Ένα σιωπηλό αλλά ευρέως διαδεδομένο παράσιτο προσελκύει ξανά την προσοχή των επιστημόνων – και όχι για τους λόγους που θα περίμενε κανείς. Πολλοί το φέρουν χωρίς να το γνωρίζουν και ο αντίκτυπός του στον οργανισμό είναι μεγαλύτερος από μια κοινή ίωση. Αναδυόμενες έρευνες αρχίζουν να αποκαλύπτουν μια εκπληκτική σύνδεση που θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε για την αναπαραγωγική υγεία των ανδρών.
Ανδρική γονιμότητα: Οι κοινοί παράγοντες που βλάπτουν το σπέρμα – Γιατί αυξάνονται οι περιπτώσεις;
Η κοινή λοίμωξη από παράσιτο που μπορεί να σκοτώσει το σπέρμα
Η ανδρική γονιμότητα μειώνεται σταθερά εδώ και δεκαετίες. Aνάλυση του 1992 ανέδειξε πτώση στον αριθμό και την ποιότητα του σπέρματος ήδη από τη δεκαετία του 1940, ενώ πιο πρόσφατη μελέτη ανέφερε σχεδόν 80% αύξηση της ανδρικής υπογονιμότητας μεταξύ 1990 και 2019. Αν και τα ακριβή αίτια παραμένουν ασαφή, συνηθισμένοι παράγοντες περιλαμβάνουν την παχυσαρκία, την κακή διατροφή και την έκθεση σε περιβαλλοντικές τοξίνες.
Οι λοιμώδεις ασθένειες όπως η γονόρροια και τα χλαμύδια συχνά παραβλέπονται ως παράγοντες. Αναδυόμενη έρευνα δείχνει επίσης το Toxoplasma gondii, ένα κοινό μονοκύτταρο παράσιτο, ως πιθανό παράγοντα. Μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2025 αποκάλυψε ότι τα ανθρώπινα σπερματοζωάρια μπορούν να «χάσουν τα κεφάλια τους» μετά από άμεση επαφή με το παράσιτο.
Σύμφωνα με τον Αμερικανό Dr Bill Sullivan, Καθηγητή Μικροβιολογίας και Ανοσολογίας στο Indiana University, του οποίου το εργαστήριο επικεντρώνεται στο Toxoplasma, αυτά τα ευρήματα προστίθενται στα αυξανόμενα στοιχεία που υπογραμμίζουν τη σημασία της πρόληψης των παρασιτικών λοιμώξεων για την προστασία της ανδρικής γονιμότητας.
Τοξοπλάσμωση: Συμπτώματα και επιπλοκές
Σύμφωνα με τη δημοσίευση του 2025 με τίτλο «Recent Advances in Toxoplasma gondii Infection and Toxoplasmosis», το παράσιτο T. gondii μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές όπως φλεγμονή του εγκεφάλου, οφθαλμικές παθήσεις και γενετικές ανωμαλίες, ιδιαίτερα σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα ή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι το παράσιτο μπορεί να βλάψει το σπέρμα αλλάζοντας το σχήμα του και μειώνοντας την κινητικότητά του, πιθανώς επηρεάζοντας την ανδρική γονιμότητα.
Η τοξοπλάσμωση είναι μια κοινή λοίμωξη που προκαλείται από το παράσιτο Toxoplasma gondii. Αν και πολλοί άνθρωποι δεν εμφανίζουν ποτέ συμπτώματα, η λοίμωξη μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα υγείας σε ευάλωτα άτομα, όπως οι ανοσοκατεσταλμένοι ή οι έγκυες.
Κοινά συμπτώματα
Σε υγιή άτομα, τα συμπτώματα είναι συχνά ήπια ή ανύπαρκτα. Όταν εμφανίζονται, μπορεί να μοιάζουν με γρίπη:
- Πρησμένοι λεμφαδένες
- Μυϊκοί πόνοι
- Κόπωση
- Πυρετός
Πιθανές επιπλοκές
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η τοξοπλάσμωση μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας:
Σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα:
- Φλεγμονή του εγκεφάλου (εγκεφαλίτιδα)
- Επιληπτικές κρίσεις και σύγχυση
- Κακή συντονισμός
- Πονοκέφαλοι
Σε έγκυες και νεογέννητα (συγγενής τοξοπλάσμωση):
- Αποβολή ή θνησιγένεια
- Εγκεφαλική ή οφθαλμική βλάβη (υδροκεφαλία, χοριοαμφιβληστροειδίτιδα)
- Επιληπτικές κρίσεις, απώλεια ακοής ή καθυστέρηση στην ανάπτυξη
Στα μάτια (οφθαλμική τοξοπλάσμωση):
- Θολή όραση
- Πόνος στα μάτια
- Ευαισθησία στο φως
Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι ουσιαστική, ειδικά για τις ομάδες υψηλού κινδύνου.
Πώς μεταδίδεται η τοξοπλάσμωση – Τι σχέση έχει με τις γάτες
Οι μολυσμένες γάτες αποβάλλουν αυγά του Toxoplasma στα περιττώματά τους, στην άμμο της λεκάνης, στον κήπο ή σε άλλους χώρους στο περιβάλλον, όπου μπορούν να τα αγγίξουν άνθρωποι ή άλλα ζώα. Το νερό, τα οστρακοειδή και τα ακοθάριστα φρούτα και λαχανικά μπορεί επίσης να φέρουν μολυσματικά αυγά του παρασίτου.
Εκτός από τα αυγά, κύστεις ιστών που υπάρχουν στο κρέας μπορούν επίσης να μεταδώσουν τοξοπλάσμωση, αν δεν καταστραφούν μέσω σωστού ψησίματος. Αν και οι περισσότεροι ξενιστές του παρασίτου μπορούν να ελέγξουν την αρχική μόλυνση χωρίς ή με ελάχιστα συμπτώματα, το Toxoplasma παραμένει στο σώμα εφ’ όρου ζωής ως ανενεργές κύστεις στον εγκέφαλο, την καρδιά και τους μύες.
Αυτές οι κύστεις μπορούν να επανενεργοποιηθούν και να προκαλέσουν επιπλέον επεισόδια σοβαρής ασθένειας που βλάπτουν ζωτικά συστήματα οργάνων. Μεταξύ 30% και 50% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι μόνιμα μολυσμένο με Toxoplasma λόγω των πολλών τρόπων με τους οποίους μπορεί να εξαπλωθεί το παράσιτο.
Ποιοι είναι οι τρεις τύποι ανδρών – Πώς θα τους αναγνωρίσετε και θα κατανοήσετε τη συμπεριφορά τους
Το τοξόπλασμα μπορεί να στοχεύσει τα ανδρικά αναπαραγωγικά όργανα
Μετά τη μόλυνση, το Toxoplasma εξαπλώνεται σχεδόν σε κάθε όργανο και σκελετικό μυ. Ενδείξεις ότι το Toxoplasma μπορεί επίσης να στοχεύσει τα ανθρώπινα ανδρικά αναπαραγωγικά όργανα εμφανίστηκαν για πρώτη φορά κατά την έξαρση της πανδημίας AIDS τη δεκαετία του 1980, όταν κάποιοι ασθενείς παρουσίασαν παρασιτική λοίμωξη στους όρχεις τους.
Αν και οι ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο για ορχική τοξοπλάσμωση, μπορεί να εμφανιστεί και σε κατά τα άλλα υγιή άτομα. Απεικονιστικές μελέτες σε μολυσμένα ποντίκια επιβεβαιώνουν ότι τα παράσιτα Toxoplasma ταξιδεύουν γρήγορα στους όρχεις, καθώς και στον εγκέφαλο και τα μάτια μέσα σε λίγες μέρες από τη μόλυνση.
«Το 2017, οι συνεργάτες μου και εγώ διαπιστώσαμε ότι το Toxoplasma μπορεί επίσης να σχηματίσει κύστεις στον προστάτη ποντικιών. Ερευνητές έχουν επίσης εντοπίσει αυτά τα παράσιτα στο σπέρμα πολλών ζώων, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπινου σπέρματος, κάτι που εγείρει την πιθανότητα σεξουαλικής μετάδοσης», είπε ο Bill Sullivan σε ανάρτησή του στο The Conversation.
Η γνώση ότι το Toxoplasma μπορεί να βρίσκεται στα ανδρικά αναπαραγωγικά όργανα έχει οδηγήσει σε αναλύσεις της γονιμότητας σε μολυσμένους άνδρες. Μικρή μελέτη του 2021 στην Πράγα σε 163 άνδρες μολυσμένους με Toxoplasma διαπίστωσε ότι πάνω από το 86% είχαν ανωμαλίες στο σπέρμα.
Μελέτη του 2002 στην Κίνα διαπίστωσε ότι τα υπογόνιμα ζευγάρια είναι πιο πιθανό να έχουν λοίμωξη από Toxoplasma σε σύγκριση με τα γόνιμα ζευγάρια, 34,83% έναντι 12,11%. Άλλη μελέτη το 2005 στην Κίνα διαπίστωσε επίσης ότι οι στείροι άνδρες είναι πιο πιθανό να έχουν θετικό τεστ για Toxoplasma σε σχέση με τους γόνιμους. Ωστόσο, δεν καταλήγουν όλες οι μελέτες σε συσχέτιση μεταξύ τοξοπλάσμωσης και ποιότητας σπέρματος.
Το τοξόπλασμα μπορεί να βλάψει άμεσα το ανθρώπινο σπέρμα
Η τοξοπλάσμωση στα ζώα αντικατοπτρίζει τη μόλυνση στους ανθρώπους, κάτι που επιτρέπει στους ερευνητές να διερευνήσουν ερωτήματα που δεν είναι εύκολο να εξεταστούν στους ανθρώπους. Η λειτουργία των όρχεων και η παραγωγή σπέρματος μειώνονται απότομα σε ποντίκια, αρουραίους και κριάρια μολυσμένα με Toxoplasma. Τα μολυσμένα ποντίκια έχουν σημαντικά χαμηλότερο αριθμό σπερματοζωαρίων και υψηλότερο ποσοστό σπερματοζωαρίων με μη φυσιολογικό σχήμα.
Στην προαναφερθείσα μελέτη του Απριλίου 2025, ερευνητές από τη Γερμανία, την Ουρουγουάη και τη Χιλή παρατήρησαν ότι το Toxoplasma μπορεί να φτάσει στους όρχεις και την επιδιδυμίδα, τον σωλήνα όπου ωριμάζουν και αποθηκεύονται τα σπερματοζωάρια, δύο μέρες μετά τη μόλυνση σε ποντίκια. Αυτό το εύρημα ώθησε την ομάδα να δοκιμάσει τι συμβαίνει όταν το παράσιτο έρθει σε άμεση επαφή με ανθρώπινα σπερματοζωάρια σε δοκιμαστικό σωλήνα.
Μετά από μόνο πέντε λεπτά έκθεσης στο παράσιτο, το 22,4% των σπερματοζωαρίων αποκεφαλίστηκε. Ο αριθμός των αποκεφαλισμένων σπερματοζωαρίων αυξήθηκε όσο περισσότερο διαρκούσε η αλληλεπίδραση με τα παράσιτα. Τα σπερματοζωάρια που διατηρούσαν το κεφάλι τους ήταν συχνά στρεβλωμένα και παραμορφωμένα. Ορισμένα σπερματοζωάρια είχαν τρύπες στο κεφάλι τους, υποδηλώνοντας ότι τα παράσιτα προσπαθούσαν να τα διεισδύσουν, όπως κάνουν με οποιοδήποτε άλλο είδος κυττάρου στα όργανα που εισβάλλουν.
Εκτός από την άμεση επαφή, το Toxoplasma μπορεί επίσης να βλάψει το σπέρμα επειδή η μόλυνση προάγει τη χρόνια φλεγμονή. Οι φλεγμονώδεις καταστάσεις στο ανδρικό αναπαραγωγικό σύστημα είναι επιβλαβείς για την παραγωγή και τη λειτουργία του σπέρματος. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι οι επιβλαβείς επιδράσεις που μπορεί να έχει το Toxoplasma στο σπέρμα θα μπορούσαν να συμβάλλουν στη μεγάλη παγκόσμια μείωση της ανδρικής γονιμότητας τις τελευταίες δεκαετίες.
Τοξοπλάσμωση: Πρόληψη
Τα στοιχεία ότι το Toxoplasma μπορεί να διεισδύσει στα ανδρικά αναπαραγωγικά όργανα στα ζώα είναι πειστικά, αλλά το αν αυτό προκαλεί προβλήματα υγείας στους ανθρώπους παραμένει ασαφές. Η ορχική τοξοπλάσμωση δείχνει ότι τα παράσιτα μπορούν να εισβάλουν στους ανθρώπινους όρχεις, αλλά η συμπτωματική νόσος είναι πολύ σπάνια. Οι μέχρι τώρα μελέτες που δείχνουν ελαττώματα στο σπέρμα μολυσμένων ανδρών είναι πολύ μικρές για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.
Επιπλέον, ορισμένες αναφορές δείχνουν ότι τα ποσοστά τοξοπλάσμωσης στις ανεπτυγμένες χώρες δεν έχουν αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, ενώ η ανδρική υπογονιμότητα αυξάνεται, επομένως πιθανόν να είναι μόνο ένα μέρος του παζλ.
Ανεξαρτήτως της πιθανής επίδρασης του παρασίτου στη γονιμότητα, είναι σοφό να αποφεύγεται το Toxoplasma. Η μόλυνση μπορεί να προκαλέσει αποβολή ή γενετικές ανωμαλίες αν αποκτηθεί για πρώτη φορά κατά την εγκυμοσύνη, και μπορεί να αποβεί θανατηφόρα για ανοσοκατεσταλμένα άτομα. Το Toxoplasma είναι επίσης η κύρια αιτία θανάτου από τροφιμογενή λοίμωξη στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ποια χείλη βρίσκουν πιο ελκυστικά οι άνδρες στις γυναίκες; Τι είπαν για τα fillers
Η σωστή φροντίδα της γάτας σας, ο άμεσος καθαρισμός της λεκάνης και το καλό πλύσιμο των χεριών στη συνέχεια μπορούν να μειώσουν την έκθεσή σας στο Toxoplasma. Μπορείτε επίσης να προστατευτείτε από αυτό το παράσιτο πλένοντας φρούτα και λαχανικά, μαγειρεύοντας σωστά το κρέας πριν το καταναλώσετε και αποφεύγοντας τα ωμά οστρακοειδή, το ακατέργαστο νερό και το μη παστεριωμένο γάλα.
Πηγές: The Conversation, MDPI, VeryWell Health, CDC, Mayo Clinic, Cleveland Clinic