Η αγάπη μπορεί να είναι ένα από τα πιο θετικά συναισθήματα, αλλά ο λάθος σύντροφος μπορεί να τη μετατρέψει σε μία από τις πιο επώδυνες εμπειρίες της ζωής. Η ψυχολογία δείχνει ότι ορισμένα χαρακτηριστικά, όταν υπάρχουν σε μια σχέση, μπορούν σταδιακά να διαβρώσουν την εμπιστοσύνη, την οικειότητα και την ευημερία.
Ζευγάρια: Πώς μοιάζει η αρχή του τέλους σε μία σχέση
Ποια τα χαρακτηριστικά που μπορούν να μετατρέψουν την αγάπη σε μια επώδυνη σχέση
Οι ραγισμένες καρδιές και οι ανθυγιεινές σχέσεις είναι κοινές εμπειρίες για πολλούς, αλλά η έρευνα της ψυχολογίας δείχνει ότι οι πιο καταστροφικές σχέσεις αφορούν συχνά συντρόφους με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Δεν πρόκειται για απόδοση ευθυνών ή στερεοτυπική σκέψη, αλλά για την αναγνώριση μοτίβων συμπεριφοράς που μπορούν να κάνουν μια σχέση όλο και πιο δύσκολη και συναισθηματικά επώδυνη. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτά;
Κοινοί λόγοι χωρισμού στις ρομαντικές σχέσεις
Σύμφωνα με μελέτη του 2025 με τίτλο «Divorce Dynamics: Understanding the Causes and Consequences of a Growing World», τα ποσοστά διαζυγίων αυξάνονται λόγω της οικονομικής ανεξαρτησίας, των μεταβαλλόμενων προσδοκιών στις σχέσεις και των κοινωνικών μετατοπίσεων. Η μελέτη δείχνει ότι το διαζύγιο προκαλεί συναισθηματική και οικονομική πίεση στους γονείς, δυσκολίες στα παιδιά και επιπλέον βάρος στα κοινωνικά και νομικά συστήματα.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τα μοτίβα επικοινωνίας και συμπεριφοράς είναι από τους πιο ισχυρούς προγνωστικούς παράγοντες χωρισμού σε ρομαντικές σχέσεις. Οι αρνητικές αλληλεπιδράσεις μετρούν περισσότερο από τις θετικές, και τα επίμονα προβλήματα συχνά διαβρώνουν την ικανοποίηση μέχρι να τελειώσει η σχέση.
- Η αρνητική επικοινωνία (κριτική, εχθρικότητα, αμυντικότητα) προβλέπει τον χωρισμό πιο ισχυρά απ’ ό,τι οι θετικές συμπεριφορές προβλέπουν τη διατήρηση της σχέσης.
- Η φθίνουσα ικανοποίηση εμφανίζεται νωρίς σε σχέσεις που καταλήγουν σε διάλυση, με πιο απότομες πτώσεις απ’ ό,τι στις σταθερές σχέσεις.
- Η απόσυρση και η κακή αποκατάσταση μετά από συγκρούσεις (αποφυγή συζήτησης, μη επίλυση ζητημάτων) αυξάνουν τον κίνδυνο χωρισμού.
- Οι πεποιθήσεις και οι προσδοκίες γύρω από την επικοινωνία διαμορφώνουν τα αποτελέσματα – ασύμβατες ανάγκες μπορεί να ενισχύσουν τη δυσαρέσκεια.
10 χαρακτηριστικά σε μία σχέση που μπορούν να την κάνουν επώδυνη
1) Έλλειψη ενσυναίσθησης
Η φράση «Για να καταλάβεις κάποιον, πρέπει να δεις την κατάσταση μέσα από τα “μάτια” του» αναδεικνύει τη σημασία της ενσυναίσθησης στις σχέσεις. Η ενσυναίσθηση επιτρέπει στους συντρόφους να νιώθουν ότι τους βλέπουν, τους ακούν και τους εκτιμούν. Όταν λείπει, όμως, οι σχέσεις συχνά γίνονται επώδυνες, γεμάτες συναισθήματα παραμέλησης και παρεξήγησης.
Ειδικός αποκαλύπτει τρία πράγματα για τα οποία μετανιώνουν οι ανθρώποι πριν πεθάνουν
Η έλλειψη ενσυναίσθησης είναι συχνή στη ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε κατά τα άλλα υγιή άτομα. Όπως σημείωσε ο Carl Rogers, το να ακούγεται πραγματικά κάποιος χωρίς κριτική μπορεί να προσφέρει βαθιά συναισθήματα επιβεβαίωσης και όταν λείπει, οι δεσμοί διαλύονται γρήγορα.
2) Συνεχής κριτική
Η κριτική μπορεί να είναι εποικοδομητική, αλλά όταν γίνεται συνέχεια και με καταστροφικό πλαίσιο, υπονομεύει τις σχέσεις. Η επίμονη αναζήτηση λάθους προκαλεί συναισθηματική πίεση και κάνει τους συντρόφους να αισθάνονται ότι περπατούν σε τεντωμένο σχοινί. Ο Αμερικανός ψυχολόγος John Gottman εντοπίζει την κριτική ως έναν από τους «Τέσσερις Καβαλάρηδες» που προβλέπουν την αποτυχία μιας σχέσης. Η συνεχής αρνητική κριτική δεν ενισχύει την εξέλιξη – δημιουργεί απόσταση, δυσαρέσκεια και συναισθηματική εξάντληση.
3) Έλλειψη συναισθηματικής διαθεσιμότητας
Η έλλειψη συναισθηματικής διαθεσιμότητας αφήνει τον έναν σύντροφο να νιώθει απομονωμένος, απροστάτευτος και αόρατος. Το να μοιράζεστε φόβους, όνειρα ή χαρές με κάποιον που αντιδρά με αδιαφορία μοιάζει με το να μιλάτε στον τοίχο. Η Αμερικανή ακαδημαϊκός Brené Brown μας υπενθυμίζει ότι η ευαλωτότητα απαιτεί θάρρος και ανοιχτότητα – αλλά χωρίς αμοιβαιότητα, γίνεται μια επώδυνη πράξη ματαιότητας. Αυτή η απουσία συναισθηματικής παρουσίας μπορεί να προκαλέσει βαθιές πληγές, αφαιρώντας από τη σχέση την ασφάλεια και την οικειότητα.
4) Ελεγκτική συμπεριφορά
Η ελεγκτική συμπεριφορά μειώνει σταδιακά την ατομικότητα και την ελευθερία σε μια σχέση. Μπορεί να εκδηλωθεί με διακριτικούς ή εμφανείς τρόπους – από τον καθορισμό των κοινωνικών επαφών μέχρι την επιβολή επιλογών στην εμφάνιση ή την καθημερινή ρουτίνα. Αντί για αμοιβαίο μετασχηματισμό, όπως περιέγραψε ο Ελβετός ψυχίατρος και ψυχοθεραπευτής Carl Jung στις υγιείς σχέσεις, κυριαρχεί η μία προσωπικότητα και η άλλη καταπιέζεται. Αυτή η δυναμική είναι ασφυκτική και μπορεί να αφήσει τον σύντροφο να νιώθει παγιδευμένος και ανίσχυρος – γι’ αυτό και η έγκαιρη αναγνώριση είναι απαραίτητη.
5) Υπερβολική γοητεία
Ενώ η γοητεία μπορεί να είναι ελκυστική, η υπερβολική γοητεία ενδέχεται να κρύβει χειραγώγηση αντί για ειλικρίνεια. Ο Καναδός ψυχολόγος Robert Hare, γνωστός για τη δουλειά του πάνω στην ψυχοπάθεια, προειδοποιεί για τη «επιφανειακή γοητεία» που χρησιμοποιείται συχνά για εξαπάτηση. Αυτό που στην αρχή φαίνεται μαγευτικό μπορεί να κρύβει βαθύτερα προβλήματα, μετατρέποντας μια κατά τα φαινόμενα συναρπαστική σχέση σε επώδυνη.
6) Αδυναμία επικοινωνίας
Η επικοινωνία είναι το θεμέλιο της σύνδεσης – όταν όμως απουσιάζει ή είναι αναποτελεσματική, οι σχέσεις υποφέρουν. Οι παρεξηγήσεις, οι ανικανοποίητες ανάγκες και η απογοήτευση εμφανίζονται γρήγορα. Όπως παρατήρησε ο Albert Mehrabian, Oμότιμος Kαθηγητής Cυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Λος Άντζελες, η ψευδαίσθηση επικοινωνίας είναι συχνά το μεγαλύτερο εμπόδιο. Χωρίς ανοιχτό διάλογο, οι σχέσεις μετατρέπονται σε παιχνίδι εικασιών γεμάτο σύγχυση και απογοήτευση.
7) Ανάρμοστη συμπεριφορά και έλλειψη σεβασμού
Ο σεβασμός είναι απαραίτητος για τη σταθερότητα – όταν απουσιάζει, οι σχέσεις φθείρονται. Ο σαρκασμός, η υποτίμηση και η περιφρόνηση διαβρώνουν σταδιακά την αυτοεκτίμηση και την εμπιστοσύνη. Ο John Gottman εντοπίζει την περιφρόνηση –την απόλυτη μορφή ασέβειας– ως τον ισχυρότερο προγνωστικό παράγοντα διαζυγίου. Η ασέβεια δεν προκαλεί απλώς πληγωμένα αισθήματα – αποσταθεροποιεί ολόκληρη τη βάση μιας σχέσης.
8) Τραύμα του παρελθόντος που δεν έχει επιλυθεί
Το ανεπεξέργαστο τραύμα μπορεί να γίνει μεγάλο βάρος σε μια σχέση, με μικρά ερεθίσματα να προκαλούν δυσανάλογο πόνο. Όπως σημείωσε ο Freud, τα θαμμένα συναισθήματα συχνά επανεμφανίζονται με επιβλαβείς τρόπους. Δεν πρόκειται για καταλογισμό ευθυνών, αλλά για αναγνώριση της επίδρασης των μη θεραπευμένων πληγών. Χωρίς θεραπεία, το άλυτο τραύμα μπορεί να δημιουργήσει ασταθείς και επώδυνες δυναμικές που απαιτούν υπομονή και –συχνά– επαγγελματική υποστήριξη.
9) Υπερεξάρτηση
Οι υγιείς σχέσεις περιλαμβάνουν υποστήριξη – όταν όμως η εξάρτηση μετατρέπεται σε υπερεξάρτηση, δημιουργείται ασφυξία. Αντί για συνεργασία, η δυναμική μετατρέπεται σε βάρος, διαβρώνοντας την ισορροπία και την ατομικότητα. Η υπερεξάρτηση μπορεί να κάνει τον έναν σύντροφο να νιώθει παγιδευμένος και τον άλλον καταβεβλημένο, δημιουργώντας έναν ανθυγιεινό κύκλο δυσαρέσκειας και απογοήτευσης.
5 πράγματα που μπορεί να δείχνουν ότι κάποιος μας αγαπάει πραγματικά
10) Ζήλια
Η ζήλια, όταν είναι ανεξέλεγκτη, μπορεί να γίνει διαβρωτική. Η συνεχής καχυποψία και αμφισβήτηση μοιάζει με μόνιμη δίκη, εξαντλώντας και τους δύο συντρόφους. Ο Αμερικανός ψυχολόγος Robert Leahy προειδοποιεί ότι η ζήλια μπορεί να γίνει εμμονική, τροφοδοτώντας έναν φαύλο κύκλο δυσπιστίας. Αντί να είναι σημάδι αγάπης, η επίμονη ζήλια είναι συχνά κόκκινη σημαία για βαθύτερα προβλήματα.
Πηγές: GEEditing, ResearchGate, PMC, ResearchGate, SageJournals, ResearchGate