Ο χαλκός μπορεί να μην είναι το πρώτο θρεπτικό συστατικό που έρχεται στο μυαλό όταν σκεφτόμαστε την υγεία του εγκεφάλου, αλλά νέα έρευνα δείχνει ότι μπορεί να παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της διαύγειας του νου στην τρίτη ηλικία. Μεγάλη διατροφική μελέτη συνδέει την αυξημένη πρόσληψη χαλκού με καλύτερες γνωστικές επιδόσεις, υποδεικνύοντας ένα πιθανό «σημείο ισορροπίας» ως προς το πόσο χρειαζόμαστε.
Ποιος είναι ο κανόνας 2-7-30 που ενισχύει τη μνήμη και βοηθά να μην ξεχνάμε
Γνωστική λειτουργία στους ηλικιωμένους: Μεγάλη μελέτη συνδέει ένα ιχνοστοιχείο με καλύτερες γνωστικές επιδόσεις
Ο χαλκός δεν είναι συνήθως το πρώτο θρεπτικό συστατικό που σκέφτεται κανείς όταν πρόκειται για υγιεινή διατροφή, όμως νέα μελέτη δείχνει πως μπορεί να παίζει καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη της εγκεφαλικής λειτουργίας καθώς γερνάμε. Ερευνητές από το Hebei Medical University στην Κίνα ανέλυσαν διατροφικά και ιατρικά δεδομένα από 2.420 ενήλικες άνω των 60 ετών στις ΗΠΑ και διαπίστωσαν πως μπορεί να υπάρχει συσχέτιση ανάμεσα στην υγιή γήρανση του εγκεφάλου και την πρόσληψη χαλκού.
«Η παρούσα μελέτη υποδεικνύει μια πιθανή συσχέτιση μεταξύ της διατροφικής πρόσληψης χαλκού και της ενισχυμένης γνωστικής λειτουργίας στους Αμερικανούς ηλικιωμένους, ιδίως σε όσους έχουν ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου», είπαν σύμφωνα με το Science Alert. Οι συμμετέχοντες με υψηλότερη πρόσληψη χαλκού είχαν σημαντικά καλύτερες επιδόσεις σε πολλά γνωστικά τεστ – αν και τα οφέλη φαίνεται να σταθεροποιούνται μετά από ένα σημείο.
Συγκεκριμένα, η ερευνητική ομάδα σημείωσε πως «η ανάλυση απόκρισης-δόσης υπέδειξε ένα βέλτιστο επίπεδο πρόσληψης χαλκού. Ωστόσο, απαιτούνται περαιτέρω μακροχρόνιες μελέτες για την επιβεβαίωση αυτών των ευρημάτων». Η μελέτη έχει περιορισμούς, καθώς η πρόσληψη χαλκού υπολογίστηκε από δύο αυτοαναφερόμενες 24ωρες ανακλήσεις διατροφής, οι οποίες προσφέρουν μόνο μια στιγμιαία εικόνα και μπορεί να εισάγουν σφάλματα αναφοράς. Για να στηριχθούν αυτά τα αποτελέσματα, μελλοντική έρευνα θα πρέπει να παρακολουθεί τους συμμετέχοντες για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και να μετρά την πρόσληψη χαλκού με μεγαλύτερη ακρίβεια.
Βιταμίνες και μέταλλα που μπορεί να βελτιώσουν τη γνωστική λειτουργία
Πολλές βιταμίνες και μέταλλα έχουν μελετηθεί για την πιθανή τους συμβολή στη γνωστική λειτουργία. Σύμφωνα με άρθρο του 2023 με τίτλο «Improving Cognitive Function with Nutritional Supplements in Aging», οι ερευνητές ανασκόπησαν 42 κλινικές μελέτες με σχεδόν 12.000 άτομα. Διαπίστωσαν ότι βιταμίνες, μέταλλα, αντιοξειδωτικά και ωμέγα-3 λιπαρά οξέα μπορούν να βοηθήσουν τη μνήμη και τη σκέψη σε ορισμένες περιπτώσεις – ωστόσο τα οφέλη είναι συνήθως μικρά και εξαρτώνται από τη δόση και τη θρεπτική κατάσταση.
Τα στοιχεία είναι αντικρουόμενα και τα οφέλη συχνά περιορισμένα ή εξαρτώμενα από τη θρεπτική επάρκεια – παρόλα αυτά, ορισμένα θρεπτικά συστατικά ξεχωρίζουν στις κλινικές δοκιμές:
- Πολυβιταμίνες και άλλα σκευάσματα με μέταλλα: μικρές αλλά σημαντικές βελτιώσεις στη συνολική γνωστική λειτουργία και τη μνήμη σε ηλικιωμένους
- Φωσφατιδυλοσερίνη: βελτίωση της βραχυπρόθεσμης μνήμης και των γνωστικών δεικτών σε άτομα με ήπια γνωστική έκπτωση
- Ψευδάργυρος: ορισμένες τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές δείχνουν καλύτερη γνωστική απόδοση μετά από συμπλήρωση, ιδιαίτερα σε γυναίκες και ηλικιωμένους
- Μαγνήσιο: υψηλότερη πρόσληψη και επίπεδα αίματος σχετίζονται με μειωμένο κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης – περιορισμένες τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές μέχρι στιγμής
- Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα (EPA/DHA): αντικρουόμενα αποτελέσματα, με περισσότερα οφέλη σε άτομα με ήπια έκπτωση ή χαμηλά αρχικά επίπεδα
- Ασταξανθίνη και άλλα αντιοξειδωτικά: μικρές δοκιμές δείχνουν κάποια προστατευτικά αποτελέσματα σε ηλικιωμένους
Τι μπορεί να συμβαίνει στον εγκέφαλό σας όταν έχετε συνεχόμενες συσκέψεις στη δουλειά
Χαλκός, γνωστική λειτουργία και υγιής γήρανση
Ως εκ τούτου, δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει μια άμεση σχέση αιτίας και αποτελέσματος για την ώρα. Ωστόσο, η σχέση είναι αρκετά ισχυρή ώστε να αξίζει περαιτέρω διερεύνηση. Επιπλέον, τα ευρήματα αυτά εναρμονίζονται με προηγούμενες μελέτες που κατέληξαν στο ίδιο συμπέρασμα – ο χαλκός είναι ωφέλιμος για τον εγκέφαλο. Γνωρίζουμε ότι βοηθά στην επικοινωνία των νευρώνων, στην παραγωγή ενέργειας στον εγκέφαλο, και προσφέρει προστασία από βλάβες.
Με αυτό κατά νου, τα αποτελέσματα της μελέτης δεν προκαλούν έκπληξη. Ωστόσο, συμβάλλουν στο να ποσοτικοποιηθούν τα οφέλη του χαλκού σε ένα σχετικά μεγάλο δείγμα ηλικιωμένων και μέσα από διαφορετικά γνωστικά τεστ – ενώ ταυτόχρονα εντοπίζεται και ένα «σημείο ισορροπίας» στην πρόσληψη χαλκού. «Αν και ο χαλκός είναι απαραίτητος για τη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου και η ανεπάρκεια μπορεί να οδηγήσει σε νευρολογικές διαταραχές, η υπερβολική πρόσληψη μπορεί να είναι τοξική, προκαλώντας οξειδωτικό στρες και νευροεκφύλιση», γράφουν οι ερευνητές.
Τα 1,22 mg την ημέρα αντιστοιχούν σε μια χούφτα καρύδια ή ένα μπολ φακές. Ο χαλκός βρίσκεται σε περισσότερες τροφές απ’ ό,τι ίσως νομίζετε – όπως τα μανιτάρια, η μαύρη σοκολάτα, τα πίτουρα σιταριού, οι πατάτες και τα στρείδια. Υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για ιχνοστοιχεία όπως το μαγνήσιο, ο σίδηρος, το σελήνιο, ο ψευδάργυρος και ο χαλκός – και πώς μπορεί να είναι σημαντικά για να διατηρείται ο εγκέφαλος σε καλή κατάσταση καθώς γερνάμε. Κι αυτό επιπλέον από όσα έχουν ήδη αποκαλύψει οι μελέτες για τη διατροφή και την υγιή γήρανση.
Είναι ξεκάθαρο πως η διατροφή παίζει καθοριστικό ρόλο στην υγεία του εγκεφάλου – αν και δεν είναι ο μόνος παράγοντας. Έρευνες σαν αυτή μπορούν να δείξουν τον δρόμο για βελτιώσεις στην πρόληψη και τη θεραπεία των εγκεφαλικών προβλημάτων που σχετίζονται με την τρίτη ηλικία.
«Με την αύξηση των ηλικιωμένων σε παγκόσμιο επίπεδο, η επικράτηση της γνωστικής έκπτωσης αυξάνεται επίσης», γράφουν οι ερευνητές. «Όλες οι μορφές άνοιας, από την ήπια γνωστική έκπτωση έως τη νόσο Αλτσχάιμερ, χαρακτηρίζονται από γνωστική επιδείνωση και αναδεικνύονται ολοένα και περισσότερο ως σημαντική παγκόσμια πρόκληση δημόσιας υγείας».
Πηγές: Science Alert, Nature Scientific Reports, PubMed, Alzheimer’s Association, ScienceDirect, PMC, Cambridge University Press, PubMed, PMC, ScienceDirect, ScienceDirect, MDPI