Το παιδικό τραύμα δεν μένει στο παρελθόν — συχνά εμφανίζεται χρόνια αργότερα στο πώς αντιδράτε, πώς νιώθετε και πώς αναπτύσσετε τις σχέσεις σας με τους άλλους. Κορυφαία ψυχίατρος εξηγεί έξι ξεκάθαρα σημάδια ότι οι εμπειρίες σας ως παιδιά μπορεί να επηρεάζουν έως σήμερα τη συμπεριφορά σας.
Πώς το παιδικό τραύμα εμφανίζεται αργότερα στη ζωή
Το παιδικό τραύμα δεν απαλείφεται απλώς επειδή έχει περάσει καιρός — μπορεί σιωπηλά να διαμορφώσει το πώς νιώθετε και πώς συμπεριφέρεστε ως ενήλικες. Πολλοί παρατηρούν αντιδράσεις ή συνήθειες στην καθημερινότητά τους χωρίς να συνειδητοποιούν ότι προέρχονται από τραυματικές εμπειρίες.
Σε πρόσφατο βίντεο, η Αμερικανή ψυχίατρος Dr Judith Joseph εξηγεί πώς το παιδικό τραύμα μπορεί να εμφανιστεί χρόνια αργότερα. Η αναγνώριση αυτών των σημαδιών είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα για να κατανοήσετε τον εαυτό σας αλλά και τους αγαπημένους σας, έτσι ώστε να το αντιμετωπίσετε με την κατάλληλη υποστήριξη.
Πώς επιλύεται το παιδικό τραύμα
Σύμφωνα με άρθρο του 2025 με τίτλο «A social ecological approach to addressing childhood trauma», το παιδικό τραύμα βλάπτει τις συναισθηματικές, κοινωνικές και γνωστικές δεξιότητες των παιδιών, και αυτές οι επιδράσεις μπορεί να διαρκέσουν μέχρι την ενήλικη ζωή. Η μελέτη εξηγεί ότι η θεραπεία απαιτεί περισσότερα από την ατομική υποστήριξη του παιδιού — οικογένειες, σχολεία, κοινότητες και συστήματα δημόσιας υγείας πρέπει να συνεργαστούν για να δημιουργήσουν ασφαλή και υποστηρικτικά περιβάλλοντα.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι το παιδικό τραύμα μπορεί να επουλωθεί με την πάροδο του χρόνου μέσω ενός συνδυασμού συναισθηματικής κατανόησης, υποστηρικτικών σχέσεων και θεραπείας εστιασμένης στο τραύμα. Οι μελέτες υπογραμμίζουν ότι η θεραπεία δεν σημαίνει να ξεχάσει κανείς το παρελθόν, αλλά να το κατανοήσει, να νιώθει ασφάλεια με τους άλλους και να χρησιμοποιεί νέα εργαλεία για να διαχειριστεί πιο αποτελεσματικά τα συναισθηματικά τραύματα.
- Η κατανόηση του παρελθόντος (mentalization εστιασμένη στο τραύμα) βοηθά τους ανθρώπους να ενσωματώσουν τις επώδυνες εμπειρίες αντί να τις αποφεύγουν.
- Η θεραπεία με επίγνωση του τραύματος μειώνει τα συμπτώματα και υποστηρίζει τη συναισθηματική αποκατάσταση.
- Οι υποστηρικτικές σχέσεις (φίλοι, σύντροφοι, κοινότητα, θεραπεία) ενισχύουν την ανθεκτικότητα και βελτιώνουν τη συναισθηματική σταθερότητα.
- Ψηφιακά εργαλεία (εφαρμογές, online προγράμματα, υποστήριξη βασισμένη σε τεχνητή νοημοσύνη) βοηθούν τους ανθρώπους να έχουν πρόσβαση στη φροντίδα και να διαχειρίζονται τα αποτελέσματα του τραύματος.
- Η θεραπεία είναι σταδιακή και περιλαμβάνει την εκμάθηση νέων συναισθηματικών μοτίβων, όχι τη διαγραφή του παρελθόντος.
Κατανοώντας το παιδικό τραύμα
Το παιδικό τραύμα είναι πιο σοβαρό απ’ όσο συνειδητοποιούν πολλοί και μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες επιδράσεις στην ψυχική υγεία. Ο εγκέφαλος του παιδιού μαθαίνει να επιβιώνει σε απειλητικά περιβάλλοντα, αλλά αυτά τα μοτίβα επιβίωσης μπορεί να συνεχιστούν και στην ενήλικη ζωή, δημιουργώντας καθημερινές προκλήσεις.
Η Dr Joseph εξηγεί ότι οι αντιδράσεις στο τραύμα ξεπερνούν την απλή αντίδραση «μάχης ή φυγής». «Η “μάχη” και η “φυγή” δεν είναι τα μόνα συμπτώματα που σχετίζονται με το PTSD. Άλλες αντιδράσεις περιλαμβάνουν τη “συμμόρφωση” (Fawn) και το “πάγωμα” (Freeze). Υπάρχουν πάνω από 20 συμπτώματα του PTSD, και αν δεν εμφανίζετε τα πιο συνηθισμένα, μπορεί να μην διαγνωστείτε ποτέ», είπε σύμφωνα με το Times of India.
Το PTSD περιλαμβάνει συμπτώματα εισβολής, συμπεριφορές αποφυγής, αλλαγές στη διάθεση και σκέψη, καθώς και σωματική αντιδραστικότητα. Δεν οδηγούν όλα τα τραυματικά γεγονότα σε PTSD, και το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας των ΗΠΑ αναφέρει ότι, αν και οι μισοί ενήλικες στις ΗΠΑ βιώνουν τουλάχιστον ένα τραυματικό γεγονός, οι περισσότεροι δεν αναπτύσσουν τη διαταραχή.
Μελέτη του University of Georgia έδειξε ότι οι επιβλαβείς εμπειρίες στην παιδική ηλικία μπορούν να προκαλέσουν μακροπρόθεσμα προβλήματα υγείας. «Όσα σου συμβαίνουν στην παιδική ηλικία, από τον τρόπο που μεγαλώνει κανείς μέχρι το περιβάλλον στο οποίο ζει, μπορούν να οδηγήσουν σε μακροχρόνια προβλήματα», δήλωσε η συν-συγγραφέας Sierra Carter.
6 τρόποι με τους οποίους το παιδικό τραύμα εκδηλώνεται στην ενήλικη ζωή
Ας δούμε τώρα πώς το παιδικό τραύμα μπορεί να εκδηλωθεί στην ενήλικη ζωή. Σύμφωνα με την Dr Joseph, τα σημάδια περιλαμβάνουν:
- Έντονες αντιδράσεις όταν ξαφνιάζεστε: ακόμα και μικροί ήχοι σας κάνουν να πετάγεστε.
- Υπερβολική ανάγκη να ευχαριστείτε τους άλλους: αυτό το χαρακτηριστικό αναπτύσσεται λόγω βαθιών αισθημάτων αναξιότητας, σύμφωνα με την ψυχίατρο.
- Υπερκατανάλωση ή επιθετικές συμπεριφορές: π.χ. υπερβολικές αγορές ή ριψοκίνδυνες επιλογές για να ζείτε διαρκώς στα άκρα.
- Υπερεπαγρύπνηση: είστε συνεχώς σε εγρήγορση και αισθάνεστε ότι βρίσκεστε σε κίνδυνο, κρατώντας πάντα την άμυνά σας ψηλά.
- Κατάχρηση αλκοόλ: χρησιμοποιείτε το αλκοόλ γιατί έχετε μάθει ότι καταπραΰνει την αντίδραση «μάχης ή φυγής» όταν ενεργοποιείται.
- Ξεσπάσματα θυμού: έντονες αντιδράσεις σε πολύ μικρά ερεθίσματα, επειδή ακόμη και ασήμαντα πράγματα εκλαμβάνονται ως σοβαρές προσβολές.
Το PTSD μπορεί εύκολα να παραβλεφθεί αν το άτομο δεν εμφανίζει τα πιο κοινά συμπτώματα. Μπορεί όμως να επηρεάσει την καθημερινή σας ζωή και τις σχέσεις σας.
Μελέτη του 2025 από το Penn State University έδειξε ότι άτομα με συμπτώματα μετατραυματικής διαταραχής έχουν δυσκολίες στην επικοινωνία και στην επίλυση συγκρούσεων με τους ρομαντικούς συντρόφους τους. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Behaviour Research and Therapy.
Το πρώτο βήμα προς τη θεραπεία είναι η αναγνώριση αυτών των σημαδιών. Η κατανόηση του πώς το παιδικό τραύμα μπορεί να εκδηλωθεί στην ενήλικη ζωή μπορεί να σας βοηθήσει να αναζητήσετε την απαραίτητη υποστήριξη.
Πηγές: Times of India, Cambridge University Press, PTSD ResearchQuarterly, SageJournals, Frontiers, ARXIV, ResearchGate, PMC