Όταν σκεφτόμαστε τι είναι ο ναρκισσισμός, φανταζόμαστε αυταρχικούς άντρες – φωνακλάδες, αλαζόνες και ελεγκτικούς. Όμως οι γυναίκες περνούν συχνά απαρατήρητες, κρυμμένες πίσω από τη φροντίδα, την καλοσύνη και τη συναισθηματικότητα – ενώ στην πραγματικότητα και οι ναρκισσίστριες προκαλούν εξίσου μεγάλη ζημιά.
Το προσωπείο του ναρκισσισμού στις γυναίκες: Πώς δρουν στα κρυφά
Ειδικός στον ναρκισσισμό μοιράστηκε παραδείγματα για το πώς εκδηλώνεται η διαταραχή προσωπικότητας στις γυναίκες και τα σημάδια που μπορεί να είναι ενδείξεις μιας ναρκισσίστριας. Η Αμερικανή ψυχοθεραπεύτρια Kathleen Saxton, η οποία έχει αφιερώσει χρόνια στη μελέτη και συγγραφή για τον ναρκισσισμό, όπου εμβαθύνει στο πώς άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας προκαλούν πόνο και χάος στους αγαπημένους τους.
Εξήγησε σε ανάρτησή της στο Stylist ότι ενώ ο ναρκισσισμός θεωρείται συνήθως ανδρική υπόθεση, επηρεάζει και τις γυναίκες – «αλλά η συμπεριφορά τους είναι τελείως διαφορετική από αυτή που θα περιμένατε από έναν άνδρα ναρκισσιστή», δηλώνει. Αυτό, όπως λέει, συμβαίνει επειδή «τα κλασικά διαγνωστικά κριτήρια –μεγαλοπρέπεια, ανάγκη για θαυμασμό, έλλειψη ενσυναίσθησης– ευθυγραμμίζονται με παραδοσιακά ανδρικές συμπεριφορές».
Ως αποτέλεσμα, υπάρχει έλλειψη «τόσο κλινικής αναγνώρισης όσο και δημόσιας κατανόησης», με αποτέλεσμα «να κρύβονται πολλές γυναίκες στις σκιές». Σύμφωνα με την Dr Saxton, αυτές παρουσιάζουν χαρακτηριστικά που φαίνονται «θηλυκά» στην επιφάνεια, αλλά στην πραγματικότητα λειτουργούν ως «“κράχτης” για χειραγώγηση και έλεγχο».
«Για δεκαετίες, ο ναρκισσισμός φέρει μια έντονα ανδρική σκιά. Η ποπ κουλτούρα συχνά παρουσιάζει τους ναρκισσιστές ως κυριαρχικούς, αλαζόνες, χειριστικούς άνδρες – σκεφτείτε μεγιστάνες της Wall Street, αρχηγούς αιρέσεων ή δεσποτικούς συντρόφους», δηλώνει.
Διαφορές στη ναρκισσιστική συμπεριφορά ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες
Σύμφωνα με έρευνα του 2023 με τίτλο Age and Gender Differences in Narcissism: A Comprehensive Study Across Eight Measures and Over 250,000 Participants, οι άνδρες βαθμολογούνται υψηλότερα από τις γυναίκες στον ναρκισσισμό σε όλα τα οκτώ εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν, με μικρή αλλά σταθερή διαφορά. Η μελέτη έδειξε επίσης ότι ο ναρκισσισμός είναι πιο έντονος στους νέους ενήλικες και τείνει να μειώνεται με την ηλικία, με βάση δεδομένα από πάνω από 270.000 συμμετέχοντες.
Άλλες πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι άνδρες και γυναίκες βιώνουν και εκφράζουν τον ναρκισσισμό με διαφορετικούς τρόπους. Οι άνδρες τείνουν να παρουσιάζουν εξωτερική αυτοπεποίθηση και κυριαρχία, ενώ οι γυναίκες τον εκφράζουν μέσω συναισθηματικής ευαισθησίας και ανάγκης για επιβεβαίωση. Αυτές οι διαφορές επηρεάζουν επίσης την εμφάνιση του ναρκισσισμού στις σχέσεις και στη συμπεριφορά.
Μήπως το παιδί σας έχει ναρκισσισμό; Πώς να εντοπίσετε τα σημάδια και τι να κάνετε
- Οι άνδρες παρουσιάζουν πιο μεγαλομανή/ανταγωνιστικό ναρκισσισμό (αυτοπεποίθηση, κυριαρχία, ψυχολογική επιθετικότητα).
- Οι γυναίκες παρουσιάζουν υψηλότερο ευάλωτο/νευρωτικό ναρκισσισμό (ανασφάλεια, συναισθηματική αντιδραστικότητα, έμμεση επιθετικότητα).
- Οι άνδρες ναρκισσιστές είναι πιο πιθανό να ασκήσουν ψυχολογική κακοποίηση στις σχέσεις.
- Οι γυναίκες ναρκισσίστριες μπορεί να εμφανίσουν σωματική ή συναισθηματική επιθετικότητα, ειδικά όταν συνοδεύεται από ευάλωτα χαρακτηριστικά.
- Ο ναρκισσισμός στις γυναίκες συχνά δεν αναγνωρίζεται ή διαγιγνώσκεται εσφαλμένα, καθώς είναι λιγότερο εμφανής.
- Οι άνδρες εκφράζουν τον ναρκισσισμό με ορατούς τρόπους, ενώ οι γυναίκες με πιο λεπτούς, κοινωνικούς τρόπους.
- Ο ευάλωτος ναρκισσισμός στις γυναίκες συνδέεται με χρήση αλκοόλ και συναισθηματικές δυσκολίες.
Γυναικείος ναρκισσισμός: Έλεγχος μεταμφιεσμένος σε φροντίδα
Οι γυναίκες ναρκισσίστριες περνούν συχνά απαρατήρητες επειδή η συμπεριφορά τους ευθυγραμμίζεται με στερεότυπα για τη θηλυκότητα, λέει η ψυχοθεραπεύτρια Kathleen Saxton.
«Τώρα σκεφτείτε μια γυναίκα ναρκισσιστή. Μπορεί να φαίνεται σαν να έχει αυταπάρνηση, να “βοηθάει” ή να “φροντίζει” συνεχώς τον σύντροφό της με τρόπους που υπονομεύουν την αυτονομία του. Μπορεί να κάνει όπλο την ευαλωτότητα, να παίζει το θύμα ή να χρησιμοποιεί παθητική-επιθετική συμπεριφορά για να ελέγχει τη σχέση. Αυτές οι συμπεριφορές, παρότι εξίσου χειριστικές, σπάνια χαρακτηρίζονται ναρκισσιστικές επειδή συμμορφώνονται με τα θηλυκά στερεότυπα», δηλώνει σύμφωνα με το Daily Mail.
Η Saxton εξηγεί ότι αυτά τα χαρακτηριστικά αμφισβητούνται σπάνια. «Πολιτισμικά, έχουμε μάθει να βλέπουμε τις γυναίκες σαν να έχουν τον ρόλο φροντιστή – ευγενικές εξ ορισμού και υπερβολικά δοτικές. Χαρακτηριστικά όπως η ανασφάλεια ή η συναισθηματικότητα είναι πιο πιθανό να εξιδανικευθούν ή να ρομαντικοποιηθούν παρά να αναγνωριστούν ως ελεγκτικά. Όμως αυτά τα στερεότυπα δεν είναι μόνο παραπλανητικά – είναι επικίνδυνα. Συσκοτίζουν την πραγματικότητα ότι ο ναρκισσισμός στις γυναίκες μπορεί να είναι εξίσου ψυχοφθόρος με αυτόν στους άνδρες, αν και μέσω πιο καλυμμένων μεθόδων».
Οι μηχανισμοί εξελίσσονται μέσα στις οικογένειες και αφήνουν συχνά μακροχρόνιες ψυχολογικές επιπτώσεις. «Και τα δύο φύλα καλύπτουν τον έλεγχο συχνά με επιτελεστική αφοσίωση, δημιουργώντας ψυχολογική σύγχυση και τραύμα στα παιδιά τους».
Πώς θα καταλάβετε έναν ναρκισσιστή – 11 κρυφά σημάδια
Ενώ ένας ναρκισσιστής πατέρας μπορεί να είναι «αυταρχικός μέχρι το σημείο της σκληρότητας ή συναισθηματικά απόμακρος μέχρι την παραμέληση», μια ναρκισσιστική μητέρα, όπως λέει, «μπορεί να ελέγχει μέσω ενοχής, συναισθηματικής εμπλοκής ή μέσω του ρόλου του μάρτυρα. Μπορεί να ισχυρίζεται ότι “ζει για τα παιδιά της” ενώ διαβρώνει τα όριά τους και την ταυτότητά τους στο όνομα της αγάπης. Μπορεί να ανταγωνίζεται την κόρη της ή να κρατά τον γιο της σε παιδική εξάρτηση. Όμως η κοινωνία αρνείται να ονομάσει αυτή την κακοποίηση επειδή έρχεται σε σύγκρουση με εξιδανικευμένες αντιλήψεις για τη μητρότητα».
Πηγές: Daily Mail, PMC, ResearchGate, University of Groningen Press, University of Southampton, Springer Nature