Ο Elon Musk λέει ότι το ρομπότ της Tesla, Optimus, θα μπορούσε σύντομα να πραγματοποιεί πολύπλοκες χειρουργικές επεμβάσεις με «υπεράνθρωπη ακρίβεια», ξεπερνώντας ακόμη και τους καλύτερους χειρουργούς στον κόσμο. Αλλά πόσο κοντά είμαστε πραγματικά σε αυτόνομες επεμβάσεις;
Ρομποτική χειρουργική σπονδυλικής στήλης: Ασφάλεια στο χειρουργείο με ελάχιστες επιπλοκές
Θα μπορούσε ένα ρομπότ μαζικής παραγωγής να αντικαταστήσει τους χειρουργούς;
Ο Elon Musk παρουσίασε πρόσφατα ένα φιλόδοξο όραμα για το ανθρωποειδές ρομπότ Optimus της Tesla, καθώς ισχυρήστηκε ότι θα μπορούσε να αντικαταστήσει τους περισσότερους ανθρώπινους χειρουργούς μέσα σε τρία χρόνια και να ξεπεράσει ακόμη και τους καλύτερους στον κόσμο μέσα σε πέντε. Μιλώντας με τον επενδυτή Ron Baron τον Νοέμβριο του 2025, είπε ότι το Optimus θα μπορεί να πραγματοποιεί εξαιρετικά πολύπλοκες επεμβάσεις – ακόμη και εκείνες που είναι πολύ δύσκολες για τους ανθρώπους – χάρη στην «υπεράνθρωπη ακρίβειά» του.
Ο Musk υποστήριξε ότι η μαζική παραγωγή του ρομπότ θα μπορούσε να εξαλείψει τις ανισότητες στην υγειονομική περίθαλψη, προσφέροντας στις υποεξυπηρετούμενες κοινότητες την ίδια «απίστευτη» ποιότητα χειρουργικής φροντίδας με εκείνη των πλουσίων.
Χειρουργικές επεμβάσεις από αυτόνομα ρομπότ
Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι τα αυτόνομα χειρουργικά ρομπότ προχωρούν ραγδαία πέρα από την απλή βοήθεια, φτάνοντας στο σημείο να εκτελούν πλήρεις χειρουργικές διαδικασίες μόνα τους. Αν και κανένα σύστημα δεν έχει ακόμη εγκριθεί για πλήρως αυτόνομη χειρουργική επέμβαση σε ανθρώπους, αρκετές ερευνητικές δημοσιεύσεις της τελευταίας διετίας καταδεικνύουν ρομπότ που εκτελούν πολύπλοκα βήματα σε εργαστηριακές ή ex-vivo συνθήκες, μαθαίνοντας από πραγματικούς χειρουργούς και βελτιώνοντας την ασφάλεια μέσω καλύτερης αίσθησης και προσομοίωσης.
Είναι εφικτή η αυτόνομη ρομποτική χειρουργική;
Το χρονοδιάγραμμα του Musk αντικατοπτρίζει τη γνώριμη υπερβολή του — παρόμοια με παλαιότερες προβλέψεις για την πλήρη αυτόνομη οδήγηση της Tesla — όμως η γενικότερη τεχνολογική πορεία καθιστά την ιδέα πιθανή, έστω και σε πιο μακροπρόθεσμα. Τα σημερινά χειρουργικά ρομπότ, όπως το σύστημα da Vinci της Intuitive Surgical, ήδη ενισχύουν την ανθρώπινη ακρίβεια, μειώνουν το τρέμουλο και προσφέρουν τρισδιάστατη απεικόνιση. Έχουν χρησιμοποιηθεί σε πάνω από 12 εκατομμύρια επεμβάσεις από το 1999, συχνά με χαμηλότερα ποσοστά επιπλοκών σε επεμβάσεις όπως η προστατεκτομή.
«Η ρομποτική είναι ένα ισχυρό εργαλείο στη χειρουργική της σπονδυλικής στήλης, που επιτρέπει εξαιρετική ακρίβεια και συνέπεια – ιδιαίτερα σε πολύπλοκες παθήσεις. Ωστόσο, δεν μπορεί να αντικαταστήσει την χειρουργική κρίση… Όταν ενσωματώνεται σωστά, η ρομποτική εξορθολογεί την παροχή χειρουργικής φροντίδας με εξαιρετική ασφάλεια και αποδοτικότητα», είπε σύμφωνα με το Forbes ο Martin Pham, MD, Αναπληρωτής Καθηγητής Νευροχειρουργικής στο UC San Diego και μέλος της Comprehensive Spine Study Group, ο οποίος χρησιμοποιεί ρομποτική τακτικά στην πρακτική του.
Το Optimus στοχεύει στην πλήρη αυτονομία, συνδυάζοντας την τεχνητή νοημοσύνη της Tesla (συμπεριλαμβανομένων νευρωνικών δικτύων από το σύστημα αυτόνομης οδήγησης), βελτιωμένη επιδεξιότητα (με χέρι 3ης γενιάς και 50 ενεργοποιητές αντί για 17) και δίποδη κινητικότητα για να μπορεί να κινείται σε χειρουργικές αίθουσες. Είναι πιθανό — αλλά το χρονοδιάγραμμα παραμένει ασαφές.
Τα ρομπότ δεν μπορούν να τα κάνει όλα στην υγειονομική περίθαλψη
Ακόμη και με αντικειμενικά δεδομένα, οι εξατομικευμένοι παράγοντες ασθενών — συνοσηρότητες, ανατομία, κοινωνικοοικονομικοί κίνδυνοι — καθιστούν την πλήρη μοντελοποίηση εξαιρετικά δύσκολη. Η έλλειψη κορυφαίων χειρουργών είναι επίσης πραγματική. Όπως είπε ο Musk, «Τα χρήματα δεν το λύνουν… Δεν φυτρώνουν στα δέντρα. Αλλά τώρα θα κατασκευάζονται σε εργοστάσια». Ωστόσο, ένας εξαιρετικός χειρουργός δεν βασίζεται μόνο στην τεχνική ικανότητα — βασίζεται σε μία άρτια ομάδα. Η ποιοτική φροντίδα εξαρτάται από τους φαρμακοποιούς για τη σωστή χορήγηση φαρμάκων, τις υπηρεσίες καθαριότητας για τη διατήρηση της υγιεινής, και – κρίσιμα – από τους νοσηλευτές και τους φυσικοθεραπευτές που παρέχουν απαιτητική μετεγχειρητική φροντίδα.
Ο Musk οραματίζεται κάτι διαφορετικό. «Φανταστείτε αν όλοι είχαν πρόσβαση σε έναν απίστευτο χειρουργό… Πιστεύω ότι οδεύουμε προς έναν κόσμο βιώσιμης αφθονίας… έναν κόσμο χωρίς φτώχεια, όπου όλοι έχουν πρόσβαση στην καλύτερη ιατρική φροντίδα». Όμως μεγάλο μέρος αυτού που θεωρείται «υψηλού επιπέδου» φροντίδα βασίζεται σε συστήματα. Ένα ρομπότ μπορεί να ολοκληρώσει άψογα μία ανακατασκευή 12 ωρών, αλλά δεν μπορεί να προσφέρει την ανθρώπινα εντατική αποκατάσταση μηνών που καθορίζει την τελική επιτυχία.
Πιθανές ακούσιες συνέπειες της τεχνολογίας στη νευροχειρουργική
Οι σύγχρονες τεχνολογίες υποστήριξης αποσκοπούν στη βελτίωση της ασφάλειας, στη μείωση της μεταβλητότητας και στη διεύρυνση της πρόσβασης. Ωστόσο, εργαλεία όπως η πλοήγηση, η ρομποτική και η επαυξημένη πραγματικότητα επηρεάζουν επίσης την εκπαίδευση, την επιλογή περιστατικών και την κλινική κρίση. Καθώς μειώνεται η αντιλαμβανόμενη δυσκολία των πολύπλοκων επεμβάσεων, μπορεί να δελεάσουν λιγότερο έμπειρους χειρουργούς να αναλάβουν υψηλού κινδύνου περιστατικά που προηγουμένως παραπέμπονταν σε ειδικούς – δημιουργώντας ηθικό κίνδυνο.
Η τεχνολογία δεν υποκαθιστά τη θεμελιώδη γνώση. Η πραγματική εξειδίκευση βρίσκεται στην κατανόηση της διόρθωσης παραμορφώσεων, της ισορροπίας της σπονδυλικής στήλης και του πότε (ή αν) ενδείκνυται η επέμβαση – τομείς που η ρομποτική δεν μπορεί να κρίνει. Όπως αναφέρθηκε, ένα ρομπότ μπορεί να τοποθετήσει βίδες με ακρίβεια, αλλά δεν μπορεί να αποφασίσει αν μια πολυεπίπεδη σπονδυλοδεσία σε έναν ηλικιωμένο ασθενή με κακή ποιότητα οστού αποτελεί υπερθεραπεία.
Μόνο μία προηγμένη, «λογική» τεχνητή νοημοσύνη — ικανή να συνθέτει απεικονιστικά δεδομένα, λειτουργικές πληροφορίες, φυσική πορεία και λεπτομερή ανάλυση κινδύνου–οφέλους — θα μπορούσε να αντικαταστήσει τη λήψη αποφάσεων ανώτερης τάξης. Μέχρι τότε, η τεχνολογία θα ανεβάζει τόσο το ταβάνι όσο και το πάτωμα της χειρουργικής απόδοσης, ενδυναμώνοντας τους ειδικούς, αλλά με τον κίνδυνο της υπέρβασης από τους απλώς επαρκείς. Απαιτείται επαγρύπνηση για να διασφαλιστεί ότι αυτά τα εργαλεία ενισχύουν — και δεν αποδυναμώνουν — τα πρότυπα που ορίζουν την αριστεία στη χειρουργική.
Ενδιαφέροντα ερωτήματα για το μέλλον
Θα προτιμούν οι ασθενείς ακόμη τους ανθρώπινους χειρουργούς; Οι άνθρωποι νιώθουν άβολα με τα αυτόνομα αυτοκίνητα, κι όμως πολλοί ρωτούν με ενθουσιασμό αν η επέμβαση στη σπονδυλική τους θα γίνει με «το ρομπότ» ή με «λέιζερ». Η ευθύνη παραμένει ασαφής: αν κάτι πάει στραβά, ποιος ευθύνεται πραγματικά; Οι ασθενείς θα απαιτήσουν υπευθυνότητα από ένα πρόσωπο – όχι από μια εταιρεία ή έναν αλγόριθμο.
Τα οικονομικά είναι εξίσου περίπλοκα. Τα νοσοκομεία απορροφούν ιατρικά γραφεία, μετατρέποντας τους χειρουργούς σε υπαλλήλους του συστήματος. Τα ρομπότ απαιτούν μεγάλες αρχικές επενδύσεις, αλλά αν τελικά αντικαταστήσουν τους χειρουργούς, το μακροπρόθεσμο κόστος εργασίας μειώνεται. Οι ασθενείς ίσως μια μέρα δεν έχουν επιλογή, αν το ρομπότ καταλήξει να είναι η προεπιλεγμένη λύση.
Ερρίκος Ντυνάν: Ρομποτική υποδόρια μαστεκτομή για πρώτη φορά στην Ελλάδα
Πιο ρεαλιστικά, τα ρομπότ θα λειτουργούν ως πολλαπλασιαστές ισχύος — αυξάνοντας θεαματικά τον αριθμό των επεμβάσεων και επιτρέποντας στους χειρουργούς να θεραπεύουν πολύ περισσότερους ασθενείς. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση της βραχυπρόθεσμης χρήσης και των εσόδων, ιδίως καθώς η διαθεσιμότητα χειρουργικών αιθουσών σήμερα περιορίζει τη δυναμικότητα. Η εκτεταμένη χρήση ρομποτικής θα μπορούσε να εξαλείψει εντελώς αυτό το εμπόδιο. Θα δούμε πού θα βρισκόμαστε σε τρία χρόνια.
Πηγές: Forbes, NPJ Digital Medicine, Science Robotics, Science Robotics, MDPI, ARXIV