Η άνοια αναμένεται να εξελιχθεί σε μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις υγείας της εποχής μας, με τις περιπτώσεις να αυξάνονται ραγδαία τις επόμενες δεκαετίες. Τώρα, νέα έρευνα δείχνει ότι ένας παράγοντας μπορεί να αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο.
Άνοια: Ποιες παθήσεις πριν τα 55 διπλασιάζουν τον κίνδυνο, σύμφωνα με νέα μελέτη
Νέα μελέτη αποκαλύπτει νέος παράγοντα κινδύνου για την άνοια
Το άγχος σας δεν σχετίζεται μόνο με την αϋπνία — ενδέχεται να προετοιμάζει το έδαφος για σοβαρές μακροπρόθεσμες επιπλοκές. Οι διαγνώσεις άνοιας προβλέπεται να εκτοξευθούν τις επόμενες δεκαετίες. Νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο BMJ Mental Health δείχνει ότι ακόμη και μία μόνο διαταραχή διάθεσης ή άγχους αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο άνοιας — ενώ όταν συνυπάρχουν πολλές ψυχιατρικές διαταραχές, ο κίνδυνος μπορεί να αυξηθεί έως και κατά 90%.
Προηγούμενες μελέτες έχουν ήδη συνδέσει την κατάθλιψη, το άγχος και τη διπολική διαταραχή με γνωστική έκπτωση, ενώ νεότερα ευρήματα αναδεικνύουν την αυτομομφή, τη χαμηλή αυτοεκτίμηση και την μειωμένη κοινωνική σύνδεση ως κεντρικά στοιχεία των διαταραχών διάθεσης, με συγκεκριμένα εγκεφαλικά δίκτυα να προσφέρουν πιθανούς στόχους για παρεμβάσεις.
Επιπλοκές από διαταραχές διάθεσης και άγχους
Σύμφωνα με μελέτη του 2025 με τίτλο «The psychopathology of mood disorders: implications for identifying neurocognitive intervention targets», οι ερευνητές περιγράφουν τέσσερις βασικές συναισθηματικές καταστάσεις στις διαταραχές αυτές: καταθλιπτική, αγχώδη, ευερέθιστη και ευφορική. Η μελέτη δείχνει ότι η αυτομομφή, η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η κοινωνική απομόνωση αποτελούν κεντρικά χαρακτηριστικά και επισημαίνει συγκεκριμένα εγκεφαλικά δίκτυα που θα μπορούσαν να στοχευθούν με νέες θεραπείες.
Άλλες πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι οι διαταραχές διάθεσης και άγχους οδηγούν συχνά σε σοβαρές επιπλοκές που επηρεάζουν την υγεία μακροπρόθεσμα, την επιτυχία των θεραπειών, αλλά και τις επόμενες γενιές. Τα βασικά ευρήματα περιλαμβάνουν:
- Υψηλότερος κίνδυνος – άτομα με πολλαπλές ψυχιατρικές διαταραχές μπορεί να είναι έως και 11 φορές πιο πιθανό να εμφανίσουν άνοια.
- Σύνδεση με COVID-19 – οι διαγνώσεις κατάθλιψης και άγχους αυξήθηκαν απότομα μετά από λοίμωξη, ειδικά στην αρχή της πανδημίας, ενώ πολλοί ασθενείς εμφάνισαν επίμονα συμπτώματα όπως μετατραυματικό στρες και διαταραχές ύπνου.
- Συσχέτιση με ΔΕΠΥ – έως και οι μισοί ενήλικες με ΔΕΠΥ αντιμετωπίζουν επίσης άγχος ή κατάθλιψη, γεγονός που δυσχεραίνει τη θεραπεία.
- Οικογενειακός κίνδυνος – τα παιδιά γονέων με διαταραχές διάθεσης έχουν αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξουν αγχώδεις διαταραχές.
- Ηλικιωμένοι – η κατάθλιψη και το άγχος μπορούν να μειώσουν τη συμμόρφωση με τις ιατρικές θεραπείες, επιδεινώνοντας τη συνολική υγεία.
Bruce Willis και άνοια: Οι ξαφνικές διατροφικές εμμονές που μπορεί να είναι σημάδι της νόσου του
Όσο περισσότερες οι ψυχικές διαταραχές, τόσο υψηλότερος και ο κίνδυνος
Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από περίπου 3.700 ασθενείς νοσοκομείου στο Παρίσι, που είχαν διαγνωστεί με κατάθλιψη, άγχος, ψύχωση, χρήση ουσιών, διαταραχή προσωπικότητας ή/και διπολική διαταραχή μεταξύ Αυγούστου 2009 και Οκτωβρίου 2023. Η μέση ηλικία των ασθενών ήταν τα 67 έτη. Από αυτήν την ομάδα, σχεδόν το
- 71% είχε μία ψυχιατρική διαταραχή,
- το 21,5% είχε δύο
- το 6% είχε τρεις και
- το 2% είχε τέσσερις ή περισσότερες.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι πιθανότητες εμφάνισης άνοιας αυξάνονταν ανάλογα με τον αριθμό των ψυχιατρικών διαταραχών που είχε ο κάθε ασθενής. Άτομα με δύο ψυχιατρικές διαταραχές ήταν δύο φορές πιο πιθανό να διαγνωστούν με τη νόσο, εκείνοι με τρεις ήταν πάνω από τέσσερις φορές πιο πιθανό, ενώ οι ασθενείς με τέσσερις ή περισσότερες ψυχιατρικές διαγνώσεις ήταν 11 φορές πιο πιθανό να εμφανίσουν νευροεκφύλιση.
«Τα ευρήματα αυτής της μελέτης υπογραμμίζουν τη στενή συσχέτιση μεταξύ της συνύπαρξης ψυχιατρικών διαταραχών και της αυξημένης εκ των υστέρων πιθανότητας εμφάνισης άνοιας, ιδιαίτερα για μοτίβα που περιλαμβάνουν διαταραχές άγχους και διάθεσης», έγραψαν οι ερευνητές, σύμφωνα με το NY Post.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι ταυτόχρονες ψυχιατρικές διαταραχές μπορεί να αποτελούν πρώιμη προειδοποιητική ένδειξη και να σχετίζονται αποκλειστικά με τη νόσο, καθώς περαιτέρω ανάλυση δεν έδειξε συσχέτιση με την πιθανότητα άλλων ασθενειών, όπως η νεφρική ανεπάρκεια.
Η επίδραση της νόσου ξεπερνά τη γνωστική έκπτωση, καθώς αυξάνει τον κίνδυνο για μια σειρά από προβλήματα υγείας, όπως λοιμώξεις, σοβαρές πτώσεις, καρδιαγγειακά προβλήματα, υποσιτισμό και κατάθλιψη. Οι συγγραφείς αναγνώρισαν περιορισμούς στη μελέτη τους, σημειώνοντας ότι οι συμμετέχοντες προέρχονταν αποκλειστικά από ένα ψυχιατρικό τμήμα και ότι η μελέτη ήταν παρατηρητική, γεγονός που σημαίνει ότι δεν μπορούν να εξαχθούν σαφή συμπεράσματα αιτίας-αποτελέσματος.
Παρόλα αυτά, παραμένουν αισιόδοξοι ότι τα αποτελέσματα αυτά θα βοηθήσουν στην ενθάρρυνση της έγκαιρης και ακριβέστερης ανίχνευσης της άνοιας.
«Η ενσωμάτωση εργαλείων ανίχνευσης άνοιας στην κλινική πρακτική για άτομα υψηλού κινδύνου, ειδικά για εκείνους με συγκεκριμένες ψυχιατρικές συννοσηρότητες που εντοπίστηκαν σε αυτή τη μελέτη, θα μπορούσε να βελτιώσει σημαντικά τη διαχείριση της φροντίδας τους, δεδομένων των πρόσφατων εξελίξεων στη θεραπεία της νόσου», έγραψαν.
Πηγές: NY Post, PMC, Springer Open, Frontiers, ScienceDirect, MDPI, PubMed