Όλοι ξέρουμε ότι το τι τρώμε επηρεάζει την υγεία μας. Όμως, έχετε σκεφτεί ποτέ ότι και αυτό που πίνουμε καθημερινά μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στα νεφρά μας; Τα επιστημονικά δεδομένα φέρνουν στο φως μια λιγότερο γνωστή πτυχή της διατροφής μας, δείχνοντας ότι 5 κοινά ποτά που μπορεί να μοιάζουν αθώα ίσως δεν είναι τόσο ακίνδυνα όσο νομίζουμε.
Πως η διατροφή επηρεάζει την υγεία των νεφρών
Είναι γνωστό ότι το πρόχειρο φαγητό μπορεί να προκαλέσει βλάβες στην υγεία μας, αλλά είναι γεγονός πως ορισμένα ποτά, που συχνά θεωρούνται ακίνδυνα, μπορούν επίσης να επιβαρύνουν τα νεφρά.
Η ημερήσια πρόσληψη υγρών μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την υγεία των νεφρών, ακόμη και αν δεν αισθανόμαστε αμέσως τις συνέπειες. Τα νεφρά είναι τα όργανα που φιλτράρουν τα απόβλητα, εξισορροπούν τα επίπεδα των υγρών και ρυθμίζουν τους ηλεκτρολύτες για τη διατήρηση της συνολικής υγείας. Το τι και η ποσότητα που πίνετε μπορεί να επηρεάσει άμεσα κρίσιμες λειτουργίες.
Για παράδειγμα, η επαρκής πρόσληψη νερού υποστηρίζει τη σπειραματική διήθηση, διαδικασία κατά την οποία το αίμα φιλτράρεται στα νεφρά, διαχωρίζοντας το νερό, τα άλατα και άλλα μικρά μόρια από το αίμα στα ούρα. Η υπερβολική ή η ελάχιστη κατανάλωση νερού συνδέεται με χειρότερα αποτελέσματα στη χρόνια νεφρική νόσο.
Τα άτομα με υγιείς νεφρούς που αφυδατώνονται συχνά θα μπορούσαν να καταλήξουν με νεφρική βλάβη και αυξημένο κίνδυνο νεφρικών λίθων. Η υπερβολική πρόσληψη νερού, από την άλλη, μπορεί να προκαλέσει υπονατριαιμία (χαμηλά επίπεδα νατρίου), η οποία μπορεί να είναι επικίνδυνη, σύμφωνα με το Εθνικό Ίδρυμα Νεφρών των ΗΠΑ (NKF).
Πέρα από το νερό, τα ποτά που περιέχουν υψηλά επίπεδα ζάχαρης ή φρουκτόζης μπορούν να αυξήσουν την παραγωγή ουρικού οξέος και το οξειδωτικό στρες σε άτομα με νεφρικά προβλήματα. Το αλκοόλ, οι χυμοί φρούτων, τα ενεργειακά ποτά και τα αθλητικά ποτά είναι επίσης ποτά που πρέπει να προσέχετε εάν ανησυχείτε για την υγεία των νεφρών σας.
Καθώς η νεφρική λειτουργία μειώνεται, μπορεί να γίνει πιο δύσκολο να ρυθμίσετε τα επίπεδα υγρών. Ορισμένα άτομα με προχωρημένη νεφρική νόσο μπορεί να χρειαστεί να περιορίσουν τα υγρά για να αποφύγουν την κατακράτηση υγρών. Αυτό μπορεί επίσης να ισχύει εάν έχετε καρδιακή ανεπάρκεια, σύμφωνα με το Kidney Wise.
Τα 5 κοινά ποτά που πρέπει να αποφεύγετε για καλύτερη υγεία των νεφρών
- Ανθρακούχα ποτά
- Ενεργειακά ποτά
- Αλκοόλ
- Αθλητικά ποτά
- Χυμοί φρούτων
1. Ανθρακούχα ποτά
Πολλά ανθρακούχα ποτά ή αναψυκτικά περιέχουν υπερβολική φρουκτόζη, η οποία μπορεί να βλάψει τη σπειραματική λειτουργία των νεφρών όταν καταναλώνομται τακτικά.
Χρόνια νεφρική νόσος: Πώς θα καταλάβετε αν λειτουργούν τα νεφρά σας σωστά
Το Εθνικό Ίδρυμα Νεφρών των ΗΠΑ αναφέρει μια μελέτη του 2024 βασισμένη στην αυτοαναφερόμενη πρόσληψη των συμμετεχόντων, η οποία υποδηλώνει ότι η κατανάλωση περισσότερων από μίας μερίδας ζαχαρούχων ή τεχνητά γλυκών ποτών ημερησίως συνδέθηκε με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης νεφρικής νόσου.
Ένα τυπικό μέγεθος μερίδας για ανθρακούχα ποτά όπως η κόλα είναι συνήθως περίπου 237 ml. Ωστόσο, πολλά προϊόντα πωλούνται σε μεγαλύτερα δοχεία και μια μερίδα θα μπορούσε να θεωρηθεί μεγαλύτερη.
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Οσάκα στην Ιαπωνία εξέτασαν περίπου 8.000 πανεπιστημιακούς υπαλλήλους με φυσιολογική νεφρική λειτουργία. Σε διάστημα τριών ετών, μελέτησαν τρεις ομάδες με διαφορετικές συνήθειες κατανάλωσης:
- εκείνους που έπιναν ένα αναψυκτικό την ημέρα,
- εκείνους που έπιναν δύο και
- εκείνους που απείχαν εντελώς.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι το 10% της ομάδας που έπινε δύο αναψυκτικά την ημέρα ανέπτυξε πρωτεϊνουρία, ένα ασυνήθιστα υψηλό επίπεδο πρωτεϊνών στα ούρα που αποτελεί παράγοντα κινδύνου για νεφρική νόσο τελικού σταδίου. Η τακτική κατανάλωση ζαχαρούχων ποτών αυξάνει επίσης τον κίνδυνο παχυσαρκίας και αντίστασης στην ινσουλίνη, που είναι και οι δύο παράγοντες κινδύνου για την εξέλιξη της χρόνιας νεφρικής νόσου.
2. Ενεργειακά ποτά
Πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν ενεργειακά ποτά για να βελτιώσουν την εγρήγορση και την αντοχή τους, αλλά η γρήγορη ενέργεια έχει ένα τίμημα. Οι υψηλές ποσότητες καφεΐνης, τα πρόσθετα σάκχαρα και οι συνθετικές βιταμίνες υπερδιεγείρουν τα νεφρά.
Σύμφωνα με το Εθνικό Ίδρυμα Νεφρών των ΗΠΑ, έρευνα έχει συνδέσει την υψηλή πρόσληψη υπερεπεξεργασμένων τροφίμων με αυξημένο κίνδυνο νεφρικής νόσου. Τα ενεργειακά ποτά εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία επειδή έχουν πολλή καφεΐνη, προστιθέμενη ζάχαρη και πρόσθετα όπως φώσφορο και νάτριο, σημειώνει το NKF.
Επιπλέον, η περιεκτικότητα σε καφεΐνη μπορεί να προκαλέσει αφυδάτωση, οδηγώντας σε μειωμένη ροή αίματος προς τα νεφρά, ειδικά εάν το ποτό καταναλώνεται συχνά.
3. Αλκοόλ
Είναι ευρέως γνωστό ότι η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να συμβάλει στην υψηλή αρτηριακή πίεση, την ηπατική νόσο και τη νεφρική βλάβη.
Το αλκοόλ μπορεί να αφυδατώσει το σώμα και να αναγκάσει τα νεφρά να εργαστούν σκληρότερα όταν καταναλώνεται τακτικά και σε μεγάλες ποσότητες. Ωστόσο, οι συστάσεις για το αλκοόλ για άτομα με νεφρική νόσο είναι οι ίδιες με αυτές του γενικού πληθυσμού: να μην πίνουν περισσότερες από 14 μονάδες την εβδομάδα (τόσο για άνδρες όσο και για γυναίκες).
Το Kidney Care UK σημείωσε: «Επειδή τα αλκοολούχα ποτά διατίθενται σε διαφορετικές περιεκτικότητες και μεγέθη, οι μονάδες είναι ένας καλός τρόπος για να καταλάβετε πόσο δυνατό είναι το ποτό σας. Δεν είναι τόσο απλό όσο ένα ποτό – μία μονάδα».
Οι οδηγίες του NHS αναφέρουν ότι 14 μονάδες ισοδυναμούν με έξι ποτήρια μπύρας μέτριας περιεκτικότητας σε αλκοόλ ή 10 μικρά ποτήρια κρασιού χαμηλής περιεκτικότητας σε αλκοόλ.
Εάν πίνετε τακτικά έως και 14 μονάδες την εβδομάδα, είναι καλύτερο να κατανέμετε την κατανάλωσή σας ομοιόμορφα σε τρεις ή περισσότερες ημέρες. Μόνο ένα ή δύο επεισόδια μεγάλης κατανάλωσης αλκοόλ την εβδομάδα μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο θανάτου από μακροχρόνιες ασθένειες και τραυματισμούς.
4. Αθλητικά ποτά
Αυτά τα ποτά συχνά διαφημίζονται ως ενυδατικά και γεμάτα ηλεκτρολύτες. Η πραγματικότητα είναι ότι τα περισσότερα αθλητικά ποτά είναι συνήθως γεμάτα με νάτριο, σάκχαρα και τεχνητά χρώματα -όλα εκ των οποίων μπορούν να βλάψουν τα νεφρά όταν καταναλώνονται τακτικά.
Η υπερβολική κατανάλωση ηλεκτρολυτών, όπως το νάτριο, το κάλιο, το ασβέστιο και το μαγνήσιο, μπορεί να βλάψει τα νεφρά διαταράσσοντας τις τυπικές λειτουργίες φιλτραρίσματος και ρύθμισης. Όπως συμβαίνει με όλα τα ποτά, η χαμηλή κατανάλωση δεν θα προκαλέσει σημαντική βλάβη, αλλά για όποιον δεν ιδρώνει υπερβολικά καθημερινά, αυτά τα ποτά κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό.
Η Δρ. Sara Rosenkranz, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο τμήμα κινησιολογίας και διατροφικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Νεβάδα, σημειώνει ότι εάν η άσκησή σας διαρκεί λιγότερο από 75 λεπτά και δεν είναι πολύ υψηλής έντασης, δεν υπάρχει απολύτως καμία ανάγκη για συμπλήρωση ηλεκτρολυτών… μπορείτε να ενυδατωθείτε με σκέτο νερό.
5. Χυμοί φρούτων
Ο τυποποιημένος χυμός φρούτων μπορεί να έχει τόσο θετικές όσο και αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία των νεφρών. Ενώ ορισμένοι χυμοί προσφέρουν οφέλη όπως ενυδάτωση και απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, άλλοι μπορεί να έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και κάλιο, δυνητικά επιβλαβή για όσους έχουν νεφρικά προβλήματα.
Ο 100% χυμός φρούτων συχνά διαφημίζεται ως μια πιο υγιεινή επιλογή. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει για τους νεφροπαθείς, καθώς η περιεκτικότητα σε κάλιο υπερβαίνει τα 200 mg ανά μερίδα. Ένα άρθρο για τον χυμό κράνμπερι που δημοσιεύτηκε στο Journal of Renal Nutrition σημειώνει ότι ο χυμός φρούτων αποτελεί μια γκρίζα ζώνη για τους καταναλωτές.
Πολλοί τυποποιημένοι χυμοί είναι γεμάτοι ζάχαρη και πρόσθετα που μπορούν να βλάψουν τα νεφρά, επομένως το Εθνικό Ίδρυμα Νεφρών συνιστά την επιλογή χυμού χωρίς ζάχαρη και χωρίς προσθήκη ζάχαρης. Ο χυμός κράνμπερι χωρίς ζάχαρη έχει χαμηλότερη περιεκτικότητα σε νάτριο και κάλιο από τον χυμό σταφυλιού ή τον χυμό μήλου, σημειώνει το NKF.
Συμπτώματα νεφρικής νόσου
Η πρώιμη νεφρική νόσος συχνά εμφανίζεται με λίγα ή καθόλου αισθητά συμπτώματα. Ο Εθνικός Οργανισμός Υγείας της Βρετανίας (NHS) σημειώνει ότι η νεφρική νόσος συνήθως διαγιγνώσκεται σε αυτό το στάδιο μόνο εάν μια συνήθης εξέταση για άλλη πάθηση, όπως μια εξέταση αίματος ή ούρων, εντοπίσει ένα πιθανό πρόβλημα.
Νεφρά: 8 κοινά φάρμακα που μπορούν να τα βλάψουν – Τι να προσέχετε όταν τα παίρνετε
Εάν διαγνωστεί έγκαιρα, η φαρμακευτική αγωγή και οι τακτικές εξετάσεις για την παρακολούθησή της μπορεί να βοηθήσουν να σταματήσει η εξέλιξή της σε πιο προχωρημένο στάδιο. Ωστόσο, καθώς η νόσος εξελίσσεται σε μεταγενέστερα στάδια χρόνιας νεφρικής νόσου ή νεφρικής ανεπάρκειας, τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Απώλεια βάρους και κακή όρεξη
- Πρήξιμο στους αστραγάλους, τα πόδια ή τα χέρια που προκαλείται από κατακράτηση νερού (οίδημα)
- Δύσπνοια
- Κούραση
- Αίμα στα ούρα
- Αυξημένη ανάγκη για ούρηση, ιδιαίτερα τη νύχτα
- Δυσκολία στον ύπνο (αϋπνία)
- Κνησμός στο δέρμα
- Μυϊκές κράμπες
- Αίσθημα αδιαθεσίας
- Πονοκέφαλοι
- Στυτική δυσλειτουργία στους άνδρες
Πηγές: Surrey Live, Frontiers in Nutrition, Kidney Wise, Kidney Care UK, Journal of Renal Nutrition, National Kidney Foundation, NHS