διάγνωση λευχαιμίας» – Τα συμπτώματα μιας απόλυτα υγιούς 33χρονης
Θανατηφόρος μύκητας από τάφο του Τουτανχαμών καταπολεμά τη λευχαιμία
Μύκητας που προκαλούσε φόβο καθώς προκάλεσε τους μυστηριώδεις θανάτους εκείνων που μπήκαν στον τάφο του Τουταγχαμών, μπορεί πλέον να προσφέρει ελπίδα στην αντιμετώπιση μιας από τις πιο θανατηφόρες νόσους. Γνωστός ως Aspergillus flavus, ο μύκητας που συχνά αποκαλείται η «κατάρα των Φαραώ», έχει βρεθεί ότι περιέχει ενώσεις με ισχυρές αντικαρκινικές ιδιότητες.
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνιας ανακάλυψαν ότι, όταν ουσίες που προέρχονται από αυτόν τον μύκητα δοκιμάστηκαν σε ανθρώπινα κύτταρα λευχαιμίας στο εργαστήριο, έδειξαν ισχυρή αντικαρκινική δράση, συγκρίσιμη με αυτήν ορισμένων φαρμάκων χημειοθεραπείας όταν τροποποιήθηκαν χημικά.
Ενώσεις που εντοπίστηκαν σε αρχαιολογικούς χώρους συμβάλλουν στην ανάπτυξη φαρμάκων για τη θεραπεία ασθενειών
Σύμφωνα με άρθρο του 2019 με τίτλο «Paleomedicine and the use of plant secondary compounds in the Paleolithic and Early Neolithic», οι άνθρωποι της Λίθινης Εποχής συνέλεγαν συχνά φυτά με θεραπευτικές ιδιότητες, όχι μόνο για τροφή. Αυτά τα φυτικά υπολείμματα περιλάμβαναν πολλά φαρμακευτικά είδη – πολύ περισσότερα απ’ όσα θα φύτρωναν κανονικά στη φύση – γεγονός που δείχνει πως επιλέχθηκαν σκόπιμα για την αντιμετώπιση ασθενειών, με παρόμοιο τρόπο όπως και ορισμένα ζώα, όπως οι χιμπατζήδες, χρησιμοποιούν φυτά για να αισθανθούν καλύτερα.
Οι επιστήμονες στρέφονται πλέον στο μακρινό παρελθόν για να βρουν νέους τρόπους αντιμετώπισης των σημερινών ασθενειών. Μελετώντας αρχαίο DNA, εδάφη και φυσικά υλικά, έχουν ανακαλύψει «νέες» ισχυρές ενώσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε καλύτερα αντιβιοτικά:
- Mammuthusin – μικροσκοπική πρωτεΐνη που προέρχεται από DNA μαμούθ και σκοτώνει επικίνδυνα βακτήρια, ακόμα και αυτά που δεν ανταποκρίνονται στα συνήθη αντιβιοτικά. Λειτούργησε αποτελεσματικά σε μολυσμένα ποντίκια.
- Lariocidin – ειδικό μόριο σε σχήμα «λάσο» που βρέθηκε σε έδαφος και σταματά τα βακτήρια από το να παράγουν πρωτεΐνες. Είναι ασφαλές για τον άνθρωπο και βοήθησε στη θεραπεία λοιμώξεων σε πειραματόζωα.
- Πεπτίδια από εξαφανισμένα είδη που δημιουργήθηκαν μέσω τεχνητής νοημοσύνης – χρησιμοποιώντας τεχνητή νοημοσύνη, οι επιστήμονες ανέλυσαν αρχαία γονίδια (από μαμούθ, βραδυπόδα και άλλα) και εντόπισαν δεκάδες νέες βακτηριοκτόνες ενώσεις που λειτουργούν σε εργαστηριακές και ζωικές δοκιμές.
Η αντικαρκινική δύναμη του aspergillus flavus
Ενώσεις ονομάζονται RiPPs (από τα αγγλικά ribosomally synthesized and post-translationally modified peptides – ριβοσωμικά συντιθέμενα και μετα-μεταφραστικά τροποποιημένα πεπτίδια), και παράγονται από διάφορους οργανισμούς, όπως φυτά και βακτήρια.
Τα τελευταία χρόνια, RiPPs που προέρχονται από φυτά έχουν δείξει μεγάλες δυνατότητες στην καταπολέμηση ορισμένων τύπων καρκίνου, όμως τα RiPPs που προέρχονται από μύκητες δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς και συχνά παρερμηνεύονται λόγω των μοναδικών τους δομών.
Υπερόπλο κατά του σταφυλόκοκκου – Ένας μύκητας τον εξουδετερώνει σε 15 λεπτά
«Αν και έχουμε εντοπίσει μόνο λίγα, σχεδόν όλα έχουν ισχυρή βιολογική δραστικότητα», λέει η κύρια συγγραφέας και βιομοριακή μηχανικός Qiuyue Nie από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνιας, σύμφωνα με το Science Alert. «Αυτός είναι ένας ανεξερεύνητος τομέας με τεράστιες δυνατότητες».
Ο A. flavus βρίσκεται σε όλο τον κόσμο σε αποσυντιθέμενα οργανικά υλικά, και οι κιτρινοπράσινοι σπόροι του μπορούν να μολύνουν καλλιέργειες αλλά και τους πνεύμονες των θηλαστικών. Στον άνθρωπο, η μόλυνση από aspergillosis μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιες πνευμονικές παθήσεις που ίσως αποβούν μοιραίες αν δεν αντιμετωπιστούν.
Το 1973, ορισμένοι επιστήμονες που άνοιξαν τον τάφο ενός Πολωνού βασιλιά κατέληξαν να πεθάνουν πρόωρα. Μικροβιολόγος της εποχής εντόπισε ίχνη A. flavus στον τάφο, γεγονός που οδήγησε στην υπόθεση ότι αυτός ο μύκητας ήταν η αιτία των θανάτων των ερευνητών.
Η κατάρα του φαραώ μετατρέπεται σε επιστημονική ανακάλυψη: Ποιες οι αντικαρκινικές ιδιότητες του aspergillus flavus
Αυτή η υπόθεση εφαρμόστηκε έπειτα και στις περίεργες περιπτώσεις εργατών και ενός κόμη που παρευρέθηκαν στο άνοιγμα του τάφου του Αιγύπτιου Φαραώ Τουταγχαμών στις αρχές του 20ού αιώνα, μόνο και μόνο για να πεθάνουν μερικές ημέρες (ή, στην περίπτωση των εργατών, χρόνια) αργότερα από ασθένεια.
Ο ρόλος του Aspergillus σε αυτούς τους θανάτους έχει γίνει «τροφή» για τη φαντασία. Όμως η ιστορική του φήμη προσέλκυσε την επιστημονική προσοχή στη σύγχρονη εποχή. Εμπνευσμένοι από άλλες μελέτες που είχαν συνδέσει τον A. flavus με αντικαρκινική δράση, η Nie και οι συνεργάτες της ανέλυσαν δώδεκα διαφορετικά στελέχη Aspergillus για ενώσεις RiPP.
Χρησιμοποιώντας μεταβολικές και γενετικές τεχνικές, εντόπισαν τέσσερις διαφορετικές καθαρές ενώσεις με παρόμοιες, πολύπλοκες δομές. Τις ονόμασαν asperigimycins. Σε εργαστηριακά πειράματα, οι δύο από τις τέσσερις asperigimycins έδειξαν ισχυρή δράση κατά των κυττάρων λευχαιμίας, αν και καμία δεν είχε αποτέλεσμα σε κύτταρα καρκίνου του μαστού, του ήπατος ή των πνευμόνων.
Τα τροποποιημένα RiPP αυξάνουν την αποτελεσματικότητα της χημειοθεραπείας
Όταν οι ερευνητές τροποποίησαν μία ένωση RiPP προσθέτοντας ένα λιπίδιο, η ένωση έδειξε ενισχυμένη αντικαρκινική δράση σε διάφορες σειρές κυττάρων λευχαιμίας, καθώς και σε μία σειρά κυττάρων καρκίνου του μαστού. Στην πραγματικότητα, αυτό το τροποποιημένο RiPP είχε απόδοση αντίστοιχη με δύο εγκεκριμένα από τον FDA φάρμακα για τη λευχαιμία: την κυταραβίνη και τη δαουνορουβικίνη.
Οι συγγραφείς της μελέτης, που προέρχονται από διάφορα ιδρύματα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Πορτογαλία, υποψιάζονται ότι η προσθήκη του λιπιδίου επηρεάζει τοον τρόπο με τον οποίο η δραστηριότητα ενός συγκεκριμένου γονιδίου επιτρέπει στο φάρμακο να διεισδύει και να παραμένει μέσα στα καρκινικά κύτταρα, διακόπτοντας την αντιγραφή τους.
«Το γεγονός ότι γνωρίζουμε πως τα λιπίδια μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο αυτό το γονίδιο μεταφέρει χημικές ουσίες μέσα στα κύτταρα, μας δίνει ένα επιπλέον εργαλείο για την ανάπτυξη φαρμάκων», λέει η Nie. Σχεδόν έναν αιώνα μετά την ανακάλυψη της πενικιλίνης από τους μύκητες, αυτοί οι παράξενοι οργανισμοί μάς οδηγούν ξανά σε μια νέα πιθανή ιατρική πρόοδο.
Πηγές: ScienceAlert, Nature, SCI, Nature, Nature, ResearchGate