Η εορταστική περίοδος μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη για τα άτομα που ζουν με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS), καθώς τα λαχταριστά φαγητά που κυριαρχούν στα χριστουγεννιάτικα τραπέζια ενδέχεται να επιδεινώσουν τα συμπτώματα. Ειδικοί προειδοποιούν ότι συνηθισμένες εορταστικές λιχουδιές μπορεί να προκαλέσουν πόνο και φούσκωμα – όμως μικρές αλλαγές μπορεί να σας βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων.
Έντερο: Πρωτοποριακή θεραπεία για το ευερέθιστο έντερο – Αντιμετωπίζει τον πόνο
Γιατί τα Χριστούγεννα μπορεί να πυροδοτήσουν συμπτώματα που σχετίζονται με το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS) προκαλεί συμπτώματα όπως κράμπες στο στομάχι, φούσκωμα, διάρροια και δυσκοιλιότητα, τα οποία μπορεί να εναλλάσσονται ή να επιμένουν με την πάροδο του χρόνου. Αν και η ακριβής αιτία του παραμένει ασαφής, πολλοί βρίσκουν ανακούφιση μέσω διατροφικών αλλαγών – κάτι που μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολο κατά την εορταστική περίοδο, όταν τα βαριά φαγητά, το αλκοόλ και τα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα γεύματα βρίσκονται στο επίκεντρο των εορτασμών.
«Τα λιπαρά τρόφιμα και το αλκοόλ είναι πιο συνηθισμένοι παράγοντες του IBS, κάτι που μπορεί να κάνει τα Χριστούγεννα μια πολύ δύσκολη περίοδο. Επιπλέον, το στρες τείνει να επιδεινώνει τα συμπτώματα του IBS», εξηγεί η Βρετανίδα γενική ιατρός, Dr Claire Merrifield, σύμφωνα με το Express. «Οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν ότι τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε FODMAP (Ζυμώσιμοι Ολιγοσακχαρίτες, Δισακχαρίτες, Μονοσακχαρίτες και Πολυόλες) μπορούν να δημιουργήσουν περισσότερο αέριο και φούσκωμα. Τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε FODMAP, όπως το κουνουπίδι, τα κρεμμύδια και το σκόρδο, το γάλα, το ψωμί και τα γλυκαντικά, τείνουν να είναι κυρίαρχα τρόφιμα την περίοδο των Χριστουγέννων».
Τι επιδεινώνει τα συμπτώματα του IBS
Τα συμπτώματα του IBS μπορεί να επιδεινωθούν όταν το πεπτικό σύστημα και ο εγκέφαλος είναι πιο ευαίσθητα ή εκτός ισορροπίας. Σύμφωνα με έρευνα του 2025 με τίτλο «Unraveling the Pathophysiology of Irritable Bowel Syndrome: Mechanisms and Insights», το IBS προκαλείται από πολλά προβλήματα που αλληλεπιδρούν αναμεταξύ τους, όπως αλλοιωμένη επικοινωνία εντέρου–εγκεφάλου, ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλαγές στα βακτήρια του εντέρου και εξασθενημένη λειτουργία του εντερικού φραγμού. Η μελέτη εξηγεί ότι αυτές οι συνδυασμένες διαταραχές επηρεάζουν την κινητικότητα του εντέρου, την ευαισθησία στον πόνο και τη φλεγμονή, οδηγώντας στα βασικά συμπτώματα του IBS.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η ανισορροπία της εντερικής μικροχλωρίδας, το στρες και οι ψυχολογικοί παράγοντες, καθώς και συγκεκριμένοι διατροφικοί εκλυτικοί παράγοντες, συνδέονται με πιο συχνά ή πιο σοβαρά συμπτώματα IBS. Αυτοί οι παράγοντες αλληλεπιδρούν μέσω του άξονα εντέρου–εγκεφάλου, πράγμα που σημαίνει ότι το έντερο και το νευρικό σύστημα επηρεάζουν το ένα το άλλο, με αποτέλεσμα πράγματα όπως το στρες, ορισμένα τρόφιμα ή οι μικροβιακές αλλαγές να μπορούν να επιδεινώσουν τον πόνο, το φούσκωμα και τα προβλήματα του εντέρου.
- Ανισορροπία της εντερικής μικροχλωρίδας (δυσβίωση): Αλλαγές στους τύπους και την ισορροπία των βακτηρίων στο έντερο σχετίζονται με χειρότερα συμπτώματα και αλλαγές στη λειτουργία του εντερικού φραγμού.
- Στρες και ψυχολογικοί εκλυτικοί παράγοντες: Το συναισθηματικό στρες και οι ψυχολογικοί παράγοντες μπορούν να ενισχύσουν την ευαισθησία του εντέρου και τα συμπτώματα μέσω της επικοινωνίας εγκεφάλου–εντέρου.
- Διατροφικοί εκλυτικοί παράγοντες: Η κατανάλωση τροφίμων που δεν γίνονται καλά ανεκτά, όπως τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε FODMAP ή προσωπικά τρόφιμα-εκλυτικοί παράγοντες, μπορεί να επιδεινώσει το φούσκωμα, τον πόνο και τη δυσφορία.
Καρκίνος του εντέρου: Το άγνωστο σύμπτωμα που εμφανίζεται τη νύχτα
Ποια εορταστικά τρόφιμα μπορεί να πυροδοτήσουν τα συμπτώματα
Η εορταστική περίοδος μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη για όσους πάσχουν από σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS) όσον αφορά τις διατροφικές επιλογές τους. Λιπαρά, πλούσια και βαριά τρόφιμα όπως το τυρί και η σοκολάτα μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα του IBS, ιδιαίτερα τον πόνο στο στομάχι που σχετίζεται με το φαγητό.
«Τα λιπαρά τρόφιμα όπως το τυρί και η σοκολάτα, που είναι δύσκολο να αποφευχθούν την εορταστική περίοδο, μπορεί να αυξήσουν τα συμπτώματα του IBS, ιδιαίτερα τον κοιλιακό πόνο που σχετίζεται με το φαγητό», εξήγησε η Dr Merrifield. Αν και έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε FODMAP, τα σταυρανθή λαχανικά, όπως τα λαχανάκια Βρυξελλών και το λάχανο, είναι γνωστό ότι προκαλούν υπερβολικά αέρια.
Για να βοηθήσει τα άτομα με IBS να απολαύσουν πιο άνετα τα Χριστούγεννα, η Dr Merrifield μοιράστηκε αρκετές συμβουλές. Συνιστά να αντικαταστήσετε τα λαχανάκια Βρυξελλών, τα οποία προκαλούν φούσκωμα λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε φυτικές ίνες που ζυμώνονται στο έντερο, με μια πιο ήπια εναλλακτική.
Αντικαταστήστε τα λαχανάκια Βρυξελλών με αρακά
«Είτε τα αγαπάτε είτε τα μισείτε, υπάρχει πραγματικά επιστήμη πίσω από τους λόγους για τους οποίους τα λαχανάκια Βρυξελλών σας κάνουν να έχετε αέρια. Παρότι είναι πλούσια σε βιταμίνες και αντιοξειδωτικά, περιέχουν πολλές φυτικές ίνες που ζυμώνονται από τα βακτήρια στο παχύ έντερο, οδηγώντας στην παραγωγή αερίων που το σώμα μας πρέπει να αποβάλει. Αυτό μπορεί να προκαλέσει δυσφορία σε ορισμένα άτομα με IBS», πρότεινε.
Τι να κάνετε για να αποφύγετε την επιδείνωση των συμπτωμάτων
«Δοκιμάστε να αντικαταστήσετε τα λαχανάκια Βρυξελλών με μια εναλλακτική που να προκαλεί λιγότερα αέρια, όπως τα καρότα ή τα φασολάκια. Οι υπόλοιποι στο τραπέζι μπορεί και να ζηλέψουν!», συμβούλευσε.
Μειώστε τα λιπαρά τρόφιμα
Η Dr Merrifield τονίζει επίσης ότι τα λιπαρά αποτελεί πιθανό εκλυτικό παράγοντα για τα συμπτώματα του IBS, συνιστώντας τον περιορισμό των πλούσιων εορταστικών γλυκών. «Τα λιπαρά θεωρείται ότι πυροδοτεί ορισμένα συμπτώματα του IBS. Συνήθως υπάρχουν πολλά λιπαρά τρόφιμα για επιδόρπιο, όπως κέικ, τυριά και σοκολάτα».
«Αν έχετε αναλάβει το μαγείρεμα, προσπαθήστε να φροντίσετε ώστε να υπάρχουν και πιο ελαφριές επιλογές για σνακ και επιδόρπιο. Μπορείτε επίσης να φέρετε περισσότερη ενσυνειδητότητα στο φαγητό σας – θέλετε όντως ολόκληρη την μπάρα σοκολάτας; Ή μπορείτε απλώς να φάτε ένα μικρό κομμάτι και να το απολαύσετε πραγματικά;», συμβούλευσε.
Μετριάστε την κατανάλωση αλκοόλ και καφεΐνης
«Το αλκοόλ, το τσάι και ο καφές μπορούν όλα να πυροδοτήσουν συμπτώματα IBS, οπότε αξίζει να έχετε επίγνωση του τι πίνετε. Οι περισσότεροι από εμάς κρατάμε κάτι στο χέρι μας που δεν είναι νερό για το μεγαλύτερο μέρος της χριστουγεννιάτικης περιόδου, οπότε σκεφτείτε τρόπους να μειώσετε την καφεΐνη και το αλκοόλ που καταναλώνετε».
Ίσως να θέλετε να προμηθευτείτε μη αλκοολούχες ή ντεκαφεϊνέ εναλλακτικές. «Το νερό με φρούτα είναι ένας πολύ ωραίος τρόπος να παραμένετε ενυδατωμένοι και αναζωογονημένοι και το τσάι μέντας μπορεί να βοηθήσει στον κοιλιακό πόνο που σχετίζεται με το IBS».
Επιλέξτε άνετα ρούχα
Όσον αφορά το ντύσιμο για τα εορταστικά γεύματα, η Dr Merrifield συμβούλεψε, «Κάθε φορά που καθόμαστε να φάμε ένα μεγάλο γεύμα, είναι πιθανό να νιώσουμε την κοιλιά μας να φουσκώνει. Το να φοράμε στενά ρούχα ή ζώνες με σφιχτό λάστιχο μπορεί να σημαίνει ότι το έντερό μας δεν μπορεί να λειτουργήσει τόσο αποτελεσματικά και μπορεί να οδηγήσει σε επώδυνα παγιδευμένα αέρια. Φορέστε άνετα ρούχα που είναι φαρδιά γύρω από τη μέση – όλοι είναι συγκεντρωμένοι στο φαγητό τους, όχι στη μέση σας, οπότε δώστε προτεραιότητα στην άνεση αντί για τη μόδα».
Κάντε μικρά διαλείμματα και στιγμές ενσυνειδητότητας
Τόνισε επίσης τη σημασία των μικρών διαλειμμάτων και της πρακτικής ενσυνειδητότητας για τη μείωση του στρες. «Τα Χριστούγεννα μπορεί να είναι μια στρεσογόνα περίοδος για πολλούς. Αν είστε μόνοι, μπορεί να υπάρχουν αυξημένα συναισθήματα απομόνωσης και θλίψης. Αν είστε με αγαπημένα πρόσωπα, ένας συνδυασμός οικογενειακών εντάσεων και μειωμένων αναστολών μπορεί να οδηγήσει σε δύσκολες καταστάσεις», είπε.
«Να θυμάστε ότι είναι εντάξει να πάρετε μερικές στιγμές για να πάρετε μια ανάσα. Υπάρχουν μερικές πολύ απλές τεχνικές αναπνοής που μπορείτε να δοκιμάσετε, ακόμη και στη μέση μιας συζήτησης, για να αποκτήσετε λίγη προοπτική. Δοκιμάστε τη μέθοδο 3-4-5 – εισπνεύστε για τρία δευτερόλεπτα, κρατήστε για τέσσερα και έπειτα εκπνεύστε για πέντε. Κάντε το μερικές φορές για να επαναφέρετε την ισορροπία σας».
Τι αποκαλύπτουν τα δύσοσμα αέρια για την υγεία του εντέρου σας – Τι πρέπει να κάνετε
«Το IBS θεωρείται διαταραχή της αλληλεπίδρασης εντέρου–εγκεφάλου, οπότε αφιερώστε μια στιγμή όσο συχνά μπορείτε για να είστε παρόντες στα οπτικά, ακουστικά και αισθητηριακά ερεθίσματα γύρω σας. Όσο περισσότερο μπορείτε να γειώνεστε στο παρόν, τόσο λιγότερα συναισθήματα άγχους και ανησυχίας θα βιώνετε. Προσπαθήστε να απολαύσετε την εορταστική περίοδο».
Πηγές: Express, MDPI, PMC, ScienceDirect