Το να ξυπνά κανείς το βράδυ ή να σηκώνεται από το κρεβάτι αρκετές φορές για να πάει τουαλέτα είναι πιο συνηθισμένο απ’ ό,τι μπορεί να νομίζετε. Ένας συνδυασμός φυσικών κύκλων ύπνου, καθημερινών συνηθειών και μικρών νυχτερινών διαταραχών μπορεί να προκαλέσει αυτές τις αναπόφευκτες αφυπνίσεις. Πότε, όμως, μπορεί να ευθύνεται η αναπνοή σας;
To λάθος στον ύπνο που μπορεί να αυξήσει έως 42% τον κίνδυνο για καρδιακή προσβολή
Γιατί το να ξυπνάτε αργά το βράδυ συχνά μπορεί να σχετίζεται με την αναπνοή σας;
Το να ξυπνά κανείς γύρω στις 3 π.μ. είναι πολύ πιο συχνό απ’ όσο πιστεύουν οι περισσότεροι και συχνά οφείλεται σε ένα συνδυασμό βιολογικών και καθημερινών παραγόντων. Η Dr. Seeta Shah από το PANDA London δήλωσε σύμφωνα με το HuffPost UK ότι το σώμα μας περνάει από πολλούς κύκλους ύπνου των 90 λεπτών κάθε βράδυ, μεταβαίνοντας από ελαφρύ σε βαθύ ύπνο και στη φάση REM.
Περίπου στις 3 π.μ., οι περισσότεροι βρίσκονται σε φάση μετάβασης μεταξύ κύκλων, όταν ο ύπνος γίνεται πιο ελαφρύς και είμαστε πιο ευάλωτοι σε ερεθίσματα όπως ο θόρυβος, το φως, οι αλλαγές στη θερμοκρασία ή ακόμη και η ανάγκη για τουαλέτα. Και αν ξυπνάτε για να ουρήσετε αρκετές φορές μέσα στη νύχτα, μπορεί να είναι σημάδι ενός υποκείμενου αναπνευστικού προβλήματος.
Συνηθισμένοι λόγοι που ξυπνούν οι άνθρωποι μέσα στη νύχτα
Σύμφωνα με δημοσίευση του 2024 με τίτλο «Mechanisms, consequences and role of interventions for sleep deprivation: Focus on mild cognitive impairment and Alzheimer’s disease in elderly», η έλλειψη ύπνου σε ηλικιωμένους μπορεί να αποδυναμώσει το ανοσοποιητικό σύστημα και να αυξήσει τον κίνδυνο χρόνιων προβλημάτων υγείας όπως οι καρδιοπάθειες, ο διαβήτης και η άνοια. Το ίδιο κείμενο εξηγεί ότι η απώλεια ύπνου ενδέχεται να επιταχύνει τη μείωση της μνήμης και να επιδεινώνει καταστάσεις όπως η ήπια γνωστική έκπτωση και η νόσος Αλτσχάιμερ.
Άλλες πρόσφατες μελέτες της τελευταίας τριετίας δείχνουν ότι οι νυχτερινές αφυπνίσεις οφείλονται σε ένα συνδυασμό διαταραχών ύπνου, στρες, προβλημάτων υγείας και συνηθειών του τρόπου ζωής. Η έρευνα εντοπίζει τέσσερις βασικές κατηγορίες που εμφανίζονται επανειλημμένα στα επιστημονικά άρθρα.
Συχνοί λόγοι που οι άνθρωποι ξυπνούν μέσα στη νύχτα (βάσει πρόσφατης έρευνας):
- Κατακερματισμός ύπνου – Ακόμα και οι υγιείς ενήλικες βιώνουν μικρο-αφυπνίσεις όταν ο ύπνος διακόπτεται επανειλημμένα, σύμφωνα με μελέτη του 2024.
- Στρες και υπερφόρτωση σκέψης – Η ανησυχία, το άγχος και η χρήση κινητού πριν τον ύπνο αυξάνουν τις νυχτερινές αφυπνίσεις.
- Υποκείμενα προβλήματα υγείας ή μεταβολισμού – Παθήσεις όπως προβλήματα ήπατος ή νεφρών αυξάνουν το «ξύπνημα μετά την έναρξη του ύπνου», προκαλώντας επαναλαμβανόμενα ξυπνήματα.
- Κακές συνήθειες ύπνου ή διαταραχή του κιρκαδικού ρυθμού – Ακανόνιστα ωράρια ύπνου, έκθεση στο φως και αλλαγές στο περιβάλλον ύπνου αυξάνουν τις πιθανότητες αφύπνισης.
Τρίζετε τα δόντια σας στον ύπνο; Ποια μπορεί να είναι τα αίτια και τι να κάνετε
Γιατί το να πηγαίνετε τουαλέτα τη νύχτα μπορεί να σχετίζεται με την αναπνοή σας
Η νυχτερινή συχνουρία, δηλαδή η ανάγκη για ούρηση περισσότερες από μία φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας, μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες – ένας από αυτούς είναι η παρεμπόδιση της αναπνοής. Σύμφωνα με το Sleep Foundation, η νυχτερινή συχνουρία εμφανίζεται έως και στο 50% των ατόμων με αποφρακτική άπνοια. Είναι μια πάθηση, η οποία περιλαμβάνει μοτίβα «διακοπών και επανεκκίνησης» της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Σύμφωνα με το Sleep Foundation, «η OSA επηρεάζει τις ορμόνες που ρυθμίζουν την παραγωγή ούρων, οδηγώντας σε πιο συχνή ούρηση». Σε ανάρτησή του στο Instagram, ο οδοντίατρος Dr Mark Burhenne εξηγεί περαιτέρω τους μηχανισμούς αυτής της κατάστασης. «Όταν ο αεραγωγός σας κλείνει κατά τη διάρκεια του ύπνου, συνεχίζετε να προσπαθείτε να αναπνεύσετε με κλειστό αεραγωγό. Αυτό δημιουργεί τεράστια αρνητική πίεση στο στήθος σας, η οποία διατείνει τον καρδιακό σας μυ. Η καρδιά σας αντιδρά εκκρίνοντας μια ορμόνη που ονομάζεται ANP (κολπικό νατριουρητικό πεπτίδιο), η οποία λέει στα νεφρά σας να αποβάλλουν νάτριο και νερό», είπε σύμφωνα με το HuffPost.
«Κανονικά κατά τη διάρκεια του ύπνου, ο εγκέφαλός σας απελευθερώνει ADH (αντιδιουρητική ορμόνη), η οποία λέει στα νεφρά σας να διατηρούν νερό – ώστε να μπορείτε να κοιμηθείτε όλη τη νύχτα χωρίς να χρειαστεί να ουρήσετε. Αλλά η ANP καταστέλλει ενεργά αυτό το προστατευτικό σήμα ADH. Άρα, το σώμα σας δεν κάνει μόνο περισσότερα ούρα – απενεργοποιεί και το σύστημα “φρένων” που θα βοηθούσε στη διατήρηση του νερού». Καταλήγει ότι αυτό σημαίνει πως το σώμα σας «παράγει περισσότερα ούρα ενεργά» και «μπλοκάρει το σήμα που θα διατηρούσε τα υγρά».
Τι μπορείτε να κάνετε γι’ αυτό
Ο Dr Burhenne συνιστά να καταγράφετε τις νυχτερινές επισκέψεις σας στην τουαλέτα, καθώς μία φορά το βράδυ μπορεί να είναι φυσιολογική – αλλά δύο ή παραπάνω «αποτελούν προειδοποιητικό σημάδι». Αν ξυπνάτε δύο ή πάνω από δύο φορές για να ουρήσετε, σας προτρέπει να αναρωτηθείτε: «Ροχαλίζω; Ξυπνάω εξαντλημένος/η; Έχω μικρή/εσοχή κάτω γνάθο, συνωστισμένα δόντια ή ιστορικό ορθοδοντικής που έχει τραβήξει τα δόντια προς τα πίσω;» Και αν ισχύει κάτι τέτοιο, προτείνει να μιλήσετε με ειδικό.
Τα όνειρα προμηνύουν τον εκφυλισμό του εγκεφάλου και σοβαρές νευρολογικές παθήσεις
Η υπνική άπνοια μπορεί να είναι σοβαρή αν δεν διαγνωστεί και δεν αντιμετωπιστεί, προειδοποιεί το NHS. Η θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει τη χρήση συσκευής CPAP για να βελτιώσει την αναπνοή κατά τη διάρκεια του ύπνου. Εναλλακτικά, μπορεί να σας προταθεί μια συσκευή προώθησης της κάτω γνάθου (ένα προστατευτικό στόματος που κρατά τους αεραγωγούς ανοιχτούς κατά τη διάρκεια του ύπνου) ή ακόμη και χειρουργική επέμβαση για να βοηθήσει την αναπνοή σας. Η τακτική άσκηση, ο ύπνος στο πλάι, η απώλεια βάρους αν είστε υπέρβαροι και η υιοθέτηση καλών συνηθειών ύπνου μπορεί επίσης να βοηθήσουν.
Πηγές: HuffPost, MDPI, Frontiers, Frontiers, ScienceDirect, ScienceDirect