Τα χρήματα μπορούν να αγοράσουν άνεση, ασφάλεια και ευκαιρίες – αλλά μόνο μέχρι ενός σημείου. Η έρευνα δείχνει ότι η ευτυχία εξαρτάται λιγότερο από το πόσα κατέχει κανείς και περισσότερο από το πώς ξοδεύει τον χρόνο του, καλλιεργεί τις σχέσεις του και ζει σε πιο δίκαιες και ίσες κοινωνίες. Ωστόσο, οι ειδικοί φαίνεται να έχουν καταλήξει σε ένα νούμερο. Πόσα χρήματα μπορούν να φέρουν την ευτυχία;
7 τύποι ανθρώπων που δεν θα είναι ποτέ πραγματικά ευτυχισμένοι – Πώς συμπεριφέρονται
Μπορούν να χρήματα να φέρουν την ευτυχία; Επιστήμονες προσπαθούν να βρουν τον «μαγικό αριθμό»
Την επόμενη δεκαετία, ο Elon Musk θα μπορούσε να γίνει ο πρώτος τρισεκατομμυριούχος στον κόσμο, καθώς το διοικητικό συμβούλιο της Tesla προτείνει ένα πακέτο αποζημίωσης ύψους US$1 τρισεκατομμυρίου, εφόσον πετύχει φιλόδοξους στόχους ανάπτυξης. Στην Αυστραλία, η κλίμακα μπορεί να είναι μικρότερη, αλλά η αντίθεση είναι εξίσου εντυπωσιακή: η απερχόμενη CEO της Virgin, Jayne Hrdlicka, πρόκειται να αποχωρήσει με σχεδόν $50 εκατομμύρια σε μετοχές και χρηματικά οφέλη.
Έρευνα από τις Ηνωμένες Πολιτείες δείχνει ότι οι άνθρωποι πιστεύουν πως οι CEOs βγάζουν περίπου δέκα φορές περισσότερα από τον μέσο εργαζόμενο. Ωστόσο στην πραγματικότητα το χάσμα υπήρξε εξαιρετικά μεγαλύτερο, 265 έως 300 φορές. Οι Αυστραλοί θεωρούν ότι οι CEOs βγάζουν επτά φορές περισσότερα από τους εργαζόμενους και θα προτιμούσαν ο μισθός τους να ήταν μόλις τρεις φορές περισσότερα, αλλά μια μακροχρόνια μελέτη διαπίστωσε ότι το περασμένο έτος, οι top 100 CEOs εταιρειών έβγαλαν στην πραγματικότητα 55 φορές περισσότερα από τον μέσο υπάλληλο.
Τι επίδραση έχουν τα χρήατα και τα υλικά αγαθά στα επίπεδα ευτυχίας;
Σύμφωνα με έρευνα του 2022 με τίτλο Factors Affecting Happiness, η ευτυχία εξαρτάται τόσο από προσωπικούς όσο και από κοινωνικούς παράγοντες. Σε προσωπικό επίπεδο, η πίστη, η φυσική κατάσταση, η οικογένεια και οι φίλοι έχουν τη μεγαλύτερη σημασία, ενώ σε κοινωνικό επίπεδο, η ευτυχία διαμορφώνεται από την ισότητα, την εμπιστοσύνη, το περιβάλλον, την ελευθερία και τη δημοκρατία.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τα χρήματα και τα υλικά αγαθά επηρεάζουν την ευτυχία με περίπλοκους τρόπους. Δεν έχει σημασία μόνο το πόσα χρήματα διαθέτουν οι άνθρωποι, αλλά και πώς τα ξοδεύουν. Ο υλισμός (η υψηλή αξία που δίνεται στα υλικά αγαθά) συνήθως συνδέεται με χαμηλότερη ευτυχία, ενώ οι δαπάνες σε εμπειρίες, σχέσεις ή μείωση του στρες την ενισχύουν.
- Δαπάνες και ευτυχία – Αγορές που σχετίζονται με εμπειρίες, εκπαίδευση, φιλανθρωπία και αποπληρωμή χρεών αυξάνουν την ευημερία για μήνες.
- Υλισμός και ευημερία – Άνθρωποι με έντονες υλιστικές αξίες παρουσιάζουν χαμηλότερη ικανοποίηση ζωής και ψυχική υγεία.
- Ροή και ενσυνειδητότητα – Ο υλισμός μειώνει την αίσθηση επάρκειας, την ενσυνειδητότητα και τις καταστάσεις ροής – όλα συνδεδεμένα με την ευτυχία.
- Γονικός υλισμός – Η εστίαση των γονέων στα υλικά αγαθά προβλέπει χαμηλότερη οικογενειακή ευημερία και πιο υλιστικά παιδιά.
Πόσα χρήματα είναι αρκετά;
Οι άνθρωποι κάνουν αυτήν την ερώτηση εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Αριστοτέλης εξήγησε την ιδέα της ευδαιμονίας, ή ενός οδικού χάρτη για το «ευ ζην», λέγοντας ότι αυτή: ανήκει περισσότερο σε εκείνους που έχουν καλλιεργήσει τον χαρακτήρα και τον νου τους στο έπακρο, και έχουν κρατήσει την απόκτηση εξωτερικών αγαθών σε μέτρια όρια, παρά σε εκείνους που κατάφεραν να αποκτήσουν περισσότερα εξωτερικά αγαθά από όσα μπορούν να χρησιμοποιήσουν, και στερούνται τα αγαθά της ψυχής.
Το Νο1 πράγμα που πρέπει να κάνουν τα ζευγάρια για να έχουν μια ευτυχισμένη σχέση
Η φιλοσοφία του Αριστοτέλη δεν μας προτρέπει να απορρίψουμε εντελώς τα χρήματα ή τον πλούτο, αλλά υποστηρίζει ότι δεν θα πρέπει να γίνουν ο μοναδικός στόχος της ζωής. Η έρευνα των τελευταίων δεκαετιών έχει καταλήξει σε διαφορετικά συμπεράσματα σχετικά με το πόσα χρήματα χρειάζεται ο κόσμος για να επιτευχθεί η μέγιστη ευημερία.
Μελέτη του 2010 στις ΗΠΑ πρότεινε ότι η ευημερία κορυφώνεται περίπου στα $75.000. Αυτό το ποσό χρειάζεται φυσικά να αυξηθεί σήμερα για να ληφθεί υπόψη ο πληθωρισμός – κάτι που, εάν αυτά τα ερευνητικά ευρήματα εξακολουθούν να ισχύουν, θα πλησίαζε τα $111.000 στα σημερινά δεδομένα. Θα έπρεπε επίσης να ληφθεί υπόψη το κόστος ζωής στην εκάστοτε περιοχή.
Πώς θα μεταφραζόταν αυτό στην Ελλάδα του σήμερα;
Αν μετατρέπαμε τα US$111.000 στη σημερινή αγοραστική δύναμη της Ελλάδας, το ποσό σίγουρα δεν θα ήταν εξαψήφιο. Με βάση στοιχεία του World Bank, οι τιμές στην Ελλάδα είναι περίπου 40% χαμηλότερες από τις Ηνωμένες Πολιτείες, κάτι που σημαίνει ότι το ίδιο ποσό χρημάτων έχει μεγαλύτερη διάρκεια.
Προσαρμοσμένο σε αυτό το χάσμα, τα US$111.000 θα ήταν περίπου US$66.600 στην Ελλάδα. Τέλος, μετατρέποντάς τα σε ευρώ με τη σημερινή συναλλαγματική ισοτιμία, το αντίστοιχο ανέρχεται περίπου σε €56.500. Με άλλα λόγια, ενώ ο αριθμός φαίνεται μεγάλος σε δολάρια, η πραγματική αγοραστική δύναμη στην Ελλάδα είναι σημαντικά μικρότερη.
Σχέση ευημερίας και πλούτου
Άλλα ευρήματα προτείνουν ότι η ευημερία μπορεί να αυξάνεται συνεχώς με τον αυξανόμενο πλούτο, αλλά η αύξηση στην ευημερία από $1 εκατομμύριο σε $10 εκατομμύρια πιθανότατα είναι μικρότερη από ό,τι όταν κάποιος μεταβαίνει από τη φτώχεια στη μεσαία τάξη.
Πείραμα του 2022 μελέτησε 200 άτομα από τη Βραζιλία, την Ινδονησία, την Κένυα, την Αυστραλία, τον Καναδά, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο, στους οποίους δόθηκαν τυχαία US$10.000 (λίγο κάτω από €8.500).
Διαπιστώθηκε ότι οι άνθρωποι σε χώρες χαμηλότερου εισοδήματος «εμφάνισαν κέρδη ευτυχίας τρεις φορές μεγαλύτερα από εκείνα σε χώρες υψηλότερου εισοδήματος», σύμφωνα με το The Conversation. Ωστόσο, αυτά τα χρήματα παρείχαν ανιχνεύσιμα οφέλη ακόμη και για άτομα με οικογενειακά εισοδήματα έως US$123.000 (περίπου €104.121 σήμερα).
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι άνθρωποι σε εκείνο το πείραμα έδωσαν πάνω από τα δύο τρίτα αυτού του ποσού σε οικογένεια, φίλους, αγνώστους και φιλανθρωπικές οργανώσεις.
Η αξία του χρόνου και των σχέσεων
Δεκαετίες διεθνούς έρευνας δείχνουν ότι οι υλιστικοί στόχοι – η επιδίωξη πλούτου και αγαθών για εικόνα ή κύρος – υπονομεύουν την ευημερία. Αυτή η επιδίωξη συχνά πηγάζει από χαμηλή αυτοεκτίμηση ή αρνητικές κοινωνικές συγκρίσεις, αφήνοντας τους ανθρώπους παγιδευμένους στον «ηδονικό διάδρομο»: συνηθίζουν σε υψηλότερο πλούτο και πολυτέλειες και στη συνέχεια χρειάζονται περισσότερα για να νιώσουν ευτυχισμένοι. Η επιδίωξη του χρήματος μειώνει επίσης τον χρόνο για χόμπι και αγαπημένα πρόσωπα.
Τα στοιχεία δείχνουν αντ’ αυτού ότι οι σχέσεις αποτελούν τον πραγματικό μοχλό της ευημερίας. Έρευνα του Harvard που παρακολουθεί δύο γενιές από το 1938 δείχνει ότι οι βαθιές, ουσιαστικές συνδέσεις είναι το κλειδί για την ψυχική και σωματική υγεία.
Η «πυραμίδα αναγκών» του Αμερικανού ψυχολόγου Abraham Maslow το 1943 τονίζει επίσης ότι η αυτοπραγμάτωση απαιτεί πρώτα την κάλυψη βασικών υλικών αναγκών. Σύμφωνα με αυτό, μελέτες διαπιστώνουν ότι η «αφθονία χρόνου» (δηλαδή την ανάθεση ανεπιθύμητων εργασιών σε άλλους) και οι «αγορές εμπειριών» (διακοπές, γεύματα εκτός σπιτιού, κοινές δραστηριότητες) αυξάνουν την ευημερία, διευκολύνοντας την ανάπτυξη δεξιοτήτων, τις σχέσεις και τις μόνιμες αναμνήσεις.
Είναι προς το συμφέρον μας να μειώσουμε το χάσμα πλούτου
Η οικονομική ανισότητα αυξάνεται σε πολλές χώρες της Γης, με τους νέους να επηρεάζονται ιδιαίτερα από την απρόσιτη στέγαση. Έρευνα από το Ηνωμένο Βασίλειο δείχνει ότι η ανισότητα επιδεινώνει τα κοινωνικά αποτελέσματα, συμπεριλαμβανομένων του εγκλήματος, της κατάχρησης ουσιών, της παχυσαρκίας από κακή διατροφή και της μειωμένης κοινωνικής εμπιστοσύνης.
Η Νο1 συμβουλή του Αϊνστάιν για ευτυχία και βαθιά ικανοποίηση – Το γράμμα που άφησε στον γιο του
Καθώς η ανισότητα αυξάνεται, τα στοιχεία δείχνουν ότι υπονομεύει την ευημερία ολόκληρων κοινοτήτων. Η ειρωνεία είναι ότι εκείνοι που συσσωρεύουν υπερβολικό πλούτο – και επωφελούνται περισσότερο από την ανισότητα – μπορεί να μην είναι πιο ευτυχισμένοι ή να νιώθουν λιγότερο «ολοκληρωμένοι».
Πηγές: The Conversation, World Bank Group, Nature Communications Psychology, ScienceDirect, MDPI, Frontiers, PMC, ResearchGate