Το σώμα μπορεί να στέλνει διακριτικά σήματα για σοβαρά προβλήματα στην υγεία με τους πιο απρόσμενους τρόπους. Μερικές φορές, ενδείξεις που κρύβονται σε καθημερινές λειτουργίες του σώματος, όπως οι κενώσεις του εντέρου, μπορούν να μας προειδοποιήσουν πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα.
Καρκίνος του παχέος εντέρου: Οι 3 αλλαγές στο σώμα που προειδοποιούν – Πότε να δείτε τον γιατρό σας
Καρκίνος του παγκρέατος: Ένδειξη στα κόπρανα μπορεί να αποτελέσει πρώιμο σημάδι της νόσου
Είτε φάγατε πρωινό σήμερα είτε όχι, το πάγκρεας εργάζεται αθόρυβα εκτελώντας ζωτικές λειτουργίες. Αυτό το κρίσιμο όργανο παράγει ένζυμα που βοηθούν στην πέψη και ορμόνες που ρυθμίζουν τον μεταβολισμό. Ωστόσο, όταν το πάγκρεας δυσλειτουργεί, οι συνέπειες μπορεί να είναι σοβαρές. Ο καρκίνος του παγκρέατος, που συχνά αποκαλείται «σιωπηλός δολοφόνος», είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος επειδή τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως μόνο όταν η νόσος έχει προχωρήσει, περιορίζοντας τις θεραπευτικές επιλογές.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο μόνο, καταγράφηκαν πάνω από 10.700 νέα περιστατικά και 9.500 θάνατοι μεταξύ 2017 και 2019, με τα ποσοστά εμφάνισης να συνεχίζουν να αυξάνονται. Στην Ελλάδα, υπάρχουν 2.305 νέα περιστατικά καρκίνου του παγκρέατος ετησίως.
Μπορούν τα κόπρανα να αποτελέσουν ένδειξη γενικής υγείας και συμπτώματα νόσων;
Τα χαρακτηριστικά των κοπράνων – από τη συχνότητα και τη σύσταση έως τα βιοχημικά και μικροβιακά προφίλ – αναγνωρίζονται όλο και περισσότερο ως ισχυροί, μη επεμβατικοί δείκτες υγείας, νόσου και ακόμη και νευρολογικών παθήσεων. Πρόσφατες μελέτες επισημαίνουν:
- Βέλτιστη συχνότητα: Μία έως δύο κενώσεις ημερησίως υποστηρίζουν ένα υγιές μικροβίωμα και μειώνουν τον κίνδυνο χρόνιων παθήσεων, ενώ η ακανόνιστη συχνότητα σχετίζεται με φλεγμονή και καταπόνηση οργάνων.
- Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου: Η καλπροτεκτίνη κοπράνων, η λακτοφερρίνη, τα microRNAs και νέοι δείκτες (π.χ. S100A12, αντισώματα αvβ6) συνδέονται αξιόπιστα με τη δραστηριότητα της IBD και την πρόβλεψη υποτροπής.
- Προσυμπτωματικός έλεγχος για καρκίνο: Τεστ μεθυλίωσης DNA και ανοσοχημικές αναλύσεις στα κόπρανα, καθώς και ανίχνευση λανθάνουσας αιμορραγίας μέσω AI, ενισχύουν τη διάγνωση πρώιμου καρκίνου του παχέος εντέρου.
- Νευρολογικές διαταραχές: Αλλαγές στο μικροβίωμα του εντέρου και αυξημένη φλεγμονή στα κόπρανα σχετίζονται – κάποιες φορές πριν την εμφάνιση συμπτωμάτων – με αυτισμό (έως και 82% ακρίβεια μέσω ML), Πάρκινσον και Αλτσχάιμερ.
Σύμφωνα με το άρθρο του 2022 με τίτλο «Association of Stool Frequency and Consistency with the Risk of All‑Cause and Cause‑Specific Mortality among U.S. Adults: Results from NHANES 2005–2010», η ύπαρξη λιγότερων από επτά κενώσεων εβδομαδιαίως συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο θανάτου – τα άτομα με μόλις μία κένωση την εβδομάδα είχαν 43% αυξημένο κίνδυνο σε σύγκριση με εκείνους με επτά, ενώ όσοι είχαν έξι είχαν 5% αύξηση.
Επιπλέον, άτομα με μαλακά κόπρανα μόνο τέσσερις φορές την εβδομάδα αντιμετώπιζαν σημαντικά υψηλότερους κινδύνους θανάτου – 78% γενικά, 142% από καρκίνο και 127% από καρδιαγγειακή νόσο – σε σχέση με όσους είχαν φυσιολογική συχνότητα και σύσταση κοπράνων.
Νέος δείκτης στα κόπρανα ανιχνεύει τον κίνδυνο θανάτου εντός 30 ημερών
Καρκίνος στο πάγκρεας: Πρώιμη ανίχνευση μέσω ανάλυσης του μικροβιώματος
Η πιο κοινή μορφή, το αδενοκαρκίνωμα του παγκρέατος (PDAC), αναπτύσσεται στον παγκρεατικό πόρο – έναν σωλήνα που συνδέει το πάγκρεας με το λεπτό έντερο. Όταν σχηματίζονται όγκοι εκεί, μπορούν να εμποδίσουν τη ροή των πεπτικών ενζύμων, προκαλώντας προβλήματα στον ενεργειακό μεταβολισμό που αφήνουν τους ασθενείς να αισθάνονται διαρκώς κουρασμένοι και αδιάθετοι. Ωστόσο, αυτά τα συμπτώματα είναι συχνά τόσο ήπια που παραβλέπονται εύκολα ή αποδίδονται σε άλλες αιτίες.
Τώρα οι ερευνητές στρέφονται σε μια απροσδόκητη πηγή για την πρώιμη ανίχνευση του PDAC: τα δείγματα κοπράνων. Αν και η ανάλυση κοπράνων μπορεί να φαίνεται απίθανη προσέγγιση για τη διάγνωση καρκίνου, οι επιστήμονες ανακαλύπτουν ότι περιέχουν πολλές και σημαντικές πληροφορίες για την υγεία μας.
Αυτό συμβαίνει επειδή το έντερο φιλοξενεί τρισεκατομμύρια βακτήρια – στην πραγματικότητα, τα βακτηριακά κύτταρα στο σώμα σας ξεπερνούν τα ανθρώπινα σε αναλογία περίπου 40 τρισεκατομμύρια προς 30 τρισεκατομμύρια. Αυτοί οι μικροσκοπικοί «κάτοικοι» σχηματίζουν πολύπλοκες κοινότητες που μπορούν να αντανακλούν την κατάσταση της υγείας, συμπεριλαμβανομένης της παρουσίας νόσου.
Δεδομένου ότι το PDAC συνήθως αναπτύσσεται στο τμήμα του παγκρέατος που συνδέεται με το έντερο, και οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν τακτικές κενώσεις, τα δείγματα κοπράνων παρέχουν έναν πρακτικό και μη επεμβατικό τρόπο για να εντοπίσουν οι ειδικοί τα όσα συμβαίνουν μέσα στο σώμα.
Η μέθοδος επιβεβαιώνεται σε παγκόσμιο επίπεδο
Αυτή η νέα μέθοδος έχει επιβεβαιωθεί από μελέτες στην Ιαπωνία, την Κίνα και την Ισπανία. Η πιο πρόσφατη εξέλιξη προέρχεται από διεθνή μελέτη του 2025 που περιλαμβάνει ερευνητές από τη Φινλανδία και το Ιράν, οι οποίοι εξέτασαν τη σχέση μεταξύ των βακτηρίων του εντέρου και του καρκίνου του παγκρέατος σε διαφορετικούς πληθυσμούς. Ανέλυσαν δείγματα κοπράνων χρησιμοποιώντας αλληλούχιση αμπλικονίων γονιδίου 16S rRNA, μια τεχνική που αναγνωρίζει και καταμετρά βακτηριακά είδη με την αλληλούχιση μιας συγκεκριμένης γενετικής περιοχής.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι οι ασθενείς με PDAC είχαν μειωμένη ποικιλότητα βακτηρίων στο έντερο, με ορισμένα είδη να αυξάνονται ή να μειώνονται σε σχέση με υγιή άτομα. Σημαντικά, οι ερευνητές δημιούργησαν ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης που μπορούσε να διακρίνει με ακρίβεια τους καρκινοπαθείς από υγιείς με βάση τα βακτήρια του εντέρου τους.
Προηγμένες τεχνικές όπως η «shotgun metagenomic sequencing» προσφέρουν πλέον ακόμη βαθύτερες γνώσεις, αλλάζοντας την κατανόησή μας για την υγεία ώστε να περιλαμβάνει τον ζωτικό ρόλο του μικροβιώματος ως μέρος ενός πολύπλοκου ανθρώπινου οικοσυστήματος.
Η τεχνική μπορεί να αξιοποιηθεί και σε άλλες νόσους
Οι δυνατότητες της έρευνας του μικροβιώματος επεκτείνονται πέρα από τον καρκίνο του παγκρέατος. Στο Quadram, παρόμοιες τεχνικές χρησιμοποιούνται για τη μελέτη του καρκίνου του παχέος εντέρου μέσω της ανάλυσης άνω των χιλίων δειγμάτων κοπράνων με προηγμένα υπολογιστικά εργαλεία που ανακατασκευάζουν βακτηριακά γονιδιώματα από αποσπάσματα DNA.
Αυτή η έρευνα στοχεύει στην κατανόηση της συμπεριφοράς των μικροβίων του εντέρου στον καρκίνο του παχέος εντέρου, όπως στις μελέτες για το PDAC. Η αλληλεπίδραση μεταξύ καρκίνου και βακτηρίων είναι πολύπλοκη – ορισμένα βακτηριακά προφίλ μπορούν να δείχνουν νόσο, ενώ η ίδια η νόσος μπορεί να αλλάξει το μικροβίωμα του εντέρου, όπως έχει παρατηρηθεί στη νόσο Πάρκινσον.
Η κατανόηση αυτών των μικροβιακών δυναμικών θα μπορούσε να φέρει αλλάξει τη διάγνωση και τη θεραπεία πολλών παθήσεων. Αν και πρόκειται για μια δύσκολη αποστολή, οι εξελίξεις στη βιοτεχνολογία και την τεχνητή νοημοσύνη βοηθούν στην αποκρυπτογράφηση αυτού του μικροσκοπικού κόσμου.
Τα 7 κοινά συμπτώματα που μπορεί να δείχνουν κάτι σοβαρό – Πότε να δείτε γιατρό
Για τους ασθενείς και τις οικογένειες, τέτοια πρόοδος προσφέρει ελπίδα για έγκαιρη ανίχνευση καρκίνων όπως το αδενοκαρκίνωμα του παγκρέατος, αν και απαιτείται περαιτέρω έρευνα. Η μικροβιακή προσέγγιση της υγείας γίνεται πλέον πρακτική πραγματικότητα, αποκαλύπτοντας ότι κρίσιμες απαντήσεις μπορεί να βρίσκονται σε κάτι που δεν περιμέναμε.
Πηγές: Science Alert, PMC, Nature, PMC, XHP Publishing, PMC