Οι Δευτέρες είναι για πολλούς ένα βαρύ φορτίο. Σύμφωνα με νέα μελέτη, μπορούν να επιρεάσουν την καρδιά και τα επίπεδα στρες και να οδηγήσουν ακόμα και σε θάνατο. Πώς το αιτιολογούν οι επιστήμονες;
Οι επιστήμονες βρήκαν το τραγούδι που μειώνει το στρες κατά 65% και μας κάνει ευτυχισμένους
Μπορεί η Δευτέρα να βλάψει την υγεία μας; Τι δείχνει νέα μελέτη
Δεν σας αρέσουν οι Δευτέρες; Ίσως είστε πιο ευάλωτοι σε προβλήματα υγείας που σχετίζονται με το στρες, όπως καρδιαγγειακές παθήσεις. Καθώς η σύγχρονη ζωή εντείνει την πίεση στην αρχή της εργάσιμης εβδομάδας, η Δευτέρα έχει γίνει η πιο μισητή ημέρα — σηματοδοτώντας την απότομη επιστροφή στις ευθύνες μετά από ένα σύντομο σαββατοκύριακο. Πρόσφατη μελέτη από το University of Hong Kong (HKU) έδειξε ότι το άγχος για τις Δευτέρες συνδέεται με υψηλότερα επίπεδα της ορμόνης του στρες, της κορτιζόλης — και αυτό το φαινόμενο παρατηρείται ακόμη και μετά τη συνταξιοδότηση.
Σύμφωνα με το άρθρο του 2022 με τίτλο «Unwinding on the Weekend from Work‑Related Stress: Moderating Effect of Weekday Psychological Stress on the Relationship between Increased Recovery Experience and Reduction of Psychological Stress on the Weekend», η αυξημένη χαλάρωση τα σαββατοκύριακα συνδέεται με μεγαλύτερη μείωση του ψυχολογικού στρες — αλλά μόνο σε ανθρώπους που ανέφεραν υψηλά επίπεδα στρες πριν το σαββατοκύριακο. Αντίθετα, άλλες μορφές ανάκαμψης (αποστασιοποίηση, έλεγχος, δεξιότητες) δεν παρουσίασαν αυτή τη μετριαστική επίδραση βάσει του προϋπάρχοντος στρες.
Πώς επηρεάζει το στρες την υγεία της καρδιάς
Το στρες δεν είναι μόνο κάτι που αντιμετωπίζουμε σε ψυχολογικό επίπεδο, καθώς επηρεάζει και την υγεία της καρδιάς. Μεγάλη μετα-ανάλυση 33 μελετών με πάνω από 43.000 άτομα βρήκε ότι τα υψηλά επίπεδα της ορμόνης του στρες αυξάνουν τον συνολικό κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις κατά περίπου 60% (αναλογία κινδύνου 1,63). Άλλες έρευνες εξηγούν πώς προκαλείται αυτή η βλάβη:
- Ορμόνες και αρτηριακή πίεση: Το χρόνιο στρες αυξάνει την κορτιζόλη και την αδρεναλίνη και αποτέλεσμα να αυξάνει και την αρτηριακή πίεση, τον καρδιακό ρυθμό και τη φλεγμονή.
- Φλεγμονή και βλάβες στα αγγεία: Το στρες ενεργοποιεί χημικά του ανοσοποιητικού που βλάπτουν τις αρτηρίες και επιταχύνουν τη συσσώρευση πλάκας.
- Αντιδράσεις στο στρες ως δείκτης: Άτομα των οποίων η αρτηριακή πίεση ή η αγγειακή λειτουργία αυξάνεται έντονα κατά τη διάρκεια τεστ ψυχικού στρες έχουν αυξημένες πιθανότητες μελλοντικών καρδιακών επεισοδίων.
Αυξημένη κορτιζόλη: 6 τρόφιμα που τη μειώνουν και 4 που την αυξάνουν και πρέπει να τα αποφεύγετε
Το φαινόμενο της Δευτέρας: Πώς μπορεί να βλάψει την υγεία σας μία ημέρα της εβδομάδας
Παρόλο που η συσχέτιση δεν ισοδυναμεί με αιτιότητα, η αύξηση της ορμόνης κορτιζόλης σχετίζεται στενά με τον κίνδυνο ασθενειών. Αυτό ίσως εξηγεί γιατί μετα-ανάλυση του 2005 βρήκε αύξηση έως και 19% στα καρδιαγγειακά επεισόδια τις Δευτέρες, σε σύγκριση με τις άλλες ημέρες της εβδομάδας. Σε αυτή τη νέα μελέτη, οι ερευνητές εξέτασαν πιθανή σύνδεση μεταξύ των αισθημάτων άγχους για τις Δευτέρες και της σωματικής υγείας.
Η ομάδα μελέτησε 3.511 ενήλικες ηλικίας 50 ετών και άνω, που συμμετείχαν στη μελέτη English Longitudinal Study of Aging (ELSA). Οι συμμετέχοντες ανέφεραν τα επίπεδα άγχους τους ανά ημέρα της εβδομάδας, ενώ λήφθηκαν και δείγματα μαλλιών για ανάλυση των επιπέδων κορτιζόλης. Η μελέτη διαπίστωσε ότι άτομα που ανέφεραν αυξημένο άγχος τις Δευτέρες είχαν επίπεδα κορτιζόλης περίπου 23% υψηλότερα σε σχέση με όσους αισθάνονταν άγχος άλλες ημέρες.
Αυτή η συσχέτιση φαίνεται να δείχνει ότι το άγχος της Δευτέρας επηρεάζει τον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (HPA), το βασικό σύστημα διαχείρισης του στρες στο σώμα. Όμως το χρόνιο στρες μπορεί να υπερδιεγείρει τον άξονα HPA και να οδηγήσει σε προβλήματα στο ανοσοποιητικό, μεταβολικές ασθένειες όπως ο καρκίνος ή ο διαβήτης, και καρδιαγγειακές παθήσεις.
Αυτό μπορεί να είναι ο βιολογικός μηχανισμός πίσω από τα προηγούμενα ευρήματα αύξησης καρδιαγγειακών επεισοδίων τις Δευτέρες, σύμφωνα με τους ερευνητές της νέας μελέτης. Μπορεί να φαίνεται ως κλασικός εργασιακός κίνδυνος, αλλά περίεργα η μελέτη έδειξε ότι ακόμη και οι συνταξιούχοι παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα στρες τις Δευτέρες, με τις αντίστοιχες επιπτώσεις στην υγεία.
Μακροζωία: Τι κάνει η γηραιότερη γυναίκα του κόσμου και έχει φτάσει 115
«Οι Δευτέρες λειτουργούν σαν πολιτισμικός “ενισχυτής στρες”», λέει ο Tarani Chandola, κοινωνιολόγος στο HKU, σύμφωνα με το ScienceAlert. «Για ορισμένους ηλικιωμένους, η μετάβαση της εβδομάδας ενεργοποιεί μια βιολογική αλυσίδα που διαρκεί για μήνες. Δεν πρόκειται για εργασία – αλλά για το πόσο βαθιά είναι ενσωματωμένη η Δευτέρα στη φυσιολογία του στρες μας, ακόμη και μετά το τέλος της καριέρας».
Πηγές: ScienceAlert, ScienceDirect, PMC, Columbia University, PubMed, PMC, JAHA